روش های درمانی درماتیت سبوره

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

درماتیت سبوره (Seborrhoeic dermatitis) نوعی التهاب پوست است که اغلب مزمن و عودکننده است و بیشتر در پوست سر و صورت دیده می شود. درماتیت سبورئیک معمولا با شوره سر همراه است.
درماتیت سبورئیک اغلب با قرمزی، خارش و پوسته ریزی بروز می کند. در مناطقی از پوست که غدد سباسه بیشتری دارد و چرب تر است درگیری بیشتر است. احتمالا مخمرها مانند گونه های مالاسزیا در بیماری نقش دارند. اسيدهای چرب نیز به عنوان ماده آسیب رسان پوست عمل کرده و موجب تکثير بيش از حد سلول های اپيدرم می شوند. اين بيماری ممکن است در نوزادان پوست سر و قسمت بالايی صورت را درگیر کند که اصطلاحا به آن کلاه گهواره می گويند.

علت درماتیت سبورئیک

تصور می شود که عامل درماتیت سبورئیک نوعی قارچ به نام مالاسزیا است و درماتیت سبورئیک زمانی ایجاد می شود که این قارچ بیش از حد رشد کند یا سیستم ایمنی بدن شخص بیش از حد به آن واکنش نشان دهد. درماتیت سبورئیک معمولا با هیچ بیماری زمینه ای در ارتباط نیست اما ممکن است در صورت ابتلای شخص به HIV شدید تر شود. این عارضه همچنین در بین افرادی که به پارکینسون مبتلا هستند بیشتر شایع است.
خستگی مفرط و استرس نیز گاهی می تواند باعث بروز ناگهانی درماتیت سبورئیک شود. این عارضه در آب و هوای سرد بیشتر از آب و هوای گرم شایع است و ارتباطی با رژیم غذایی فرد ندارد.

نواحی که اغلب به درماتیت سبورئیک دچار می شوند عبارتند از:

• پوست سر: شدت درماتیت سبورئیک در سر می تواند خفیف و به صورت شوره معمولی سر یا به صورت شدید و به شکل قرمزی پوست سر و جدا شدن پوسته های بزرگ تر و ترشح مایع از قسمت های ملتهب سر باشد.

• پوست صورت: معمولا درماتیت سبورئیک صورت در نواحی بین ابروها و کناره های بینی و روی گونه ها ایجاد می شود. ظاهر آن ممکن است قرمز، پوسته پوسته و کمی چرب یا خشک باشد. در مواردی ممکن است حاشیه پلک ها نیز قرمز، متورم و پوسته پوسته شوند.

• اطراف و داخل مجرای گوش: در برخی افراد درماتیت سبورئیک در کانال داخلی گوش، حفره بیرونی گوش یا در پشت گوش ایجاد می شود. در این موارد ممکن است پوست دچار عفونت باکتریایی شده و این عفونت باعث پوسته پوسته شدن و ترشحات پوستی شود. التهاب کانال گوش می تواند باعث انسداد آن و کاهش موقت شنوایی شود.

• پوست قفسه ی سینه یا بالای کمر: در این حالت درماتیت سبورئیک به صورت ضایعات پوستی به رنگ قرمز و یا صورتی با مرز مشخص و دارای سطح چرب و پوسته پوسته می باشد.

• پوست محل های تا شدن و چین خوردگی پوست: این عارضه گاهی در نواحی مرطوب پوست مانند پوست زیر بغل، زیر سینه، خط میانه باسن و چین خوردگی زیر پوست شکم ایجاد می شود. در این حالت پوست این نواحی به صورت براق و صورتی رنگ و ترک خورده در می آید.

• در نواحی تیره تر پوست: در این نواحی ممکن است با بروز درماتیت سبورئیک، رنگ پوست روشن تر یا تیره تر از پوست اطراف خود شود.

تشخیص درماتیت سبوره

تشخیص این بیماری کاملا بالینی بوده و نیاز به تست خاص یا نمونه برداری و آزمایش نیست. این بیماری باید از سایر بیماری های زیر توسط پزشک متخصص پوست تشخیص داده شود.
- پسوریازیس یا صدف
- درماتیت تماسی
- قارچ پوستی ورسیکالر
- دمودکس

درمان درماتیت سبورئیک یا سبوره در نوزادان

کلاه گهواره یا همان درماتیت سبوره نوزادان معمولا خود به خود ظرف شش ماه الی یک سال بهبود خواهد یافت. رعایت کردن اصول درمانی زیر به تسریع روند درمان نوزاد کمک می کند:

• شامپو کردن روزانه سر نوزاد با یک شامپوی مخصوص نوزادان
• برس کشیدن موها زمانی که شوره ها و پوسته ها نرم شدند
• استفاده از داروهای تجویز شده توسط پزشک نظیر هیدروکورتیزون

درمان درماتیت سبوره

گاه ضایعات اگزمای سبوره خود به خود فروکش می کنند. درمان با آنتی هیستامین های خوراکی، کورتیکواستروئید موضعی و داروهای ضد قارچ کمک کننده است.
برای درمان درماتيت سبورئيک پوست سر، بهترين درمان استفاده از شامپوهایی مانند شامپوهای سولفور، کتوکونازول، سالسيليک اسيد، كول تار، سلنيوم سولفايد 1% و پريتيون زينک است ولی از همه موثرتر سلنيوم سولفايد 2.5% و كتوكونازول 2% می باشد. مقدار مصرف شامپوها به نسبت شدت بيماری از استفاده روزانه تا دو بار در هفته متغير است.
در مورد پوست سر، شامپو بايد حداقل 5 دقيقه بر روی آن باقی بماند تا دارو بتواند در پوست سر نفوذ كند. درمان متداول اگزمای سبوره با شامپوی كتوكونازول 2% به صورت شستشوی سر دوبار در هفته به مدت 4 هفته و سپس در صورت نياز ماهی يک بار است. اگر پوست خيلی ملتهب و همراه با خارش باشد، كورتيكواستروئيد موضعی مانند لوسیون بتامتازون، البته برای مدت کوتاه نيز می تواند به درمان اضافه شود. مصرف لوسيون 1% هيدروكورتيزون 1 تا 3 بار در روز نيز مؤثر و بی خطر است و كورتيكواستروئيد های قوی تر مانند لوسیون بتامتازون فقط برای درمان كوتاه مدت و در شرايط حاد استفاده می شوند.

هیدروکورتیزون قوی، فلوئوسینولون، بتامتازون یا دزوناید کورتون هایی هستند که در درمان درماتیت سبوره کاربرد دارند. این داروها بسیار موثر هستند و استفاده از آن ها نیز راحت است ولی تنها برای مدت کوتاه قابل استفاده اند و اگر استفاده از آن ها برای بیش از ده روز ادامه یابد ممکن است عوارض جانبی آن ها پدیدار شود که شامل نازک شدن پوست و تشکیل خط و استریا بر روی پوست خواهد بود. از جمله ترکیبات درمانی بسیار خوب غیر کورتیکو استروئیدی می توان به کرم کلوال دی اس دوکری اشاره نمود که با داشتن پیروکتون اولامین و گلیکولیک اسید به خوبی به درمان درماتیت سبورئیک کمک می کند.

کرم و ژل های ضد باکتری

در درمان درماتیت سبوره می توان از مترونیدازول (مترولوشن و متروژل) به عنوان کرم یا ژل یک تا دو بار در روز استفاده کرد.
درماتيت سبورئيک در مناطق ديگر از بدن معمولا به خوبی با مصرف كرم كتوكونازول 2% دو بار در روز درمان می شود. تربینافین Terbinafine از ديگر داروهای ضد قارچ جديد است كه هم به صورت خوراكی و هم موضعی موثر است. كرم هيدروكورتيزون 1 تا 2.5% درصد دو تا سه بار در روز نيز ممكن است به كار رود.

درمان های خوراکی ضد قارچ

پزشک ممکن است در درمان این بیماری تربینافین را تجویز کند. البته درمان رایجی نیست زیرا می تواند عوارض مهمی مانند مشکلات کبدی و واکنش های حساسیتی ایجاد کند، به همین دلیل گزینه آخر در درمان محسوب خواهد شد.

داروهای موثر بر سیستم ایمنی

کرم ها و لوسیون حاوی تاکرولیموس و پیمکرولیموس (الیدل) می تواند موثر باشد و عوارض کمتری نسبت به کورتون ها داشته باشد ولی در درمان درماتیت سبوره اولین انتخاب نیستند.
اگر در مجرای شنوایی پوسته ريزی رخ دهد، سوسپانسيون پلی ميكسين بی-هيدروكورتيزون 4 قطره سه يا چهار بار در روز موثر است.
براي درمان درماتيت سبورئيک پلک ها نبايد از استروئيد موضعی استفاده كرد زيرا مصرف طولانی مدت ممكن است باعث آسیب چشمی مانند گلوكوم و يا آب مروارید شود. مصرف شامپو كتوكونازول 2% رقیق شده با آب يک بار در روز يا بيشتر معمولا موثر است. اگر التهاب حاشيه های پلک شديد باشد پمادهای آنتی بيوتيک موضعی نيز ممكن است به درمان اضافه شوند.

نوردرمانی

این درمان ترکیبی شامل پسورالن همراه با نور درمانی (فتوکموتراپی) است. در این درمان پسورالن به صورت خوراکی یا موضعی بر روی پوست استفاده می شود و سپس پوست در معرض نور فرابنفش قرار داده می شود. این درمان البته در همه افراد و افراد با موهای ضخیم قابل استفاده نیست.

درمان با آی پی ال (IPL)

آی پی ال دستگاهی است که با استفاده از نور شدید پالسی در بهبود قرمزی و پوسته های درماتیت سبوره مقاوم به درمان های معمول می تواند تاثیرات درمانی خوبی داشته باشد. این روش بسیار راحت و بدون نیاز به دوره نقاهت است و هیچ آثاری از زخم یا التهاب روی پوست به جا نمی گذارد. معمولا طی سه تا پنج جلسه درمان به نتایج مطلوب می رسد.
برای کودکان نبايد از تركيبات تار استفاده شود زيرا ممكن است آن را به چشم هايشان بمالند و مصرف كورتيكواستروئيد موضعی نيز بايد محدود به هيدروكورتيزون 0.5 تا 1 درصد باشد. كرم كتوكونازول 2% به علت جذب كم از پوست داروی انتخابی است.

درمان های طبیعی اگزما سبوره

درمان های طبیعی برای اگزمای سبوره معمولا عصاره طبیعی گیاهان، میوه ها یا سایر مواد طبیعی در دسترس می باشند. به کار بردن موضعی آلوئه ورا ، عسل ترکیب شده با آب گرم و یک عصاره گیاهی بنام موناردافیستولزا، روغن درخت چای ، آووکادو، بنفشه سه رنگ (ویولا تری کالر) نیز از نظر تجربی موثر می باشد.
در میوه ها و سبزیجات غنی از ویتامین ها B2,B3,B6,B7 پیشنهاد می گردند خصوصا میوه هایی که آنتی اکسیدان و بتاکاروتن دارند. درمان های طبیعی معمولا در خانه با کمک گرفتن از عصاره میوه و سبزیجات طبیعی تهیه می گردند. از بین ادویه ها گفته شده که سیر توانایی کاهش عفونت در ناحیه سر را دارد. همچنین خمیر سیر و گوجه برای بهبود عفونت بصورت موثر در نظر گرفته شده است. علاوه بر این بکار بردن شیر منیزیم در پوست صورت در بهبود اگزمای سبوره توصیه شده است.

توصیه های کلی درمان درماتیت سبورئیک

درماتیت سبورئیک خفیف تا متوسط به کرم ضد قارچ موضعی نظیر کتوکونازول و یا ژل هایی نظیر سیکلوپیروکس جواب خوبی می دهد.
شستشوی روزانه صورت با شامپوهای ضد شوره یا صابون های حاوی پیریتون زینک، سلنیوم سولفاید یا سولفاستامید سولفور که با آب رقیق شده باشند نیز موثر است. کرم ها یا لوسیون های استروئید موضعی گروه VI یا VII (هیدروکورتیزون یا دزونید) دو بار در روز به مدت چند روز ممکن است بصورت دوره ای و نه طولانی برای کنترل بیماری لازم باشند.
استفاده دراز مدت پماد الیدل Elidel جایگزین دراز مدت موثری برای استروئیدهای موضعی است.
بهترین درمان برای درگیری خفیف تا متوسط پوست سر شستشوی مکرر و طولانی مدت با شامپوهای ضد شوره است.
کف سولفاستامید یک درمان جایگزین موثر است. این دارو هنگام خواب و برای چند روز مصرف می شود و در صورت لزوم می توان آن را تکرار کرد.
برای برداشتن پوسته های متراکم، ضخیم و چسبناک باید روغن معدنی گرم یا زیتون را روی پوست سر مالید و چند ساعت بعد شست.
موارد شدید ممکن است برای ریشه کن کردن پتیروسپوروم به درمان خوراکی ضد قارچ نیاز داشته باشند. این درمان ها عبارتند از کتوکونازول 200 میلی گرم هر روز یا فلوکونازول 150 میلی گرم هر روز یا ایتراکونازول 200 میلی گرم هر روز به مدت یک الی دو هفته.
آنتی بیوتیک های خوراکی ضد استافیلوکوک نظیر سفالکسین یا کلوگزاسیلین باید برای عفونت ثانویه که همراه با ترشح زیاد، سر مو تشکیل دلمه هستند به کار گرفته شود.
برای سرکوب بلفاریت (پوسته پوسته شدن لبه پلک و قرمز شدن لبه پلک) می توان از ماساژ پلک ها و شستشوی مکرر با شامپوهای حاوی سلنیوم سولفاید، پیریتون زینک و یا کل تار که با آب رقیق شده استفاده کرد.

نکته: شاید بتوان با روش های مختلف می توان درماتیت سبورئیک را بهبود داد یا کاملا برطرف کرد اما روش درمان قطعی و دائمی برای این عارضه وجود ندارد و ممکن است با قطع درمان درماتیت سبورئیک دوباره بازگردد.