ویتلیگو (پيسی يا برص) يک بيماری پوستی است که در آن لک های سفيد رنگ به دليل از دست رفتن رنگدانه پوست بوجود می آيند. به طور طبیعی رنگ پوست بدن و موها توسط ملانین مشخص می شود، ملانین توسط سلول های ملانوسیت ساخته می شوند. در بیماری ویتیلیگو به دلایلی ناشناخته، ملانوسیت ها (سلول هایی که رنگدانه تولید می کنند) در پوست، تخریب می شوند و از بین می روند. در نتیجه پوست به صورت لکه لکه رنگ خود را از دست می دهد و سفید می شود.

خوشبختانه بیماری پیسی یا برص، مسری و کشنده نیست اما تردیدی نیست که تاثیر ناخوشایندی بر سبک زندگی بیمار می گذارد. بیماران غالبا اعتماد به نفس سابق را ندارند، دیگر تمایلی به بیرون رفتن با دوستان ندارند و دچار افسردگی جدی می شوند. پیسی عارضه ای است که در اکثر موارد مادام العمر است، بنابراین بیمار باید راهکارهای مدیریت بیماری و کنار آمدن با آن را فرا بگیرد تا زندگی اش تحت الشعاع ابتلا به پیسی قرار نگیرد.

نخستین و مهم ترین راهکار مقابله با بیماری پیسی افزایش آگاهی در مورد این بیماری است، بعلاوه در ارتباط بودن با دیگر افراد مبتلا به پیسی نیز روحیه بیمار را بهبود می بخشد و امکان بهره مندی از تجربه ها و توصیه های ارزشمند همدردان را فراهم می کند. دکتر مریم ملکی متخصص پوست و مو در این مقاله تلاش می کند تا با ارائه اطلاعات مفید، سطح آگاهی شما را در مورد این بیماری بالا ببرد.

شکل 1 بیماری ویتلیگو یا لک و پیس

شیوع بیماری ویتلیگو یا پیسی چگونه است؟

بیماری پیسی مختص نژاد یا نوع پوست خاصی نبوده و ممکن است برای هر نوع پوستی اتفاق بیفتد. اما به طور کلی افرادی که پوست تیره تری دارند بیش از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری هستند. این عارضه پوستی نه تهدیدکننده است و نه می تواند از فردی به فرد دیگر انتقال پیدا کند. اساسا بیماری پیسی زیبایی پوست را از بین برده و می تواند باعث استرس و کاهش اعتماد به نفس در شخص مبتلا شود.

ویتلیگو یا پیسی کدام نواحی را درگیر می کند؟

هر چند پیسی معمولا بر پوست اثر می گذارد، اما هر نقطه ای از بدن که در آن رنگدانه وجود دارد نیز می تواند هدف این بیماری قرار بگیرد. برای مثال گاهی قسمت هایی از مو سفید می شود، در برخی داخل دهان یا ناحیه تناسلی تغییر رنگ ایجاد می شود و به سفیدی می زند، حتی ممکن است این تغییر رنگ ناخوشایند در چشم نیز بروز یابد. معمولا در هر دو طرف بدن به طور قرينه لک های متعدد سفيد و شيری رنگ ديده می شود. شايع ترين مناطق درگيری پوستی عبارتند از: صورت، لب ها، دست ها، بازوها، پاها و نواحی تناسلی. همچنین مویی که در نواحی مبتلا به ویتیلیگو رشد می کند ممکن است پس از مدتی سفید شود.

علائم بیماری ویتلیگو یا پیسی

علائم بیماری پیسی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• از دست رفتن رنگ به صورت لکه ای
• سفید شدن زودهنگام موهای سر، مژه ها، ابروها یا ریش فرد
• بی رنگ شدن قسمتی از بافت های پوست داخل دهان، بینی و یا ناحیه تناسلی
• بی رنگ شدن لایه داخلی چشم (شبکیه)

چه كسانی به ویتلیگو مبتلا می شوند؟

از هر صد نفر، یک یا دو نفر به این بیماری مبتلا می شوند. (حدود 1ـ2 درصد جمعیت دنیا یا ۴۰ تا ۵۰ میلیون نفر) حدود نیمی از افرادی كه به این بیماری دچار می شوند، قبل از بیست سالگی علایم آن را در خود خواهند یافت. (95 درصد افراد قبل از 40 سالگی علائم را نشان داده اند.) حدود یک پنجم از مبتلایان نیز یكی از افراد خانواده شان به این بیماری مبتلا بوده اند. بیماری در تمام نژادها و در هر دو جنس به صورت یكسان رخ می دهد. به نظر می رسد ویتیلیگو در افراد مبتلا به بیماری های اتوایمیون شایع تر است. (بیماری های اتوایمیون بیماری هایی هستند كه در آن ها سیستم ایمنی شخص علیه ارگان ها یا بافت های بدن خودش واكنش نشان می دهد.) این بیماری های اتوایمیون عبارتند از:

پركاری غده تیروئید، نارسایی قشر غده فوق كلیه، آلوپسی آره آتا و آنمی پرنیشوز. البته در کل بیشتر كسانی كه پیسی دارند، از نظر سلامتی عمومی در وضعیت خوبی بسر می برند.

ویتیلیگو می تواند بیماری ارثی باشد یعنی در بین افراد فامیل بروز کند. کودکانی که والدینشان مبتلا به این بیماری هستند بیشتر احتمال ابتلا به ویتیلیگو دارند ولی با این حال اغلب اطفالی که یکی از والدینشان مبتلا به ویتیلیگو باشند به بیماری مبتلا نمی شوند و به اصطلاح شانس ارثی بودن این بیماری خیلی هم بالا نیست. بیشتر افراد مبتلا به ویتیلیگو سابقه ای از این بیماری را در فامیل ندارند.

شکل 2 چه كسانی به ویتلیگو مبتلا می شوند؟

رنگ پوست چه طور به وجود می آید؟

ملانین، رنگدانه ای است كه عامل تعیین كننده رنگ پوست، مو و چشم می باشد و توسط سلول هایی به نام ملانوسیت (سلول های رنگدانه ساز) تولید می شود. اگر این سلول ها از بین بروند و یا نتوانند رنگدانه ملانین را تولید كنند، رنگ پوست روشن تر شده و یا به طور كلی سفید می شود.

دلیل پیدایش ویتلیگو چیست؟

پیدایش پیسی نتیجه از بین رفتن سلول های رنگدانه ساز (ملانوسیت) پوست است كه دلیل آن ناشناخته است. ولی چهار تئوری اصلی در این زمینه وجود دارد:

1. سلول های عصبی كه به طور غیرطبیعی فعال شده اند ممكن است با تولید مواد سمی به سلول های رنگدانه ساز آسیب برسانند.
2. سیستم ایمنی بدن ممكن است در موقع دفاع از بدن در مقابل یک ماده خارجی، رنگدانه پوست را نیز از بین ببرد.
3. سلول های رنگدانه ساز ممكن است عامل از بین رفتن خودشان باشند. یعنی زمانی كه رنگدانه در حال ساخته شدن است مواد زایدی نیز در كنار آن تولید می شوند كه سمی بوده و قادر به از بین بردن خود سلول ها است.
4. وجود یک نقص ارثی موجب حساس شدن سلول های رنگدانه ساز به آسیب و در نتیجه از بین رفتن آن ها می شود.

شکل 3 پیدایش ویتلیگو

مشخصات ویتلیگو

1. ویتیلیگو در هر سنی ممکن است ظاهر شود. آغاز بروز ویتیلیگو ممکن است از دوران شیرخوارگی باشد، اما تا اوایل دهه دوم عمر فرصت ظهور و بروز دارد.
2. معمولا ویتلیگو شروع ناگهانی دارد.
3. ضایعات آن به صورت لکه های سفید در نواحی دست ها، پاها، صورت و تنه ممکن است به وجود آید.
4. این لکه های سفید فوق العاده به آفتاب حساسیت نشان می دهند.
5. شکل و اندازه لکه ها متغیر است.
6. سیر عارضه ویتیلیگو از ماه ها تا سال ها ممکن است ادامه داشته باشد. پیشرفت و پسرفت لکه های سفید تابع قانون خاصی نیست و در هر حال ممکن است بندرت بهبودی خودبه خودی نیز وجود داشته باشد.

نشانه های ویتلیگو چه هستند؟

معمولا افراد مبتلا به ویتیلیگو اول از همه به لكه های سفید روی پوستشان توجه می كنند. این لكه ها بیشتر از همه در مناطق در معرض نور از قبیل دست ها، پاها، بازوها، صورت و لب ها شایع هستند. سایر نواحی شایع و درگیر لكه های سفید عبارتند از: زیر بغل و كشاله ران، اطراف دهان و چشم، پره های بینی، ناف و نواحی تناسلی. بسیاری از بیماران با هیچ نشانه و علامت دیگری غیر از تغییر رنگ مواجه نمی شوند و در شرایط جسمی خوبی قرار دارند.

انواع مختلف ویتلیگو یا پیسی چیست؟

ویتلگو یا پیسی را می توان در سه دسته تقسیم بندی نمود:

۱- پیسی سگمنتال یا پیسی یکطرفه

• بر روی یک قطعه از بدن به صورت یکطرفه ایجاد می شود برای مثال پا، صورت یا بازو.
• موهای حدود نیمی از بیماران مبتلا در نقاطی مانند سر، ابرو یا مژه تغییر رنگ می دهد و سفید می شود.
• پیسی سگمنتال غالبا در سنین پایین بروز می یابد.
• این گونه از بیماری غالبا حدود یک سال یا بیشتر یشرفت می کند و سپس پیشرفت آن متوقف می شود.

شکل 4 ویتلیگو سگمنتال

۲- پیسی غیرسگمنتال یا پیسی عمومی

• این نوع پیسی شیوع بالاتری دارد.
• بر روی هر دو سمت بدن برای مثال هر دو دست یا هر دو زانو ایجاد می شود.
• غالبا از دست، نوک انگشت، مچ دست، اطراف چشم، دهان یا روی پا شروع می شود.
• سرعت تغییر رنگ پوست در ابتدای بیماری غالبا بیشتر است، سپس وقفه ایجاد می شود و پس از مدتی معمولا دوباره تخریب رنگدانه ها شروع می شود. این چرخه شروع و توقف معمولا تا پایان حیات بیمار ادامه می یابد.
• تغییر رنگ پوست معمولا گسترش می یابد، به مرور قابل توجه تر می شود و بخش بزرگ تری را می پوشاند.
• علاوه بر لكه های سفید روی پوست ممكن است افراد مبتلا به ویتیلیگو سفید شدن زودرس موهای سر، ابروها و ریش را داشته باشند. افراد با پوست تیره ممكن است متوجه فقدان رنگ در ناحیه ای در داخل دهانشان بشوند.

۳- پیسی موضعی (focal)

• در این نوع از پیسی، لک سفید بدون رنگدانه به یک یا تعداد معدودی ناحیه محدود می شود.
• یک نوع نادر از پیسی است.
• در ۵0درصد از این موارد لکه های بیماری پیسی بدون هیچ درمانی متوقف شده و دیگر پیشرفتی نمی کند.

• در ۵0درصد از این موارد، طی دو سال این لکه ها پیشروی پیدا می کنند و تقریبا تمام پوست را دربر می گیرد.
• پیش بینی این که آیا فرم پیسی موضعی پیشروی می کند یا نه امکان پذیر نیست.
• در بعضی از موارد نادر هم پوست فرد پس از مدتی به رنگ اولیه و طبیعی خود باز می گردد.

سیر بیماری ویتلیگو چگونه است؟

• وسعت، دوره و شدت از دست رفتن رنگدانه در اشخاص مختلف متفاوت است.
• افرادی كه پوست روشنی دارند معمولا در تابستان متوجه تفاوت رنگ مابین نواحی مبتلا و سایر نقاط سالم پوست كه برنزه شده اند، می شوند.
• پیسی در افراد با پوست تیره بسیار واضح تر از افراد با پوست روشن است.
• در موارد شدید ممكن است رنگدانه در همه جای پوست از بین برود و پوست یكسره سفید شود.
• هیچ راهی برای پیش گویی این كه هر فرد چقدر رنگدانه از دست خواهد داد و یا این كه بیماری وی چقدر طول خواهد كشید وجود ندارد.
• یک لک ویتیلیگو به صورت ناحیه ای به رنگ سفید شیری رنگ دیده می شود. با این حال میزان تخریب رنگدانه در هر لک می تواند با سایر لک ها متفاوت باشد.
• پیسی اغلب با از دست رفتن ناگهانی رنگدانه در یک نقطه از پوست شروع می شود.
• این فرآیند می تواند ادامه یابد و یا به دلایل ناشناخته خودبه خود متوقف شود.
• دوره های از دست رفتن رنگدانه و متعاقب آن ثابت ماندن رنگ لک و دوباره از دست رفتن رنگدانه به طور مدوام تكرار می شوند.
• بازگشت خودبه خودی رنگ در لک های سفید شده خیلی بندرت اتفاق می افتد.

آیا لكه های بدون رنگ گسترش می یابند؟

راهی برای پیش بینی احتمال انتشار لكه های ویتیلیگو وجود ندارد. در برخی از انواع پیسی مانند فرم موضعی، لكه های فاقد رنگ گسترش نمی یابد و در یک یا چند ناحیه ثابت باقی می مانند. ولی در اغلب افراد این اختلال معمولا پیشرونده است و به مرور زمان این لكه های سفید به دیگر نواحی بدن گسترش می یابند. در بعضی افراد ویتیلیگو به آهستگی طی چند سال گسترش می یابد و در برخی دیگر انتشار سریعا رخ می دهد. برخی از افراد گزارش كرده اند كه متعاقب دوره هایی از استرس فیزیكی یا روحی لكه های سفید اضافه شده است.

ویتلیگو یا پیسی چگونه تشخیص داده می شود؟

در صورتی که پزشک شک کند که فرد مبتلا به بیماری پیسی است احتمالا در مورد سابقه بیماری هایی مثل پسوزیاریس و درماتیت پوستی از وی سوال کرده و او را معاینه خواهد کرد. ممکن است پزشک برای تشخیص دقیق تر از لامپ مخصوص wood استفاده کند. علاوه بر جمع آوری اطلاعات شخصی، پیش زمینه خانوادگی و معاینه پوست، پزشک ممکن است از شیوه های زیر استفاده کند:

• نمونه برداری (بیوپسی) از پوست مبتلا به بیماری پیسی.
• آزمایش خون برای انجام آزمایشات بیشتر و پی بردن به اختلالات سیستم ایمنی مثل کم خونی یا دیابت و بیمار تیرویید.

شکل 5 تشخیص ویتلیگو یا لک و پیس

عوارض بیماری ویتلیگو یا پیسی

احتمال بروز موارد زیر در بیماران مبتلا به بیماری پیسی پوست بیشتر است:

• اختلالات روانی یا اجتماعی
• آفتاب سوختگی و سرطان پوست
• بیماری های چشمی مثل التهاب شبکیه چشم
• از دست دادن قدرت شنوایی

برای پیشگیری از گسترش یا عود پیسی چه می توان كرد؟

از آنجایی كه علت این بیماری شناخته نشده است، راه موثری برای پیشگیری از آن وجود ندارد. نقش استرس های روحی در ایجاد یا تشدید بیماری قطعا مشخص نشده است. اگرچه بعضی از بیماران دوره های شدت بیماری را به این استرس ها ارتباط می دهند. در برخی از بیماران هر گونه آسیب پوست (سوختگی، زخم، خراشیدگی و ضربه های مكرر) موجب پیدایش لک های پیسی در محل آسیب می شود. این دسته از بیمارن باید در مراقبت از پوست خود دقت بیشتری نمایند. نقش غذا در بروز بیماری مشخص نیست و در حال حاضر هیچ محدودیت غذایی خاصی به بیماران توصیه نمی شود.

آیا درمان قطعی برای ویتیلیگو وجود دارد؟

تحقیقات فراوانی در مورد بیماری ویتیلیگو و روش های درمانی آن در حال انجام است و این امید وجود دارد كه درمان های جدیدی كشف و ابداع شوند. در حال حاضر دلیل اصلی پیدایش پیسی ناشناخته است و اگرچه راه های مختلف درمانی برای آن وجود دارد ولی روش درمانی موثر و قطعی كه باعث بهبود همیشگی بیماران شود هنوز شناسایی نشده است.

لطفا از عکس های قبل و بعد بیماران در گالری عکس دیدن فرمایید.

آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)

تلفن: 03116662224

---