کمی در باره بوتاکس

دکتر حمید وحیدی [ متخصص پوست و مو ]آدرس وب سایت : www.drhvahidi.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین بیستون و چهلستون ، مجتمع پزشکی شقایق تلفن مطب : 88724048 - 021

بوتاکس
سم بوتولینوم(Botulinum toxin)که بانام تجاری بوتاکس(Botox)درایران معروف است ازسم باکتری کلستریدیوم تهیه وبرای فلج موقت عضلات تزریق می شود . بوتولیسم یک بیماری فلج کننده جدی ونادراست که به وسیله سم حاصل ازباکتری کلستریدیوم وبوتولینوم ایجادمی شود.سه نوع عمده بوتولیسم عبارتندازبوتولیسم غذایی که باخوردن غذاهای حاوی سم ایجادمی شود.بوتولیسم زخم که حاصل عفونی شدن زخم باکتری کلستریدیوم بوتولینم است.بوتولیسم نوزادان که بامصرف ذرات حاوی باکتری ایجادمی شود.7نوع زهربه بوتولیسم شناخته شده اندکه باحروف AتاGنشان داده می شوند.تنهاانواعF،E،B،Aدرانسان سبب بیماری می شوند.

کاربردها
شم بوتولینوم بافلج عضلات زیرپوستی برای صاف کردن چین وچروک های صورت وایجادظاهری جوان تردرافرادبه کارمی رود؛مانندچین وچروک های ناشی ازازاخم کردن که دربین ابروهایاروی پیشانی ایجادمی شوند و چروک های اطراف چشم ودهان که درموقع خندیدن ظاهرمی شوند . بوتاکس در برخی موارد برای کاهش میزان تعریق در کف دستها یا زیربغل نیز استفاده می شود.بوتاکس در درمان لوچی ، بلفارواسپاسم ، میگرن مزمن و دیستونی نیز کاربرد دارد.

مکانیسم اثر
بوتاکس پس ازتزریق ،جذب عضله می شودودرانتهای اعصابی که فرمان انقباض رابه عضلات می رسانندمستقرمی شود.دراین محل بوتاکس ازآزادشدن یک واسطه شیمیایی به نام استیل کولین که مسئول انقباض عضلانی است جلوگیری می کند،درنتیجه دستورانقباض به عضله نمی رسدودرحقیقت نوعی فلج عضلانی موقت ایجادمی شودکه 3تا6ماه طول می کشد.

عوارض
ازآنجاکه بوتاکس عمدتاًجذب عضلات محل تزریق می شودومقادیربسیارناچیزی ازآن واردگردش خون می گردد،بادوزی که برای بازکردن چروک هابه کارمی رودتقریباًهیچ عارضه مهمی ایجادنمی کندالبته مثل هرتزریق دیگری ممکن است سوزش وقرمزی خفیفی درمحل تزریق ایجادکندکه پس ازچندساعت خودبخودبرطرف می شود.به علاوه دربرخی ازافرادپس ازتزریق بوتاکس،سردردیاتهوع خفیف یاعلائم سرماخوردگی ایجادمی شودکه معمولاطی 2تا3روزبهبودمی یابد.هرچندتزریق بوتاکس عارضه جسمی مهمی ایجادنمی کندامامی تواندباعث افتادگی پلک،فقدان جلوه عضلات صورت وایجادحالت انجماددرافرادشود.

تاریخچه
سم بوتولینیوم مثل داروهای ازقبیل دبژیتالیس وآتروپین،ازترکیبات طبیعی می باشدکه ابتدابعلت خواص سمی موردتوجه قرارگرفتندولی امروزه بعنوان دارواستفاده می شوند.این سم ابتدادرمسمومیتهای ناشی ازعدم نگهداری صحیح غذادراوایل قرن نوزدهم میلادی شناسایی شد.درسال 1822برای اولین بارتاثیراین سم برروی سیستم عصبی دراثرمصرف سوسیس شناخته شد.این مسمومیت بوتولیسم (Botulism)نام گرفت.درسال 1895باکتریهابعنوان عامل بوتولیسم شناخته شدند.دردهه 1940سم بوتولیتیوم تیپ Aجداوتلخیص شد.دردهه 1960مطالعاتی درمورداثرات این سم بروری عضلات حیوانات انجام شد.دردهه 1970این داروبرای اولین باربرروی بیماران لوچی چشم(استرابیسم)آزمایش شدودرسال 1989بانام Oculinumتوسط سازمان غذاوداروی آمریکاFDAدردرمان لوچی چشم (استرابیسم)واسپاسم پلکها(بلفارواسپاسم)موردتائیدقرارگرفت.

این ترکیب بعدهاتوسط شرکت آلرگان(Allergan)تصاحب شدوبانام بوتاکس BOTOX))ازاواخرسال 1980درمان اصلی اس÷اسم های موضعی عضلات((focal dystoniaودردهه اخیردرمان کمکی مهمی دراسپاسم های عضلانی بزرگسالان وفلج مغزی کودکان بوده است.سازمان غذاوداروی آمریکا(FDA)درسال 2002استفاده ازبوتاکس بنام Botoxcosmticرابرای بهبودی موقتی درظاهرخط اخم متوسط تاشدیددربیماران65-18تائیدکرد.درسال 2004،FDAمصرف بوتاکس رابرای درمان تعریق بیش ازحدزیربغل (primary axillary hyperhidrosis)تائیدکرد.