انحراف چشم ، از علل تا درمان

دکتر بهرام اشراقی [ فلوشیپ پلاستیک و ترمیمی چشم ]آدرس وب سایت : www.dreshraghi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، چهارباغ بالا ، مجتمع كوثر 2 ، طبقه سوم ، واحد 527 تلفن مطب : 36205114 - 031

حتما تابحال به افرادى كه دچار انحراف چشم يا لوچى مى باشند برخورد كرده ايد . لوچى به معناى خروج يكى از چشمها از جهت موازى با چشم ديگر است . اين انحراف، درهر جهتى مى تواند رخ دهد يعنى چشم مى تواند به بالا، پايين ، سمت بينى يا خارج منحرف شود كه دو مورد اخر شايعتر است . انحراف چشم در اثر عدم تعادل عضلات حركتى چشم است . هر چشم ،شش عضله حركتى دارد كه عدم تعادل انها منجر به دوبينى در جهت مربوط به ان عضله مى شود.

سن انحراف چشم

انحراف چشم در هر سنى ، از نوزادى تا پيرى مى تواند رخ دهد ولى علت ان و نتيجه درمان در سنين مختلف متفاوت است . در مجموع اين بيمارى در كودكان شايعتر است . اهميت موضوع در اين است كه انحراف چشم در سنين خيلى كم ،مى تواند باعث تنبلى چشم و كاهش ديد بازگشت ناپذير گردد در صورتى كه انحراف چشم ناگهانى در بزرگسالان، باعث تنبلى چشم نمى شود ولى مى تواند ايجاد دوبينى كند.

انواع انحراف چشم

اگر بخواهيم يك تقسيم بندى ساده و خلاصه شده داشته باشيم مى توانيم ، انحراف چشم را براساس سن ،به انحراف چشم كودكان و بزرگسالان تفسيم نماييم. در سنين كودكى انحراف چشم مى تواند ناشى از مشكلات مغزى ( نادر) ، اوليه و بدون علت شناخته شده ( شايع) يا ناشى از شماره چشم بالاى كودك باشد كه نياز به عينک داشته باشد. در سنين بزرگسالى مى تواند در اثر فلج عصب حركتى ( دراثر ديابت، فشار خون، ضربه ، تومورهاى مغزى، بيماريهاى عصبى ) ، تومور كاسه چشم، بيمارى تيروييد چشمى ، چشم با ديد كم و عدم توانايي جبران انحراف مخفى و كنترل شده باشد كه باز هم فلج عصب حركتى در اثر عوامل مختلف شايعتر است .

برخورد با انحراف چشم و درمان

در واقع درمان و برخورد با انحراف چشم با توجه به علت ان صورت مى گيرد . ابتدا به مبحث كودكان مى پردازيم .در كودكان مخصوصا كمتر از دو يا سه سال ،انحراف ،باعث تنبلى چشم مى شود و هرچه سريعتر بايد درمان شود .قدم اول مى تواند تعيين شماره چشم باشد زيرا در برخى موارد مخصوصا انحراف چشم به سمت بينى، شماره چشم بالاى كودك نقش دارد و صرفا با تجريز عينك ممكن است بهبود كامل انحراف رخ دهد.پس از رد اين مساله بحث نوع انحراف مطرح مى شود . برخى از انواع انحراف ، بايد هر چه زودتر ( حتى قبل از شش ماهگى) تحت جراحى قرار بگيرند كه منجر به تنبلى چشم نشوند.

برخى از انحرافها در كودكان درمان قطعى ندارند و صرفا در برخى شرايط خاص تحت عمل جراحى قرار مى گيرند . همزمان درمان تنبلى چشم نيز مد نظر مى باشد. در بالغين درمان انحراف چشم وابسته به علت زمينه اى است . فلج عضله در اثر ديابت و فشار خون ،اغلب برگشت پذير است و ظرف چند ماه بهبود مى يابد . در موارد ضربه، تومور و شكستگى اغلب بهبود رخ نمى دهد و نياز به جراحى جهت ابجاد بهبود نسبى است . در نهايت هم ممكن است درجاتى از انحراف بماند . در واقع نجويز عينك در بالغين نقش چندانى ندارد و درمان تنبلى نيز مد نظر نمى باشد و اصلاح دو بينى در نگاه روبرو و پايين مد نظر است .

نتايج درمان و عوارض

بايد توجه داشت كه برخى فرمهاى خاص انحراف كه البته شايعترهم هستند ، مى توانند به طور كامل اصلاح شوند . گاهى تجويز عينك در كودكان مى تواند كافى باشد، گاه جراحى و زمانى تركيب هر دو لازم است .حتى در اين حالات نيز ،جراحى ممكن است اصلاح كافى نكند يا بيش از حد انحراف را اصلاح كرده وجهت ان را برعكس كند. معمولا در فرمهاى خاص انحراف ،درمانها كافى نبوده و صرفا در برخى جهات وتا حدودى مى توانند انحراف را اصلاح كنند مثل فلج اعصاب حركتى. گاهى استفاده كمكى از منشورها نيز ضرورى مى شود .

از درمانهاى ديگر كه در برخى موارد خاص قابل استفاده است تزريق بوتاكس در عضله پركار چشمى و فلج ان مى باشد. در مجموع روند جراحى در انحراف چشم چندان مشكل نيست و با تغيير جاى عضله يا كوتاه كردن ان انجام مى شود ولى تعيين اقدام مناسب جراحى نياز به تبحر و تجربه فراوان، توسط متخصص انحراف چشم دارد . اندازه گيرى دقيق انحراف چشم نيز بر نتايج درمان تاثير بسزايي دارد.