استرابيسم (انحراف چشم) نشانه ها و درمان

دکتر سیروس بخت آور [ متخصص چشم پزشکی ]آدرس وب سایت : www.drbakhtavar.ir
آدرس مطب : اصفهان ، آمادگاه ، ساختمان آژند ، بلوک بی3 ، طبقه سوم ، واحد 301 تلفن مطب : 32240818 - 031

علائم و نشانه ها
براى درك يك تصوير سهبعدى از اشياء توسط مغز بايد هر دو چشم بهطور دقيق و همزمان روى آن متمركز شوند. زمانى كه كودكى دچار انحراف چشم باشد تصاوير دريافتى از دو چشم وى يكسان نخواهد بود و يك چشم روى سوژه مورد نظر متمركز است ولى چشم ديگر تصوير ديگرى را مىگيرد. مغز به صورت اتوماتيك تصوير چشم مستقيم را دريافت مىكند و تصوير مزاحم چشم منحرف را ناديده مىگيرد. در اين حالت كودك ديد سهبعدى ندارد و به تدريج با طولانى شدن انحراف، مغز چشم منحرف را كاملا ناديده مىگيرد و چشم منحرف دچار تنبلى مىشود. به اين نوع تنبلى چشم، تنبلى استرابيسمى (Strabismic amblyopia) گويند. تنبلى استرابيسمى در نيمى از كودكان مبتلا به استرابيسم ايجاد مىشود.

برعكس كودكان، مغز افراد بالغى كه مبتلا به انحراف چشم شدهاند توانايى ناديده گرفتن تصوير چشم منحرف را ندارد، بنابراين مغز فرد بالغ دو تصوير جداگانه از دو چشم دريافت مىكند و فرد مبتلا دچار دوبينى مىگردد.

گاهى كودك مبتلا به استرابيسم، در نور زياد خورشيد چشم منحرف را مىبندد و بعضى كودكان مبتلا به انحراف چشم، براى در يك راستا نگهداشتن دو چشم سر را به يك طرف خم مىكند.

استرابيسم كاذب
در بعضى نوزادان و شيرخواران به علت پل بينى پهن و چين پوستى اضافه در سمت داخل چشم، چشمها منحرف به نظر مىرسند در حالي كه واقعا انحراف ندارند. اين حالت به فراوانی در كودكان نژاد آسياى شرقى ديده مىشود و به آن استرابيسم كاذب مىگويند . استرابيسم كاذب با رشد استخوانهاى ميانى صورت كودك از بين مىرود.

استرابيسم كاذب

افتراق قطعى استرابيسم كاذب از استرابيسم حقيقى تنها با معاينات اختصاصى چشمپزشكى مقدور است.

تشخيص
توصيه مىشود كه ديد كودكان در ٣ تا ٥ سالگى توسط پزشك اطفال، اپتومتر يا در مهدكودكها توسط كسانى كه براى اين كار تعليم ديدهاند چك شود و كودكانى كه ديد خوب ندارند به چشمپزشك ارجاع شوند. در كودكانى با سابقه خانوادگى انحراف چشم، آمبليوپى و يا استفاده از عينكهاى شماره بالا حتى معاينه قبل از ٣ سالگى توصيه مىشود.

درمان استرابيسم
هدف از درمان استرابيسم، همراستا کردن هر دو چشم و به دست آوردن ديد دو چشمى است. در درمان استرابيسم، درمان آمبليوپى همراه آن نیز بسيار مهم است، که شامل تجويز عينك، بستن چشم و ریختن قطره مىباشد. شيرخواران با استرابيسم مادرزادى به صورت انحراف چشمها به داخل، معمولاً نياز به جراحى دارند.
در صورت وجود ازوتروپى تطابقى، با اصلاح دوربينى كودك، تلاش تطابقى وى از بين مىرود و انحراف چشم كنترل مىشود. گاهى تجويز عينك دو كانونه براى كار نزديك لازم است.

براى درمان اگزوتروپى، تمرينهاى خاص، تجويز منشور و بستن چشم سالم به كنترل استرابيسم كمك مىكند. در اكثر بچههاى مبتلا به استرابيسم، جراحى لازم مىشود. جراحى در كلينيك و تحت بيهوشى انجام مىشود و چند ساعت بعد از عمل، بيمار قابل ترخيص است.

در جراحى با جابجا كردن محل قرارگيرى تاندون عضلات و يا كوتاه كردن طول عضلات خارجچشمى سعى می‎شود چشمها در یک راستا قرار گیرند. جراحى معمولاً باعث صاف شدن چشمها شده و به درمان آمبليوپى با ساير روشها كمك مىكند. باید توجه داشت که علیرغم انحراف ظاهری یک چشم، جراح در اکثر موارد مجبور است که عمل جراحی را بر روی هر دو چشم انجام دهد تا هم از نظر کارکرد بینایی و هم از نظر زیبایی نتایج مطلوبتری حاصل شود .

تغییر محل اتصال عضلات خارج چشمی در اعمال جراحی استرابیسم

بهبودى بعد ازعمل به سرعت رخ مىدهد و بعد از دو روز كودك مىتواند به زندگى روزمره خود باز گردد. درد بعد از عمل مختصر است و با مسكنهاى معمولی كنترل مىشود. ممكن است تا يك یا دو هفته چشم در محل عمل قرمز باشد .

قرمزی محل عمل تا چندین روز بعد از عمل باقی میماند.

در مـواردى كه فرد عيب انكسارى به صورت دوربينى يا نزديكبينى داشته است بعد از عمل همچنان زدن عينك لازم است. ادامه درمان براى تنبلى چشم طبق توصيه چشمپزشك بايد ادامه يابد. بعضى از افراد نياز به بيش از يك عمل جراحى براى درمان استرابيسم دارند.

استرابيسم (انحراف چشم)