ورزش در دوران ديابت

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

ورزش در درمان ديابت بسيار موثر است، زيرا نه تنها باعث پائين آوردن قند خون و كاهش مقاومت به انسولين مي شود، بلكه ريسك بيماريهاي قلبي عروقي را نيز مي كاهد و نياز به دارو در ديابت نوع 2 را نيز كاهش مي دهد.
هنگامي كه يك فرد غير ديابتي ورزش مي كند، سطح انسولين، تحت تأثير افزايش هورمونهاي ضدانسولين (خصوصاً گلوكاگون) كاهش مي يابد. به اين ترتيب، افزايش مصرف گلوكز توسط ماهيچه، با افزايش توليد گلوكز توسط كبد مطابقت مي يابد.

در افراد ديابتي كه انسولين يا داروهاي كاهنده قند خون مصرف مي كنند، هايپوگلايسمي مشكلي است كه با ورزش پيش مي آيد. اين هايپوگلايسمي بيشتر بعد از ورزش اتفاق مي افتد، زيرا بعد از ورزش كبد و ماهيچه نياز به استفاده از گلوكز براي بازسازي گليكوژن دارد كه اين بازسازي 30-24 ساعت طول مي كشد. براي جلوگيري از اين افت قند خون يا بايد غذاي اضافه تر قبل ، در حين يا بعد از ورزش مصرف كرد و يا دوزانسولين را با افزايش فعاليت ورزشي كاهش داد.
از طرفي اگر در حالي كه قند خون بيشتر از mg/dl 300-250 است، ورزش شروع شود، هايپوگلايسمي وكتوز در اثر كمبود انسولين رخ مي دهد، در اين حالت ورزش بايد متوقف شود.

راهنماي ورزش در دیابت :

تست قند خون قبل و بعد از ورزش، به تعيين نوع برنامه ورزشي شخص ديابتي بسيار كمك مي كند.

در كل با يك ساعت افزايش در مدت ورزش، خوردن 15 گرم كربوهيدرات اضافه تر قبل يا بعد از ورزش ، نياز مي شود.

براي ورزشهاي پرشدت تر، 30 گرم كربوهيدرات در هر يك ساعت ممكن است نياز شود.

ورزش متوسط شدت با مدت كمتر از 30 دقيقه ندرتاً احتياج به مصرف كربوهيدرات يا انسولين اضافه تر دارد ولي با اين وجود اگر قند خون كمتر از mg/dl 100 باشد، مصرف يك غذاي كوچك و كم حجم لازم مي شود.

اغلب بايد براي جلوگيري از هايپوگلايسمي ، دوزانسولين را مطابقت داد و اين تطابق بيشتر در مورد ورزشي كه 60-45 دقيقه طول مي كشد، اهميت پيدا مي كند.

در بيشتر افراد ديابتي، كاهش متوسط (تقريباً %20-10) دوزانسولين تزريقي، براي جلوگيري از هايپوگلايسمي كافي است. براي ورزشهاي طولاني تر و شديدتر كاهش بيشتري در كل دوز انسولين روزانه ممكن است نياز شود.

بطور كل كاهش انسولين بر حسب شدت ورزش بطريق زير است:

- 10% براي ورزش يا فعاليت سبك

- 20% براي ورزش يا فعاليت متوسط

- 40-30% براي ورزش يا فعاليت شديد

و بر حسب مدت ورزش، كاهش دوزانسولين كوتاه اثر به طريق زير است:

- 30% كاهش براي ورزش كمتر از يك ساعت

- 40% كاهش براي ورزش 2-1 ساعته

- 50% كاهش براي ورزش 3 ساعته و بيشتر

قبل از انجام ورزش، گرم كردن لازم است تا ماهيچه براي فعاليت هوازي آمادگي پيدا كند. بطور ايده آل، در يك ورزش 40-30 دقيقه اي، قسمت هوازي ورزش تقريباً 20 دقيقه بايد ادامه يابد.

بايد دانست كه حتي 3 بار ورزش 10 دقيقه اي در طول روز به جاي يكبار ورزش 30 دقيقهاي، هم مي تواند همان اثرات مفيد را داشته باشد.

در ديابت نوع 2، ورزش تا حدود زيادي باعث افزايش حسايت به انسولين و كاهش مقاومت به انسولين مي شود و از آنجايي كه اين حساسيت ايجاد شده به انسولين 48 ساعت بعد از ورزش دوباره از بين مي رود، تكرار ورزش در دوره هاي منظم براي كاهش مقاومت به انسولين در ديابت نوع 2 لازم است. ورزش همچنين از اثر هورمون هاي ضدانسوليني مي كاهد و باعث بهبود كنترل گلوكز مي شود.

انجام ورزش بعد از خوردن غذا مفيد است و باعث كاهش هايپرگلايسمي بعد از غذا (كه در ديابت نوع 2 رايج است) مي باشد.