زانو درد یکی از دردهای نسبتاً شایع در جوامع امروزی است. زانو از بخش ها و اجزای زیاد و مختلفی تشکیل شده است و هر کدام از این اجزا که دچار آسیب دیدگی شوند، نتیجه زانو درد خواهد بود. آسیب دیدگی ممکن است به خاطر انجام یک حرکت تکراری، ضربه، ورزش یا نتیجه فرسایش خود بافت ها و در واقع افزایش سن باشد. آسیب زانو ممکن است داخلی یا خارجی، در بخش جلو یا پشت زانو باشد.

صرف نظر از اینکه نوع آسیب زانو از چه نوعی است، این آسیب می تواند در هر دو زانو به وجود آمده باشد یا اینکه فقط یکی از پاها دچار مشکل شده باشد. ولی به طور کلی می توان گفت که محل درد و آسیب دیدگی اولین و مهم ترین سر نخ برای پیدا کردن سر منشأ مشکلات را به دست می دهد. البته پیدا کردن اشکال و تجزیه و تحلیل علائم به عهده یک پزشک متخصص است. یعنی اینکه شما اول از همه باید به یک پزشک مراجعه کنید.

عوامل اصلی درد خارجی زانو

وقتی از درد خارجی زانو صحبت می کنیم در واقع منظورمان التهاب و دردی است که در بخش خارجی زانو (یعنی همان سمتی که به سمت دست هایتان است) ایجاد شده است. درد در قسمت خارجی زانو چندین دلیلی می تواند داشته باشد

آسیب رباط جانبی خارجی زانو (Lateral Collateral Ligament)

آسیب دیدگی غضروف خارجی زانو که معمولاً آسیب دیدگی رباط خارجی را هم به دنبال دارد، یکی از شایع ترین علل درد های خارجی زانو است. مهم ترین علت آسیب دیدگی رباط خارجی فشار و ضربه ناگهانی از طرفین به زانو است. یعنی دقیقاً همان چیزی که بارها در مسابقات فوتبال تماشا می کنیم، یعنی تکل کردن یک بازیکن روی بازیکن دیگر از کنار. به علاوه حرکات چرخشی زیاد و شدید هم می تواند آسیب مشابهی را در زانو ایجاد کند. چنین فشارهایی روی بخش خارجی زانو باعث می شود رباط خارجی زانو به شدت کشیده شده یا حتی پاره شود. آسیب رباط خارجی زانو به شکل درد در قسمت خارجی زانو خودش را نشان می دهد که معمولاً همراه با تورم، کبودی، خشکی و سستی زانو است.

سندرم ایلیوتیبیال (Iliotibial Band Syndrome)

دوندگان استقامتی و دوچرخه سواران معمولاً با این سندرم دست و پنجه نرم می کنند. سندرم ایلیوتیبیال یکی از آسیب های شایع میان این ورزشکاران است که به سختی هم برطرف می شود! معمولاً درد زانو در این نوع آسیب به تدریج ایجاد شده و همراه با تورم است. هر چه فعالیتی که باعث تحریک آن شده بیشتر ادامه پیدا کند، علائم هم شدید تر می شوند و سندرم بیشتر خودش را نشان می دهد.

پارگی مینیسک خارجی زانو

پارگی مینیسک خارجی زانو هم یکی دیگر از آسیب هایی است که موقع فشار و یا ضربه ناگهانی از کنار یا پیچش شدید زانو به وجود می آید. البته این آسیب به صورت طبیعی و با فرسایش بافت ها و افزایش سن هم ممکن است اتفاق بیفتد. پارگی مینیسک خارجی زانو علاوه بر اینکه باعث ایجاد درد در بخش خارجی زانو می شود، علائم دیگری مثل تورم، سستی یا قفل شدن زانو را هم به همراه دارد. کسانی که دچار پارگی مینیسک خارجی زانو شده اند ممکن است احساس کنند به سختی می توانند زانویشان را صاف کنند. برای درمان و بهبود آسیب مینیسک خارجی از زانو بند های مخصوصی استفاده می شود. این زانو بند هم موقع خم شدن و هم هنگام باز شدن زانو، حرکت آن را کنترل می کند و از زانوی آسیب دیده حمایت می کند.

آسیب های رایج بخش داخلی زانو

آسیب های داخلی زانو آن دسته از آسیب ها هستند که در واقع در بخش داخلی زانو، یعنی بخشی از زانو که به پای دیگر نزدیک تر است، اتفاق می افتد. درد داخلی زانو به دلایل مختلف اتفاق می افتد. مثلاً آسیب دیدگی رباط داخلی یا پارگی مینیسک داخلی می تواند باعث درد در این بخش شود.

آسیب دیدگی رباط داخلی زانو

آسیب دیدگی رباط داخلی زانو ممکن است به صورت کشیدگی یا پارگی باشد. این دو نوع آسیب دیدگی شایع ترین آسیب های مربوط به دردهای بخش داخلی زانو هستند. رباطی که در بخش داخلی زانو قرار دارد به استحکام و ثبات بخش داخلی زانو کمک می کند. آسیب دیدگی رباط داخلی زانو معمولاً زمانی اتفاق می افتد که یک نیروی شدید به صورت مستقیم به بخش خارجی زانو وارد شود. به طور مثال افرادی که به سراغ ورزش اسکی می روند احتمال زیادی دارد که با این آسیب دیدگی مواجه شوند. نیرویی که به پای اسکی بازان در صورت فرود ناموفق وارد می شود دقیقاً از همین نوع است. این نیرو می تواند باعث کشیدگی بیش از حد یا حتی پارگی رباط داخلی زانو شود. آسیب دیدگی رباط داخلی زانو علاوه بر ایجاد درد معمولاً باعث ایجاد تورم، خشکی زانو، گیر کردن یا قفل شدن زانو و سستی و عدم ثبات زانو می شود.

پارگی مینیسک داخلی زانو

مینیسک داخلی زانو هم درست مانند مینیسک خارجی زانو و با دلایل مشابه ممکن است دچار آسیب شود. علائم و عوارض پارگی مینیسک داخلی زانو هم تقریباً مشابه پارگی مینیسک خارجی زانو است. تنها تفاوت آن ها در این است که دردی که در پارگی مینیسک داخلی زانو احساس می شود در بخش داخلی زانو می باشد.

بورسیت پس آنسرین (Pes Anserine)

بورسیت یا التهاب بورس در واقع التهاب و آسیب دیدگی کیسه های کوچک پر از مایع است که کارشان کاهش اصطکاک و درگیری بافت ها با یکدیگر است. بورس پس آنسرین در بخش داخلی زانو و در انتهای رباط داخلی زانو قرار دارد. این بورس دقیقاً در محل اتصال رباط داخلی زانو با استخوان درشت نی (یا قلم پا) قرار دارد. این بورس به دلایل مختلف ممکن است ملتهب شود و برای جلوگیری از ایجاد آسیب مایع اضافی در خود نگه دارد. در این حالت بورس متورم می شود و باعث می شود بخش داخلی زانو تحت فشار قرار بگیرد.

التهاب چین خوردگی داخلی زانو

پلیکا (plica) یا چین خوردگی داخلی در واقع چین های نازکی هستند که بر روی پوشش مفصلی یا مایع مفصلی وجود دارند. این لایه چین خورده بخش داخلی زانو را پوشانده است. زمانی که این بخش از زانو دچار التهاب شود، چین خوردگی ها ضخیم تر شده و احتمال اینکه با استخوان ران درگیر شده یا میان کاسه زانو و استخوان درشت نی گیر کند بیشتر می شود . التهاب چین خوردگی به علت باز شدگی بیش از حد زانو یا خم شدن های مکرر آن به وجود می آید. التهاب پلیکا معمولاً باعث کرختی یا درد در بخش داخلی زانو می شود. به علاوه فرد هنگام حرکت دادن زانو احساس ترق و تروق یا احساس گیر کردن و خشکی و قفل شدگی می کند.

درد جلوی زانو

علاوه بر بخش داخلی و خارجی، بخش جلوی زانو هم ممکن است دچار درد شود. این درد به دلایل مختلف ممکن است اتفاق بیفتد. مثلاً در رفتگی یا حرکت نامناسب کشکک (یا maltracking patella)، سفتی عضلات، فشار بیش از حد یا عدم تعادل عضلات می توانند عوامل ایجاد کننده درد در بخش جلوی زانو باشند. ولی بیشتر دردهای جلوی زانو ناشی از کشکک زانو یا پاتلا (patella) و تاندون کشکک است.

سندرم درد کشککی رانی (patellafemoral pain syndrome)

سندرم درد کشکک رانی معمولاً با نام های «سندرم زانوی دوندگان» و « کندرومالاسی کشکک » (chondromalacia patella) شناخته می شود. البته به صورت عمومی تر به این بیماری درد جلوی زانو گفته می شود که منظور دردی است که در بخش جلوی کشکک ایجاد شده است. معمولاً کسانی که از زانوی خود بیش از حد کار می کشند، مثل دوندگان، به این مشکل دچار می شوند. این حالت زمانی اتفاق می افتد که کشکک زانو با استخوان ران درگیر می شود و به آن کشیده می شود.

برای بهبود این شرایط ورزش های مشخصی انجام می شود. به علاوه استفاده از زانو بند های طبی هم می تواند به بهبود و این سندرم و تثبیت وضعیت زانو کمک کند که در نتیجه درد جلوی زانو کم تر می شود و حرکت هایی که باعث ایجاد آسیب بیشتر در این بخش از زانو می شود را محدود و تصحیح می کند.

زانوی پرنده ها

مشکل زانوی پرنده ها یا پرشکاران که با نام علمی التهاب تاندون کشکک زانو شناخته می شود یکی دیگر از علل شایع ایجاد درد در قسمت جلوی و پایین کشکک است. همان طور که از اسم این آسیب مشخص است، یکی از فعالیت هایی که معمولاً باعث ایجاد این آسیب می شود پرش های مکرر و زیاد است. اگر بخواهیم به طور دقیق تر توضیح دهیم، باید بگوییم که التهاب تاندون کشکک زمانی اتفاق می افتد که این تاندون بیش از حد کشیده شود یا اینکه بیش از حد مورد استفاده قرار بگیرد که نتیجه آن ایجاد التهاب های دردناک و صدای ترق و تروق در مفصل زانو است. اگر به این آسیب رسیدگی نشود و التهاب پیشرفت کند، خشکی و سفتی مفصل هم به آن اضافه خواهد شد. این مشکل با استفاده از زانو بندهای طبی که برای این کار طراحی شده اند تا حد زیادی بهبود پیدا می کند. این زانو بندها طوری طراحی شده اند که باعث کاهش درد و تورم می شوند.

درد پشت زانو

درد پشت زانو به دردی گفته می شود که در قسمت پشت کشک زانو احساس شود. درد زانو بیشتر در قسمت جلو، داخل و خارج زانو اتفاق می افتد و درد پشت زانو به نسبت نادر تر است. این درد علل مختلفی می تواند داشته باشد که در ادامه به آن می پردازیم

التهاب تاندون دوسر رانی

التهاب تاندون دو سر ران (Biceps Femoris Tendonitis) رایج ترین مشکلی است که باعث ایجاد درد در ناحیه پشت زانو می شود. بخشی از تاندون دو سر ران که دچار آسیب می شود در بخش خارجی و پشت زانو قرار دارد که در تصویر مشاهده می کنید.

کیست بیکر

کیست بیکر (Baker’s cyst) یا کیست پوپلیتئال (Popliteal) یک برآمدگی در بخش پشت زانو است که باعث ایجاد درد می شود. این کیست معمولاً به دلیل مشکلات مفصلی مثل آرتروز یا فرسایش و از بین رفتگی غضروف ها به وجود می آید. البته ایجاد این کیست دلایل دیگری هم می تواند داشته باشد از جمله:

التهاب تاندون دو سر رانی (یا آسیب در عضله همسترینگ)

التهاب تاندون گاستروکنمیوس (Gatrocnemius) یا همان عضله دوقلوی پشت ساق پا

پای تنیس بازان یا همان پارگی عضله پشت ساق

---