شایع ترین علل درد کنار زانو چیست؟

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

زانو محل اتصال دو استخوان درشت نی و استخوان ران است که این اتصال توسط عضلات، رباط ها و تاندون ها استحکام یافته و البته در طول روز متحمل فشار های زیادی نیز می شود. عضله ی چهارسرران مسئول بازشدن پا و عضلات زردپی پشت ران مسئول خمیدگی استخوان درشت نی به پشت در محل زانو است. تاندون ها ساختارهای بافتی مستحکمی هستند که مسئول اتصال استخوان ها به این عضلات می باشند. رباط ها نیز مسئول اتصال استخوان به استخوان بوده و بسته موقعیت قرارگیری نقش های متفاوتی دارند.

4 رباط اصلی زانو

1. در مرکز زانو قرار داشته و مسئول کنترل چرخش و حرکت رو به جلوی زانو هستند. :ACL
2. در مرکز زانو قرار داشته و مسئول کنترل حرکت زانو به عقب هستند. :PCL
3. رباط هایی که وظیفه ی اصلی آنها پایداری ساختار زانو در بخش های داخلی آن است. :MCL
4. در بخش جانبی واطراف زانو قرار داشته و باعث پایداری و استحکام زانو در بخش خارجی آن میشوند. :LCL

کیسه های بافتی نازکی به نام بوریس (جمع آن: بورسا) نیز در محل و اطراف زانو حضوردارند. این کیسه های کوچک بین دو سطح، معمولا استخوان و عضله، قرار گرفته و به دلیل وجود مایع لغزنده در درون آنها باعث کاهش تنش و اصطکاک بین دو سطح میشوند در نتیجه دو سطح با تنش کمتری روی هم می لغزند.

آسیب های زانو دلایل مختلفی داشته و اغلب با سن و سبک زندگی مرتبط هستند و به دلیل آسیب در یک یا چند بخش ساختارهای بحث شده رخ می دهند. در این مطلب منحصرا به بررسی دردهای زانو در بخش جانبی آن خواهیم پرداخت. شایع ترین دلایل احساس درد در بخش کناری زانو شامل التهاب بورس و آسیب رباط های جانبی زانو هستند.

التهاب بوریس

همانطور که اشاره شد، مانند بسیاری از بخش های بدن، کیسه های بوریس در محل زانو و اطراف آن نیز وجوددارند که با دو مشکل عمده میتوانند مواجه شوند: التهاب بوریس و خشک شدگی مایع داخل آن که خشک شدگی مایع داخل آن می تواند توسط دارودرمانی، فیزیوتراپی و نیز تزریق مایع به داخل آن بهبود یابد. در صورتی که التهابی در کیسه های بوریس وجود داشته باشد، موجب ایجاد بوریسیت می شود که از علائم آن می توان به درد موضعی در زانو، تورم زانو و احساس خشکی زانو در هنگام حرکت آن اشاره کرد.

دلایل ایجاد بوریسیت

1. فشار مداوم: معمول ترین عامل ایجاد بوریسیت اعمال فشار مداوم و تکرارشونده مثلا نشستن زیاد بر روی زانو است. در این حالت، کیسه ی بوریس شروع به تولید مقدار بیشتری از مایع لغزنده میکند و در نتیجه کیسه های بوریس متورم و دردناک میشوند.
2. سایش مداوم: در فعالیت هایی که فرد بطور مداوم مجبور به پرش یا ضربه با پا است مانند بسکتبال و فوتبال، کیسه های بوریس تحت فشار قرارگرفته و در نتیجه ملتهب خواهندشد.

3. انقباض مداوم عضلات: در صورتی که عضله ی اطراف کیسه ی بوریس بطور مداوم منقبض شود ،کیسه را تحت فشار قرارداده و در نهایت منجر به التهاب آن می شود.

4. آسیب زانو: ضربه ی مستقیم به زانو اگر نیروی کافی داشته باشد میتواند حتی با یک بار اعمال، باعث آسیب کیسه های بوریس گردد.

5. تورم زانو: افرادی که سابقه ی تورم زانو دارند احتمال بیشتری دارد تا دچار بوریسیت گردند. علت آن فشار اعمال شده توسط بافت های متورم اطراف بر کیسه های بوریس است.

راهکارهای درمانی بوریسیت

گاهی درمان بورسیت محدود به کاهش درد آن می شود و در ادامه خودبخود مشکل رفع می گردد. در این حالت باید از فشار بر زانو و انجام کارهای سنگین خودداری کرد. استفاده ی روزانه سه تا چهار دفعه ای از یخ بر روی زانوها به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه میتواند روند بهبودی را سرعت بخشد. همچنین پزشک ممکن است از حرکات ورزشی جهت تقویت عضلات اطراف زانو استفاده کند. در صورتی که عفونت باعث بوریسیت شده باشد احتمالا از آنتی بیوتیک جهت بهبود عفونت و در نتیجه ی آن بهبود بوریسیت استفاده می شود.

ممکن است پزشک از روش های تهاجمی تری نیز استفاده کند. مثلا یک عمل جراحی سبک با هدف خارج کردن مایعات اضافی از کیسه ی بوریس که معمولا در مطب صورت می گیرد و نیازی به مراجعه به بیمارستان نیست. تزریق کورتیکواستروئیدها جهت کاهش التهاب، یا عمل جراحی جهت خارج کردن کیسه ی بوریس ملتهب راه های تهاجمی دیگری هستند که پزشک میتواند از آنها استفاده کند.

آسیب های رباط های جانبی زانو

همانطور که اشاره شد در زانو رباط های مختلفی وظیفه ی استحکام بخشی و کنترل حرکات زانو را به عهده دارند. از جمله ی این رباط ها، رباط های بخش جانبی یا ال سی ال ها هستند و معمولترین رباط های آسیب دیده نیز به شمار می روند. اصلی ترین عامل آسیب زا برای این رباط ها ضربه ی مستقیم به داخل زانو است. این ضربه ها میتوانند باعث فشار به خارج زانوشده و در نهایت با کشیدگی ، رگ به رگ شدگی یا پارگی رباط های جانبی همراه باشند.

ضربه دیدگی میتواند هنگام حرکات پرتحرک یا پرفشار نیز رخ دهد. درصورتی که رگ به رگ شدگی جزئی باشد ممکن است فرد علائم آن را احساس نکند اما پارگی های جژئی یا کامل رباط های جانبی میتوانند با علائم زیر همراه باشند:
1. تورم زانو ، از جمله بخش بیرونی آن
2. احساس سفتی و قفل شدگی زانو
3. احساس درد یا سوزش در بخش خارجی زانو
4. احساس ناپایداری در زانو، انگار که زانو میخواهد از جای خود بیرون بیاید
پزشک معالج با برسی تورم و حرکت زانو در جهات مختلف، آسیب رباط های جانبی را تشخیض می دهد و در صورتی که تشخیص پارگی رباط داده باشد ممکن است از تست های اشعه ی ایکس و یا ام آر آی نیز برای بررسی بیشتر استفاده کند.

درمان دردهای ناشی از آسیب رباط های جانبی

1. آتل بندی
2. استفاده از کمپرس یخ
3. بالابردن زانو بصورتی که بالاتر از سطح قلب باشد
4. محدودکردن فعالیت فیزیکی تا رفع تورم و درد زانو
5. ثابت کردن زانو و استفاده از عصا هنگام حرکت جهت کاهش فشارهای وارد بر زانو
6. فیزیوتراپی
7. استفاده از مسکن ها

در صورت صلاح دید پزشک متخصص، جراحی نیز ممکن است تجویز گردد، گرچه عمل جراحی معمولا زمانی که رباط جانبی به تنهایی آسیب دیده باشد لازم نیست و برای آسیب دیدگی های چندین نوع رباط توصیه می گردد.