نیازهای تغذیه ای بیماران دیالیز

شهزاد محمدیان [ متخصص تغذیه ورزشی از استرالیا ]آدرس وب سایت : www.armitaclinic.ir
آدرس مطب : شهرک غرب بلوار فرحزادی تقاطع دریا خ نورانی پلاک 19 طبقه سوم تلفن مطب : 22366770 - 021

الف- پروتئین :
میزان نیاز به دریافت پروتئین بیماران دیالیز تقریبا دو برابر بالغین نرمال است (kg2/1 در بیماران دیالیز در مقایسه با g/kg 7/0 6/0 در بالغین نرمال) و در مطالعات نشان داده شده است که با توجه به میزان از دست دادن نیتروژن غیر اندازه گیری شده مثلا از طریق تعریق، تفلس پوستی و تنفس که حدود gr 5/0 در روز می باشد، میزان دریافت پروتئین باید حداقل gr/kg 1/1 در روز باشد تا از تعادل منفی نیتروژن اجتناب شود.در مجموع با توجه به تفاوت هایی که در بیماران مختلف باید در نظر گرفت میزان دزیافت پروتئین روزانه gr/kg 3/1 2/1 ترجیح داده می شود.بعضی از پزشکان توصیه می کنند که میزان پروتئین دریافتی روزانه گروهی از بیماران که کاهش ذخایر پروتئینی دارندباید بیش از gr 5/1 در کیلوگرم وزن متوسط بدن باشد و نیز حداقل 50% پروتئین دریافتی باید دارای ارزش بیولوژیکی بالا باشد. علت توصیه به مصرف بالاتر میزان پروتئین در بیماران دیالیز صفاقی به جهت حبران اتلاف پروتئین از طریق مایع دیالیز است.میزان پروتئین مصرف شده را می توان از روی مقداراوره محلول دیالیز و ادرار 24 ساعته تخمین زد.

ب- انرژی :
میزان نیاز به دریافت انرژی بیماران دیالیز وابسته به فعالیت های فیزیکی هر فرد بوده و نسبت به بالغین نرمال تفاوتی ندارد.بر اساس توصیه های مرکز تحقیقات بیماری های کلیوی امریکا برای تمام بیماران دیالیزی کمتر از 61 سال توصیه می شود که دریافت روزانه حدود 35 کیلو کالری انرژی، به ازاء هر کیلوگرم وزن بدن داشته باشند. برای بیماران بیش از 60 سال، دریافت انرژی روزانه حدود 35-30 کیلو کالری به ازاء هر کیلوگرم وزن بدن توصیه می شود.تا حدود 30% از کالری مورد نیاز بیماران دیالیز صفاقی با جذب گلوکز از طریق مایع دیالیز داخل صفاق تامین می شود. فاکتور های موثر بر میزان جذب گلوکز شامل درصد دکستروز مصرف شده برای هر دوره، طول مدت هر تعویض، تعداد تعویضها و خصوصیات انتقال غشاء صفاق می باشد. به طور کلی هر چه قدرنسبت کراتینین مایع دیالیز به پلاسما، حجم مایع یا درصد غلظت دکستروز بالاتر باشد، به همان نسبت مقدار گلوکز جذب شده در هر تعویض بیشتر خواهد بود.در بیماران دیالیز، صد تا سیصد گرم گلوکز روزانه از صفاق جذب شده که معادل حدود 400 تا kcal 1200 دریافت انرژی می باشد. جذب گلوکز در بیمارانیکه روی دیالیز هستند کمتر است. علیرغم دریافت این انرژی اضافی که از طریق جذب گلوکز به دست می آید ، خیلی از بیماران دیالیز، انرژی لازم برای رسیدن به حد kcal/kg 35 را مصرف نمی نمایند.

پ- لیپیدها :
بیماران دیالیزی باید قدم اول رژیم غذایی پیشنهادی انجمن قلب آمریکا را که نباید بیشتر از 30% کل کالری از چربی باشد و همجنین کمتر از 10% کالری باید از چربی ها اشباع شده باشد را دنبال کنند.نسبت چربی های غیر اشباع به چربی های اشباع شده باید حدود 2 به 1 باشدتا افزایش میزان تری گلیسیرید و کلسترول را به حداقل برساند.

ت- کربو هیدرات ها :
بیماران با هیپرگلیسیریدمی تست تحمل گلوکز مختل، ممکن است از رژیم های غذایی که به مصرف کربوهیدرات های کمپلکس نسبت به کربوهیدرات های ساده تاکید دارند، سود ببرند.

ث- سدیم و آب :
در مورد محدودیت آب و سدیم به صورت فردی بر مبنای وضعیت حجمی بیمار، اثر محدودیت سدیم بر روی کنترل فشار خون و میزان عملکرد باقی مانده کلیه تصمیم گیری می شود. اگر میزان ادرار روزانه بیش از یک لیتر باشد محدودیت اندک مایع (2 لیتر در روز) و سدیم(4-3 گرم در روز، 160-120 میلی اکی والان روزانه) توصیه می شود. همچنین درمان دیورتیکی با دوز بالا (200-400 میلیگرم فوروزماید یا معادل آن به طور روزانه) به افزایش دیورز کمک می نماید.در بیماران آنوریک دیالیز صفاقی، محدودیت های رژیم غذایی آنها معمولا خیلی کمتر از بیماران آنوریک همودیالیزی است که به علت تداوم اکثر برنامه های دیالیز صفاقی و توانایی برداشت روزانه 5/2 لیتر مایع اولترا فیلتره می باشد. اگر اولترا فیلتراسیون به آسانی انجام شود، محدودیت مایع مصرفی حدود 2 لیتر در روز و سدیم نیز حدود 4-3 گرم در روز می باشد.توجه داشته باشید که به هر حال استفاده از محلول های دیالیز صفاقی با غلظت بالای دکستروز برای جلوگیری از چاقی و هیپر تریگلیسیریدمی ناشی از گلوکز جذب شده باید به حداقل رسانده شود.

ج- پتاسیم :
هیپر کالمی در بیماران آنوریک دیالیز غیر معمول است. چون مایع دیلیز صفاقی حاوی پتاسیم نمی باشد، لذا تقریبا همه بیماران به مقدار متوسطی پتاسیم احتیاج خواهند داشت.( 80-40 میلی مول در روز).