ویتامین ها ( ویتامین آ قسمت اول)

شهزاد محمدیان [ متخصص تغذیه ورزشی از استرالیا ]آدرس وب سایت : www.armitaclinic.ir
آدرس مطب : شهرک غرب بلوار فرحزادی تقاطع دریا خ نورانی پلاک 19 طبقه سوم تلفن مطب : 22366770 - 021

لغت ویتامین یک اصطلاح کلی برای تعدادی مواد آلی است که به میزان بسیار کم در مواد غذایی وجود دارند. این مواد برای فعالیت های طبیعی و سوخت و ساز مواد در بدن ضروری هستند.ویتامین ها، تسهیل کننده همه واکنش هایی هستند که طی آن پروتئین، چربی و کربوهیدرات باعث تولید انرژی و برقراری رشد می شوند. ویتامین ها انرژی تولید نمی کنند و ماده ای برای بدن نمی سازند ولی به فعالیت آنزیم های موثر در آزاد سازی انرژی از مواد غذایی کمک می کنند.مصرف چربی، کربوهیدرات و پروتئین باید همزمان با مصرف ویتامین ها باشد، در غیر این صورت علاوه براین که مواد غذایی نمی توانند برای تولید انرژی مصرف شوند، ویتامین ها هم نمی توانند مورد استفاده قرار گیرند. ویتامین ها به آسانی در اثر حرارت، اکسیداسیون و روندهای شیمیایی مورد استفاده برای استخراج آنها از بین می روند.هرچند ویتامین ها برای ادامه حیات ضروری هستند ولی مقادیر بسیار جزئی آنها در غذای روزمره کافی است، با توجه به اینکه بدن قادر به ساخت بیشتر این مواد نمی باشد، لازم است برای تامین نیازهای بدن، آنها را از طریق موادغذایی تامین کرد.ویتامین ها به دو دسته محلول در چربی و محلول در آب تقسیم می شوند.

ویتامین A
ویتامین A ، نخستین ویتامین محلول در چربی شناخته شده است و کشف آن به حدود 80 سال پیش باز می گردد. منبع غذایی ویتامین A در غذاهای حیوانی، رتینول می باشد و بتاکاروتن، مهم ترین کارتنوئید موجود در رنگدانه های گیاهان است و به رنگ نارنجی می باشد ( به همین دلیل است که میوه جات و سبزیجات زرد رنگ حاوی ویتامین A بیشتری هستند ). فعال ترین فرم بیولوژیکی ویتامین A ، رتینوئیک اسید است.

نقش های ویتامین A در بدن
ویتامین A نقش های متعددی در بینائی، حفظ پوست و لایه های پوششی؛ سیستم دفاعی و مقاومت بدن در برابر بیماری ها دارد.ویتامین A سه شکل شیمیایی دارد که عبارتند از؛ رتینول (فرم الکلی)، رتینال (فرم آلدئیدی که در رنگدانه های چشم فعالیت می کند) و رتینوئیک اسید (فرم اسیدی). هر شکل از ویتامین A فعالیت های ویژه ای دارد. رتینول، مهم ترین شکل ویتامین A برای حمل و نقل و همچنین ذخیره در بدن می باشد، سلول های بدن بر اساس نیاز خود، رتینول را به سایر شکل های فعال ویتامین A تبدیل می کنند. یک پروتئین ویژه به نام RBP، رتینول را از محل ذخیره اش یعنی کبد گرفته و در خون حمل می نماید.

نقش ویتامین A در بینایی
ویتامین A دو نقش اساسی در چشم دارد. این ویتامین در حفظ سلامتی قرینه چشم نقش دارد و به مراحل تشخیص نور در شبکیه نیز کمک می کند. بدون وجود ویتامین A چشم نمی تواند به راحتی با تغییرات نور تطابق یابد و در تاریکی، نمی تواند بلافاصله نور را تشخیص دهد. به این فاصله افتادن در بینایی شب هنگام، شب کوری گفته می شود. (البته علل دیگری غیر از کمبود ویتامین A مانند برخی بیماریهای ژنتیکی نیز می توانند باعث شب کوری شوند.)

ویتامین A و نقش آن در دفاع بدن بر علیه عفونت ها
ویتامین A در حفظ سدهای دفاعی بدن نقش داشته و می تواند در مبارزه با عفونت ها موثر واقع شود. به عنوان مثال با تجویز ویتامین A به کودکام مبتلا به سرخک، عوارض و مرگ و میر این بیماری کاهش می یابد. مواد غذایی حاوی ویتامین A باعث کوتاه شدن دوره سرما خوردگی می شوند. ویتامین A همچنین در تشکیل لنفوسیت ها و سلول های ایمنی نقش دارد.

نقش ویتامین A در رشد
ویتامین A برای رشد بافت نرم استخوان ضروری است، در بافت نرم، ویتامین A باعث افزایش ساخته شدن پروتئین های سلولی موثر در رشد می شود. در بافت استخوانی، این ویتامین برای جذب مجدد استخوان های قدیمی و ساختن استخوان جدید لازم است.

نقش ویتامین A در پیشگیری از بیماری های بدخیم
با توجه به نقش کاروتن در تکامل و حفظ انسجام سلول، این ویتامین همیشه به عنوان یک عامل موثر در پیشگیری از بیماری های بدخیم مطرح شده است. پژوهش های مختلف نشان داده اند که مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین A و بتاکاروتن می تواند در کاهش شیوع سرطان ریه، پستان، مخاط دهان، مری و مثانه موثر باشد. البته در این مورد نیز مصرف انواع دارویی آن توصیه نمی شود بلکه رژیم غذایی باید حاوی مقادیر کافی مواد غذایی حاوی ویتامین A باشد.