تشخیص کبد چرب چگونه است؟
همان طور که قبلاً گفته شد، بیشتر افراد مبتلا به کبد چرب بدون علت هستند، بنابراین در مورد کسانی که مستعد این عارضه هستند باید به این موضوع توجه کرد.انجام آزمایش های کبدی، سونوگرافی و سی تی اسکن به تشخیص کبد چرب کمک می کنند. اگر چه یافتههای موجود در این روش همگی غیراختصاصی هستند و امکان دارد در سایر بیماریها نیز دیده شوند.در واقع لازم است موارد دیگری که می تواند با کبد چرب اشتباه شوند، همگی بررسی و رد شوند.
در نهایت نمونه برداری از کبد است که تشخیص کبد چرب وNASH را قطعی می کند. افزایش آنزیمهای کبدی در حد خفیف تا متوسط است، در سونوگرافی نیز معمولاً افزایش اکوی کبد به طور منتشر همراه با بزرگی کبد دیده می شود که البته این تغییرات ثابت و همیشگی نیستند. در سی تی اسکن بر خلاف سونوگرافی، دانسیته(چگالی) کبد کمتر از حد معمول است.در نمونه برداری کبد نیز رسوب واکوئلهای چربی را به همراه یا بدون ترشح سلولهای التهابی و فیبروز می توان دید.
آیا نمونه برداری از کبد برای تمام مبتلایان به کبد چرب الزامی است؟
خیر، معمولاً نمونه برداری از کبد در کسانی توصیه می شود که علائمی در رابطه با بیماری کبدی مزمن داشته باشند و یا طحال آنها بزرگ شده باشد و یا سلولهای خونی آنها از جمله پلاکتها، کمتر از حد طبیعی شده باشد.
همچنین وجود بیماری دیابت و یا چاقی قابل توجه در افراد بالاتر از 45 سال(با توجه به اینکه خطر پیشرفت کبد چرب را افزایش می دهند)، بر لزوم نمونه برداری از کبد می افزاید.
در کسانی که عوامل خطر ذکر شده را ندارند، پس از یک دوره ی 12- 6 ماهه (که بیمار عوامل خطرساز را تعدیل کرده یا درمان دارویی شده است)، در صورت عدم بهبود، نمونه برداری توصیه می شود.
درمان:
اگرچه درمان اختصاصی برای کبد چرب وجودندارد، ولی شما با کنترل بیماری های زمینه ای از قبیل کاهش وزن ، چربی های خون ، دیابت ویا قطع نمودن داروهای مسبب می توانیداز پیشرفت این بیماری جلوگیری نمایید و در خیلی از موارد سیر معکوس را طی نمایید که منجر به درمان این بیماری گردد.ازمصرف الکل که عملکرد طبیعی کبد را دچار اختلال می نماید، جداباید پرهیز نمایید.
نکات درمانی کلیدی:
شما می توانید زیر نظر متخصصین تغذیه وگوارش، سیر بیماری کبد چرب را محدود و کنترل نمایید. برای کنترل کبد چرب توجه به نکات ذیل اهمیت کلیدی دارد:
1. اصلاح و تعدیل شیوه زندگی:
کم کردن وزن: از آنجا که اکثر بیماران مبتلا به کبد چرب غیر الکلی چاق هستند، کاهش وزن در کنترل این بیماری نقش مهمی دارد. برای کاهش وزن، انتخاب رژیم غذایی نیز باید به درستی صورت پذیرد،زیراکاهش وزن سریع با رژیم های برق آسا خود می تواند سیر بیماری را بدترنماید. خیلی از بیماران چاق که به تازگی متوجه کبدچرب خود شده اند، به دلیل ترس از عوارض این بیماری، به رژیم های غذایی سخت روی می آورند و برخی گروه ها یا وعده های غذایی راحذف می نمایند (که ابن ها ازنظر اصول علم تغذیه مردود می باشند) تا این بیماری را ریشه کن نمایند، ولی علاوه بر ابتلا به عوارض این نوع رژیم ها، گاه سیر کبد چرب را نیز بدتر مینمایند.
لذا انتخاب منطقی رژیم غذایی کاهش وزن زیرنظر متخصص تغذیه و با کاهش وزن نیم تا یک کیلوگرم در هفته توصیه می گردد. اگر شمااز افزایش وزن زیادی رنج می برید، جالب است بدانید که با کاهش وزن مختصر در حدود 5 تا 10درصد از وزن اولیه نیز در خیلی از موارد سیر بیماری را می توانید کنترل نمایید.
انتخاب رژیم غذایی سالم: رژیم غذایی پر کربوهیدرات که حاوی میزان قابل توجهی سبزی و میوه و مواد غذایی پرفیبر باشد، معمولا بهترین انتخاب برای افراد مبتلا به کبد چرب است. کاهش چربی مصرفی، به ویژه چربی های اشباع شده و جایگزینی آنها با چربی های غیر اشباع که در روغن زیتون و ماهی وجود دارند، توصیه می گردد. استفاده از نان و غلات سبوس دار باید جدی گرفته شود. درنهایت تعیین مقدار مورد نیاز درشت مغذی ها اعم از پروتئین، چربی و کربوهیدرات براساس شرایط افراد باید تنظیم گردد.
نکته: هیچ ماده غذایی خاصی نباید حذف و یا زیاد مصرف شود بلکه کاهش کالری مصرفی در غالب یک برنامه غذایی متعادل مد نظر می باشد.
انجام ورزش و فعالیت بدنی منظم: چاقی به ویژه چاقی شکمی نقش مهمی در افزایش خطر ابتلا به کبد چرب دارد. برهمین اساس، داشتن پیاده روی منظم با هر تحرک هوازی به میزان حداقل 30 تا 60 دقیقه در روز توصیه میشود. اگر وقت رفتن به باشگاه ورزشی را ،پیاده روی در مسیر کار یا پارک را می توان جایگزین نمایید.
2.کنترل بیماری های زمینه ایمتابولیک:
کنترل دیابت و چربی های خون در بیماران مبتلا به کبد چرب ، نقش کمک کننده ای در بهبود این بیماری دارد. همانطور که می دانید از اصول مهم کنترل بیماری های متابولیک، رعایت رژیم غذایی و ورزش منظم می باشد.
3.محافظت کبد از عوامل خطر:
از عواملی که بر روی فعالیت طبیعی کبد اثر سوء دارند، باید پرهیز نمایید. از مهم ترین این عوامل، مصرف الکل و نیز بعضی داروها می باشد.
درمان کبد چرب چیست؟
متاسفانه درمان قطعی برایNASH وجود ندارد، اگر چه تعدیل عوامل خطرساز از جمله: رفع چاقی، کنترل چربیهای خون ، کنترل قند خون و افزایش فعالیت بدنی می تواند در بهبودی موثر باشد. در ضمن کاهش وزن در افراد چاق باید به تدریج صورت گیرد، چرا که کاهش وزن سریع،خود می تواند به کبد چرب منتهی شود.
درمان دارویی جهت کاهش چربی رسوب کرده در کبد و کاهش التهاب ایجاد شده به کار می رود، اگر چه در مورد موثر بودن آنها هنوز اتفاق نظر وجود ندارد. اما در این رابطه می توان به:
ویتامینE، ویتامینC، Prebucol , Metformin وBetuine وUrsodeoxy Cholic acid اشاره نمود. مطالعات اخیر بی تاثیر بودنVitamin E وUrsodeoxy Cholic acid را ثابت نموده است.
پی نوشت:
Alanine aminotransferease
aspartate aminotransferase
Arch Dis Child 2009;94:437-442
Hepatology. 2009;50:68-76