قبل از هر چیز، خوب است بدانید که کلسترول یکی از انواع چربیهاست. یکی دیگر از انواع چربیهایی که در بدن انسان موجود است تری گلیسیرید نام دارد. در افراد مبتلا به بیماریهای قلبی بعضا دیده شده است که میزان تری گلیسیرید خون نیز بالا می رود ولی در کل اهمیت تری گلیسیریدها در بروز بیماری قلبی کمتر از کلسترول است؛ بعلاوه با روشهای کنترل کلسترول، می توان میزان این چربی را نیز در بدن کاهش داد.وجود کلسترول برای بدن لازم است، این چربی اساسا در کبد ساخته می شود و توسط صفرا به روده ترشح می گردد. کلسترولی که در صفرا ترشح می شود نقش مهمی در جذب چربیها و برخی از ویتامین ها از دستگاه گوارش دارد. همچنین کلسترول در بدن در ساختن غلاف عصبی شرکت می نماید. بسیاری از هورمون هایی که در بدن ما ساخته می شوند، برای ساختمان خود نیاز به کلسترول دارند و درواقع کلسترول هسته اصلی ساختمانی آنها را تشکیل می دهد. بدین ترتیب مشاهده می کنید که بدن به کلسترول نیازمند است اما اگر مقدار آن بیشتر از حد مورد نیاز شود خطرناک می گردد.
از آنجا که کلسترول نوعی چربی است در خون حل نمی شود، به همین دلیل برای اینکه بتواند از طریق خون حمل و نقل شود به موادی نیاز دارد که ناقل آن باشند. به این مواد ناقل لیپوپروتئین گفته می شود. در بدن ما چند نوع لیپوپروتئین وجود دارد که دو نوع ازمهمترین آنها LDL وHDL نام دارند. LDL-کلسترول، نوعی کلسترول است که می تواند در جدار رگهای بدن نفوذ کند و موجب تصلب شرائین گردد. با رسوب کلسترول در یک محل، رگ تنگ شده و اگر لخته ای روی آن قرار بگیرد ( روی محل تنگی ) رگ کاملا مسدود می گردد. بدین ترتیب خون به عضو مربوطه نمی رسد و اگر این عضو قلب یا مغز باشد، سکته قلبی یا مغزی رخ می دهد. بدین ترتیب افزایش غلظت LDL موجب افزایش خطر بیماری قلبی می شود. به همین دلیل به LDL، (کلسترول بد) اطلاق می شود.
حدود یک سوم تا یک چهارم کلسترول خون، توسط لیپوپروتئین دیگری بنام HDL حمل می شود. مشخص شده است که HDL می تواند کلسترول را از دیواره رگها دور کند و آن را به کبد برگرداند. حتی برخی از متخصصین معتقد هستند که HDL می تواند کلسترولی را که در جدار رگ رسوب کرده، خارج نماید. به همین خاطر HDL، ( کلسترول خوب ) نامیده می شود. به نظر می رسد که ( کلسترول خوب ) هرچقدر بیشتر باشد، خطر حمله قلبی را کاهش می دهد.بنابراین هنگامی که می خواهید از وضع چربی خون خود آگاه شوید لازم است از میزان کل کلسترول خون، میزان HDL و میزان LDL آگاهی داشته باشید. میزان کل کلسترول خون، میزان HDL و میزان تری گلیسیریدها با آزمایش خون اندازه گیری می شوند. سپس پزشک شما قادر است با توجه به این مقادیر، میزان LDL شما را محاسبه نماید.اگر کلسترول کل خون شما کمتر از mg/dl200 باشد و شما هیچ یک از عوامل خطرساز قلبی را ندارید، کلسترول شما اندازه خوبی دارد. اما اگر شما دچار عوامل خطرساز بیماری قلبی هستید، باید میزان کلسترول خود را کاهش دهید. در هر صورت چنانچه کلسترول کل خون شما بیشتر از mg/dl200 است، بهتر است برای کاهش آن تصمیم جدی بگیرید.
میزان HDL (کلسترول خوب) خون در مردها معمولا بین 40 تا 50 میلی گرم در دسی لیتر (mg/dl) است و در زنها این مقدار mg/dl 60-50 می باشد. چنانچه میزان HDL کمتر از mg/dl 35 باشد، مقدار آن ناکافی است و باید برای افزایش آن بکوشید. مهمترین روش افزایش HDL، اجتناب از سیگار، کاهش وزن ( حفظ وزن ایده آل ) و فعالیت فیزیکی ( ورزش ) می باشد و در این مورد رژیم غذایی تاثیری ندارد.
میزان LDL ( کلسترول بد ) خون که از مهمترین عوامل خطرساز است باید براساس جدول زیر تنظیم شود.
- اگر شما دچار یک عامل خطرساز بیماری قلبی هستید LDL شما باید کمتر از mg/dl 160 باشد.
- اگر شما مبتلا به دو عامل خطرساز بیماری قلبی یا بیشتر هستید LDL شما باید کمتر از mg/dl 130 باشد.
- اگر شما مبتلا به بیماری قلبی هستید، LDL شما باید کمتر از mg/dl 100 باشد.
برای کاهش میزان کلسترول کل خون و LDL باید در درجه اول یک رژیم غذایی مناسب کم چربی را انتخاب نمود. رژیم غذایی مناسب می تواند میزان تری گلیسیرید را نیز کاهش دهد. بهتر است میزان تری گلیسیرید خون نیز کمتر از mg/dl 200 باشد. علاوه بر رژیم غذایی، ورزش منظم، کاهش وزن، قطع استعمال سیگار و الکل در کاهش چربی های خون موثرند. چنانچه علیرغم اقدامات فوق، همچنان سطح کلسترول خون و LDL بالا باقی بماند، لازم است زیر نظر پزشک از داروهای کاهنده چربی خون استفاده کرد.
در جدول زیر موارد لزوم استفاده از داروهای کاهش دهنده چربی را مشاهده می کنید :
1- اگر شما مبتلا به یک عامل خطرساز بیماری قلبی هستید و میزان LDL شما بیشتر یا برابر mg/dl 190 است.
2- اگر شما مبتلا به دو عامل خطرساز بیماری قلبی یا بیشتر هستید LDL شما باید کمتر از mg/dl 160 باشد.
3- اگر شما مبتلا به بیماری کرونری قلبی هستید و میزان LDL شما بیشتر یا برابر mg/dl 130 است.
باید با توجه به نظر پزشک از داروهای کاهنده کلسترول خون استفاده نمائید.
کلا اگر شما دچار کلسترول بالای خون نیستید بهتر است رژیم های غذایی حاوی کلسترول کم را رعایت نمائید اما اگر کلسترول خون شما بالاست حتما باید چنین رژیمی داشته باشید و اگر تحت عمل جراحی عروق کرونر قرار گرفته اید، به منظور پیشگیری از انسداد مجدد عروق لازم است یک رژیم غذایی بسیار دقیق که بیش از همه شامل سبزیجات و میوه جات است استفاده نمائید.
به جدول زیر توجه کنید و در مقابل هر یک از جملاتی که شامل شما می شود ، علامت بزنید :
1- من مرد هستم.
2- من می دانم که دچار مشکل کلسترول هستم.
3- خانواده من دارای سابقه بیماری قلبی می باشند.
4- برای من بسیار مشکل است که در هنگام مشکلات آرام باشم.
5- برخی از غذاها بیشتر از بقیه وضع مرا بهم میزنند.
6- من پوست بسیار حساسی دارم.
7- من مبتلا به به فشار خون بالا هستم.
8- من هرگز علاقه ای به فعالیت های فیزیکی نداشته ام.
9- من اغلب عصبانی و مضطرب هستم.
10- من چندان به غذایی که می خورم اهمیت نمی دهم.
اکنون به هر علامت یک نمره بدهید و سپس نمره خود را جمع بزنید. اگر نمره شما بین 3-0 باشد شما نیاز به رژیم غذایی کم کلسترول ندارید اما رعایت آن برای شما مناسب است. اگر نمره شما بین 10-9 است علاوه بر رعایت رژیم غذایی کم کلسترول شما نیازمند رژیم های غذایی با میزان حساسیت زایی پایین و کمتر تغییر یافته هستید. همچنین اگر شماره 6 شامل حال شما می شود باید از غذاهای با میزان حساسیت زایی پایین استفاده نمائید.
