پیشگیری ازاعتیاد و مبارزه ملی رسانه ای ضد مواد مخدر برای جوانان(بخش پنجم)

دکتر محمد آذربایجانی [ اعصاب ، روان و مشاوره ]آدرس وب سایت : www.drazarbayejani.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس آبادی ، خیابان پارس دوم ، مجتمع مریم ، واحد 46 تلفن مطب : 32347879 - 031

بهترين روشها
تعداد كثيري از كارشناسان آموزش و شاغلين حرف ه هاي بهداشتي نوعي رويك رد آموزش رسانه اي به آموزش بهداشت را كه شامل پيشگيري از اعتياد به مواد و خشونت است , اتخاذ كرده اند . به عنوان مثال ، از سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۰ ، تعداد كارشناسان آموزشي كه در كنفرانس ملي آموزش رسانه اي شركت مي كردند از كمتر از ۵ درصد به بيش از ۱۷ درصد شركت كنندگ ان افزايش يافت . در ميان اين كارشناسان ، نوعي شناخت در حال رشد از مجموعه اي از بهترين روش ها كه ت اثير كار كردن با كودكان و جوانان در رابطه با مسا يل رسانه اي را افزايش مي دهند ، وجود دارد .

در ميان روش هايي كه در اجلاس مورد بحث قرار گرفتند, موارد زير قابل اشاره اند:
نمونه هاي حاضر رسانه هاي معاصر
متكلم وحده نباشيد :آموزش رسانه ها زماني به م وثرترين وجه انجام مي شود كه آموزگارها به هوش جوانان احترام بگذارند و نوعي رويكرد هم آموزي را به كار گيرند . تاكيد فزاينده بر فناوري در كلاس درس به تغيير نقش آموزگارها از فرد خردمند روي صحنه به راهنماي دوشادوش در آموزش رسانه اي منجر شده است.
به رسميت شناختن لذت استفاده از رسانه : فرهنگ جوانان ارتباط نزديكي با رسانه ها و فرهنگ عامه دارد . زماني كه تجربه جوانان و آشنايي با فرهنگ رسانه اي به رسميت شناخته و معتبر دانسته شود ، مهارت هاي آموزش رسانه اي به احتمالبيشتري مورد پذيرش قرار گرفته و در مورد پيام هايي كه آن ها هر روز استفاده مي كنند به كار مي آيند.

استفاده از توليدات خودي :
توليد رسان هاي , فرصتي براي ايجادپيام هاي رسانه اي مخصوص به خود روش ها يي نيرومند براي كمك به اتخاذ مهارت ها هستند . تكنيك هاي آموزش رسانه اي را مي توان در برنامه هايي ادغام كرد كه هدف آن ها اين است كه جوانان بياموزند چگونه پيام هاي پيشگيري از اعتياد خود را خلق كرده و در بين هم سالان به نوعي تشخیص مثبت دست پيدا كنند . جنبه فناوري بالاي توليد رسانه اي بخصوص براي نوجوانان جذاب بوده و مي توان از آن بعنوان قلابي براي درگير كردن هدفدار آن ها در برنامه هاي پيشگيري از موا دمخدر استفاده كرد .

از سن پايين شروع كنيد :
كودكان از سن پايين در معرض پيام هاي رسانه اي قرار دارند . مداخله زودرس مي تواند درك كودكان از هدف متقاعد سازي را افزايش دهد ، انتظارات در مورد عواقب مثبت نوشيدن مشروب را تقليل دهد و احتمال انتخاب يك محصول مربوط به الكل مانند تي شرت يا كلاهي كه نشان آبجو روي آن باشد, توسط آن ها را كاهش مي دهد.

با رسانه ها و فرهنگ ها ي جوانان آشنا باشيد :
دست اندركاران برنامه مبارزه زماني داراي اعتبار هستند كه تسلط كامل به فرهنگ عامه جوانان داشته و قادر باشند از نمونه هاي حاضر رسانه هاي معاصر استفاده كنند. در صورتي كه آن ها از نمونه هاي كهنه شده پيام هاي رسانه اي كه ديگر مردم با آن ها آشنا نيستند يا ربطي به جوانان ندارند, استفاده كنند ، اعتبار خود را از دست مي دهند.

با بچه ها , همانند تصميم گيرندگان برخورد كنيد :
جوانان را بايد به عنوان شركت كنندگان فعال در ساخت ارز ش ها و باورهاي خود به رسميت شناخت نه به عنوان افراد ساده لوحي كه قرباني تصاوير نيرومند رسانه اي هستند .

رسانه ها را نكوبيد :
اعتراف كنيد كه رسانه ها عوامل نفوذي نيرومند و حيرت انگيز ي هستند كه مي توان از آ ن ها براي مقاصد مثبت و سالم استفاده كرد . افرادي كه آگاهي رسانه اي دارند, پيچيدگي ، خلاقيت و توان رسانه ها را به نحو بهتري درك مي كنند . آن ها ر سانه ها را مسوول مشكلات جامعه نميدانند .

زمينه ها را به رسميت بشناسيد :
جوانان در معرض پيام هاي مختلفي كه بستگي به محيط جغرافيايي، طبقه اجتماعي , اقتصادي ، نژاد و فرهنگ آن ها دارد قرار خواهند گرفت . اين گونه نيست كه تمام جوانان به يك شيوه از پيام هاي رسانه اي تاثير بپذيرند.

از پيام ها و فعاليت هاي مناسب سن استفاده كنيد :
دست اندركاران برنامه مبارزه زماني كه مسا يل پيچيده اي مربوط به رسانه ها يا اعتياد به مواد را با زباني بيش از حد ساده براي نوجوانان بزرگتر بيان مي كنند , ممكن است سبب احساس بيگانگي در آن ها شوند. برعكس ، از به كار بردن مواد آموزشي پيچيده كه با مرحله رشد نوجوان ارتباط نداشته باشد , اجتناب كنيد.

والدين را دخالت دهيد :
والدين براي كنترل فعال ميزان استفاده فرزند خود از رسانه ها و درگيرشدن در گفتگوي مستمر در مورد پيام هاي رسانه اي نياز به انگيزه دارند. والدين نه تنها ميزان تماشاي تلويزيون بلكه فعاليت هاي اينترنتي ، موسيقي و فيلم ها را بايد كنترل كنند.

اعضاي اصلي كادر آموزش مدرسه را دخالت دهيد :
دانش رسانه اي اغلب به عنوان موضوعي فرعي در بين مواد آموزش مدارس در نظر گرفته مي شود . در صورت امكان , آموزش رسانه اي بايد به يك درس اصلي و مشخص كه توسط اعضاي اصلي كادر آموزشي تدريس مي شود, تبديل شود.

موانع
در عين حال كه يك رويكرد آموزش رسانه اي به عنوان بخشي از يك راهبرد كلي پيشگيري از مصرف مواد مخدر ( غير قانوني ) داراي توان بالايي است ، برخي چالش هاي عملي وجود دارند كه بايد توسط كساني كه مواد آموزشي را تدوين مي كنند و پيام هاي آگاهي رسانه اي را در كلاس ها ارا يه مي دهند به رسميت شناخته شود .

اين موانع عبارتند از :
كساني كه تاثير منفي مي گذارند چه كساني هستند؟ تبليغات مربوط به الكل و دخانيات از موضوعات مورد علا قه براي آموزش آگاهي رسانه اي هستند چون بازاريابان جمعي وجود دارند كه به سادگي قابل شناسايي اند و مي توان بين آن ها و اين پيام ها ارتباط برقرار كرد . در مورد مواد مخدر ( غير قانوني) شناسايي وسوسه كننده يا نسبت دادن انگيزه ها به محتو اي رسانه اي كه جوانان ممكن است با آن برخورد كنند , بسيار دشوارتر است.

عامل انكار بزرگتر :
مواد مخدر( غير قانوني ) به اندازه دخانيات و الكل فراگير نيستند و بسياري از والدين و ساير بزرگ سالان داراي نفوذ باور نمي كنند كه تمام كودكان از ناحيه آن ها در معرض خطرند . بسياري از بزرگسالان از وجود پيام هاي طرفدار مواد مخدر در رسانه هاي خاص جوانان آگاه نيستند چون آنها به سينما نمي روند ، تلويزيون تماشا نمي كنند يا به همان موسيقي كه فرزندشان گو ش مي كنند, گوش نمي كنند .كليشه هاي رسانه اي در مورد استفاده از مواد مخدر آموزش دهندگان را به صورت خاص به انكار حضور موادمخدر در زندگي دانش آموزان, سوق ميدهد. واقعيت استفاده از موادمخدر, تمام اين كليشه ها را نقض مي كند و تمام مرزهاي جغرافيايي، اجتماعي - اقتصادي، نژادي و قومي در جامعه آمريكا را در مي نوردد .

ترسيم بي قاعده :
مواد مخدر ( غير قانوني ) به صورت شايعي در برنامه هاي تلويزيون به تصوير كشيده نمي شوند . هر چند حضور آن ها در موسيقي عامه پسند شامل اشارات مثبت فراوان به حالات تغيير يافته يا طبيعي نشان دادن استفاده از مواد مخدر مي باشد . اين گونه اقدامات ترسيم گرايانه به ندرت از الگوي قابل پيش بيني پيروي مي كنند.
موسيقي و فرهنگ جوانان : بسياري از روش ها ي به تصوير كشيدن مواد مخدر ( غير قانوني ) در زمينه موسيقي عامه پسند يافت مي شوند و بسياري از جوانان شديدا به آن فرهنگ علاقه دارند . اثبات نادرستي اين تصاوير مشكل تر است چون جوانان با موسيقيدانان هم ذات پنداري مي كنند و به آن ها بيش از ساير شخصيت هاي رسانه اي يا مشاهير اعتماد دارند .

اثر بومرنگ :
مطرح كردن مساله مواد مخدر در زمينه آموزش رسانه اي, ميزان ارثي بودن موا د مخدر را افزايش مي دهد وممكن است ش ان استفاده از مواد مخدر در بين جوانان را ارتقا دهد.

چالشهاي عملي :
معل مها و سايردست اندر كاران با محدوديت هايي براي آموزش آگاهي رسانه اي بخصوص در محيط كلاس هاي درس مواجه هستن د . نمونه هاي رسانه اي از فيلم ها يا تلويزيون را به دليل مشكلات مربوط به كپي رايت نمي توان به سادگي بسته بندي و همراه با مواد آ موزشي توزيع كرد. بر خلاف الكل كه در تبليغات به ميزان گسترده اي حضور دارد ، اغلب براي آموزش دهندگان دشوار است كه نمونه هاي خاص خود را در تلويزيون يا سينما يافته و ضبط كنند . حتي زماني كه اين گونه نمونه ها شناخته ميشوند،آموزش دهندگان به دليل نگراني در مورد وجود مواد مخصوص بزرگسالان , اغلب قادر به استفاده از بريده هاي فيلم ها , تلويزيون ياموسيقي نيستند. به تصور كشيدن احتمالات محققين دريافته اند , مخاطبيني كه از همه بيشتر در معرض استفاده بار اول از مواد مخدر هستند عبارتند از كودكان بين سنين ۹ و ۱۲ سال و نوجوانان كم سن و سال .

با اين حال مفاهيم آموزش رسانه اي را مي توان حتي در سنين پايين تر براي ايجاد نوعي تفكر و تحليل انتقادي كه به كودك در تمام مدت عمر براي تصميم گيري هاي دشوار مثلا در مورد مواد مخدر و ساير مواد كمك ميكند، انجام داد. از آنجا كه نمونه هاي اندكي از برنامه هاي جامع پيشگيري از اعتياد در رابطه با مهارت هاي آگاهي رسانه اي وجود دارند مهم است كه زمينه هاي احتمالي رشد آتي , شناسايي شوند . براي اين كار سه نمونه فرضي ارا يه مي شود تا به خلق تصويري از ارزش آموزش رسانه اي و پيشگيري از اعتياد در چهارچوب هاي مختلف كمك كنند .اولين رويكرد , نشان دهنده طرحي براي تشويق ارتباط والدين با فرزندان به منظور كمك به كودكان براي دست يابي به مهارت هاي تفكر انتقادي و انجام تصميم گيري هاي سالم در مورد سبك زندگي است. رويكرد دوم فرصت هايي را در برنامه هاي مبتني بر ايمان براي آشنا كردن كودكان مدارس راهنمايي با آموزش رسانه اي و آموزش پيشگيري از اعتياد نشان مي دهد. سومين رويكرد به كنكاش در اين مورد مي پردازد كه چگونه برنامه ها مي توانند به جوانان كمك كنند اطلاعاتي را كه از اينترنت دريافت م يكنند, تحليل كنند. رويكرد فرضي شماره يك رويكردي به آموزش رسانه اي و پيشگيري از اعتياد براي والدين می باشد .