پرتوهای فرابنفش خورشید و اثرات بد آنها بر پوست بدن

دکتر کامبیز بهشید [ پوست و مو ]آدرس وب سایت : www.drbehshid.ir
آدرس مطب : اصفهان دروازه شیراز ابتدای چهارباغ بالا نبش کوچه شهید مختاری ساختمان جم طبقه دوم تلفن مطب : 36630353 - 031

انواع اشعه UV
پرتوي فرا بنفش جزئي ازطيف الكترومغناطيس است و بين اشعه X ونورمرئئ واقع شده است. بنابراين فرا بنفش قابل ديدن نيست. فرا بنفش طول موجي بين 100 تا 400 نانو متر را دارا مي باشد و به قسمتهاي زير دسته بندي مي شود:

الف: A-UV :
طول موجي بين 315 تا 400 نانو متررا دارا مي باشد

ب: B-UV:
طول موجي بين 280 تا 315 نانو متر را دارا مي باشد

ج: C-UV :
داراي طول موجي بين 200 تا 280 نانو متر رادارا مي باشد

د: UV vacuum:
طول موجي بين 100 تا 200 نانو متررا دارا مي باشد.

پرتوهای فرابنفش خورشید و اثرات بد آنها بر پوست بدن
آفتاب سوختگی، برنزه شدن، پیری زودرس پوست و التهاب قرنیه ناشی از نور، شایع ترین اثرات حاد و سرطان پوست، آب مروارید و تضعیف دستگاه ایمنی بدن مهم ترین اثرات مزمن پرتوهای فرابنفش خورشید (UV) است. اگرچه مقادیر کم پرتو فرابنفش برای انسان سودمند است و برای تولید ویتامین D ضروری است و همچنین در درمان بعضی بیماری ها مانند نرمی استخوان و اگزما مورد استفاده قرار می گیرد، اما قرار گرفتن طولانی مدت در معرض تابش پرتوهای فرابنفش، اثرات حاد و مزمنی را برای سلامت پوست، چشم و سیستم ایمنی انسان دارد.

از آنجا که پرتو فرابنفش در ۱۳۰ تا ۱۴۰ روز از سال معمولا در وضعیت خطرناک قرار دارد، می توان گفت که خطرناک بودن این پدیده فقط مربوط به طی چند روز گذشته نبوده و مردم باید به پیشگیری از ابتلا به اثرات سوء این پرتو، توجه جدی داشته باشند.اشعه فرابنفش یا ماورای بنفش بخشی از طیف امواج الکترومغناطیس است که توسط چشم انسان قابل مشاهده نیست. طول موج این اشعه بین ۱۰۰ تا ۴۰۰ نانومتر است، در حالی که طول موج نور مریی ۴۰۰ تا ۷۸۰ نانومتر است. در واقع اشعه فرابنفش در طیف امواج الکترومغناطیسی بین نور مریی و اشعه ایکس قرار می گیرد

منبع اصلی اشعه فرابنفش
منبع اصلی اشعه فرابنفش، خورشید است. برخی از انواع لامپ ها هم این اشعه را از خود ساطع می کنند.

ویژگی های اشعه فرابنفش
انرژی اشعه فرابنفش بیشتر از نور مریی و اشعه مادون قرمز بوده و به همین دلیل می تواند الکترون ها را از اتم خود خارج کرده و موجب تخریب مولکول شود. این خاصیت در موجودات زنده باعث آسیب به سلول ها و ژن ها و برخی انواع سرطان می شود.

انواع اشعه فرابنفش
اشعه فرابنفش را می توان از روی طول موج آن به سه نوع اصلی تقسیم کرد که عبارتند از: نوع «B»، «A» و «C». اشعه فرابنفش نوع «C» از همه مضرتر بوده ولی خوشبختانه لایه «ازن» مانع از رسیدن آن به سطح زمین می شود. در قسمت هایی از جو زمین که لایه «ازن» از بین رفته باشد (مانند بخش هایی از استرالیا) این اشعه به سطح زمین رسیده و تاثیرات مخرب خود را بر جای می گذارد. انرژی اشعه فرابنفش نوع «B» از نوع «C» کمتر است، بنابراین تنها بخشی از آن به سطح زمین می رسد و از اثرات قابل مشاهده آن آفتاب سوختگی است. تحقیقات نشان می دهد که هر چقدر شدت و تعداد دفعات آفتاب سوختگی در زندگی شخص بیشتر باشد احتمال ابتلای وی به سرطان پوست افزایش می یابد.

اشعه فرابنفش نوع «B» باعث موتاسیون (جهش) در ژن ها شده و به این وسیله به سرطان پوست منجر می شود. اشعه فرابنفش نوع «A» بیشترین طول موج و کمترین انرژی را داشته و تقریبا بدون اینکه توسط لایه «ازن» فیلتر شود، به سطح زمین می رسد. نفوذ اشعه فرابنفش نوع «A» در پوست بیشتر بوده و نقش مهمی در پیر شدن پوست و ایجاد چین و چروک در آن دارد. امروزه ثابت شده که این نوع از اشعه فرابنفش در ایجاد بسیاری از سرطان های پوست نقش موثری دارد. در تخت هایی که به طور مصنوعی و به قصد برنزه کردن، اشعه را به سطح پوست می تابانند، بدن در معرض مقادیر زیادی اشعه فرابنفش نوع «A» قرار می گیرد که این مساله به «DNA» (مواد ژنتیکی) سلول ها آسیب رسانده و موجب سرطان پوست، لک شدن و چین و چروک زودرس آن می شود. اثرات مخرب اشعه فرابنفش به پوست محدود نمی شود. برای مثال در چشم باعث درد، تاری دید، کوری موقت و نیز کدورت عدسی چشم یعنی کاتاراکت یا آب مروارید می شود.

تغییرات تابش اشعه فرابنفش در اوقات مختلف
شدت اشعه ای که به زمین می رسد توسط اندکس یا ضریبی برای هر محل درهرزمان مشخص می شود. این اندکس بین 1 ( کم ) تا 11 (بسیارزیاد) متغیراست. اگراین عدد بین صفر تا دو باشد، خطری نخواهد داشت، اگر سه تا پنج باشد یعنی خطر کمی وجود دارد ، اگر شش تا هفت باشد یعنی خطر زیاداست، اگر هشت تا ده باشد یعنی خطر بسیار زیاد است، و اگر یازده باشد یعنی خطر فوق العاده است. این میزان به عوامل گوناگونی بستگی دارد که یکی از مهمترین این عوامل ، وضعیت خورشید در آسمان است. برای مثال ظهرها که خورشید به زمین نزدیک تر است ، شدت اشعه بیشتر است. درایام تابستان به ویژه اوایل تیرماه نیز به همین دلیل میزان اشعه به اوج خود می رسد.