صافی کف پا 2

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

با پاهای صاف چه باید كرد ؟
صافی كف پا در بسیاری از افراد مشكل خاصی ایجاد نمی كند. در كودكان، صافی كف پای بدون علامت، اغلب به درمان نیازی ندارد، ولی در صافی های علامت دار، درمان مورد نیاز است.پزشك با توجه به شرایط و نوع وضعیت بیمار، نوع خاصی از درمان را انتخاب می كند.

برخی از درمان هایی كه در این شرایط مفید هستند، عبارتند از:
* استفاده از تقویت كننده ی قوس پا كه در كفش قرار گرفته و قابل تعویض است و برای اصلاح وضعیت پا استفاده می شود و در 3 نوع سخت، نیمه سخت و نرم موجود است.نوع مناسبی كه شما می توانید از آن استفاده كنید، به نوع تجویز پزشك تان بستگی دارد.البته نوع سخت آن را در صافی كف پای قابل انعطاف توصیه نمی كنیم، زیرا به دلیل جنس پلاستیكی سخت آن، باعث افزایش درد پا می شود.
* استراحت و پرهیز از فعالیت هایی كه منجر به بدتر شدن وضعیت پای شما می شود.
* استفاده از داروهای مسكن به منظور كاهش درد ناحیه پا
* كاهش وزن
* انجام برخی ورزش های كششی برای كاهش درد ناحیه پا و قوزك پا

* استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن به منظور كاهش درد و التهاب.در افرادی كه دارای تاندون آشیل كوتاهی هستند، باید تاندون آشیل را کشید. این كار در كودكانی كه صافی كف پای زیادی دارند، دشوارتر است. به منظور این كار، پا را باید به سمت داخل چرخاند تا قوس بالا آمده و تاندون كشیده شود.

اما در كنار تمام انواع درمان ها، در مواردی هم عمل جراحی نیاز می شود. در كودكانی كه حالت پای آن ها كاملا از حالت طبیعی خارج می شود، برای اصلاح و صاف كردن پا یا به منظور جدا كردن استخوان های در هم رفته نیاز به جراحی است. البته این موارد بسیار نادر هستند ، زیرا بیشتر كودكان صافی كف پای متحركی دارند و نیازی به درمان ندارند، یا در نهایت با یك كفی داخل كفش قابل درمان است.
با كاهش علائم، شما بار دیگر می توانید به فعالیت های عادی خود از قبیل ورزش برگردید.

فاصله بین بخش داخلی کف پا با زمین، قوس کف پا نام دارد.کاهش ارتفاع این قوس را صافی کف پا می گویند که به دنبال آن کف پا در تماس با زمین قرار می گیرد. صافی کف پا شایع ترین دفورمیته پا است.در نوزادان و کودکان نوپا این قوس هنوز کامل نشده است و در طی دوران کودکی و بلوغ تکامل می یابد.
ساختارهای آناتومیک پا طوری تنظیم شده اند که به قدر کافی سفت و محکم باشند تا بتوانند وزن بدن را در یک زمان معین تحمل کنند و در عین حال انعطاف پذیر باشند تا با فرورفتگی و برجستگیهای زمین انطباق یابند و عمل جذب ضربه را انجام دهند.

علائم و عوارض:
الف)فقدان قوس طولی کف پا در وضعیت ایستاده
ب)پا درد، زانو درد، التهاب تاندون آشیل و نیام کف پایی
پ)انحراف بیش ازحد پاشنه ازخط مرکزی

ت)ممکن است مشکلاتی مثل هالوکس والگوس، چکشی شدن بند اول انگشتان، پینه، میخچه، درد ساق، درد مچ و دردهای شدید پاشنه را ایجاد کنند.
ث)تحقیقات نشان می دهد که %95 افرادی که نیاز به تعویض کامل مفصل زانو پیدا می کنند و %90 بیمارانی که تحت عمل جراحی تعویض کامل مفصل ران قرار می گیرند دچار صافی کف پا بوده اند.
ج)راستای غلط و نادرست استخوانهای ضعیف و شکننده ی کف پا که به دنبال صافی کف پا ایجاد می شود، ممکن است منجر به دردهای آرتروزی، بی ثباتی لیگامانی و التهاب تاندونی شود.

انواع صافی کف پا:
الف-نوع مادرزادی
ب -نوع اکتسابی

نوع مادرزادی
کودک با صافی پا به دنیا می آید یا هنگام تولد برای آن مستعد است. این نوع صافی کف پا بدون علامت و انعطاف پذیر است.منظور از انعطاف پذیر بودن آن است که قوس کف پا تا قبل از اعمال وزن روی پا وجود دارد.

نوع اکتسابی
این نوع با مرور زمان، و نه در هنگام تولد، ایجاد می شود و به عوامل مختلفی چون نوع کفش کودک، وضعیت نشستن و خوابیدن او، جبران ناهنجاریهای موجود در ساق و بالاتر، و گاهی پارگی لیگامان ها و تاندون های پا بستگی دارد.ممکن است صافی کف پا فرایندی برای جبران سفت بودن تاندون آشیل باشد. به دنبال سفتی تاندون آشیل پا حالت پلانتار فلکشن پیدا می کند. حتی میزان کم پلانتار فلکشن هم موجب می شود، پای آن سمت بلند تر از طرف سالم به نظر برسد. بنابراین بدن سعی می کند این مشکل را با مسطح کردن قوس کف پا جبران کند تا بلندتر به نظر رسیدن پای مبتلا را پوشش دهد.

شایعترین دلیل صافی اکتسابی کف پا اختلال عملکرد تاندون تیبیال خلفی به عنوان تاندون اصلی محافظ قوس پا است. با اعمال مکرر نیرو روی این تاندون، مشکل تشدید می شود. به موازات رشد جسمی لیگامانها و عضلات ضعیف شده، تمام وظایف مربوط به محافظت از قوس پا را به این تاندون واگذار می کنند.این تاندون نمی تواند برای مدت طولانی تمام وزن را تحمل کند و به تدریج از پای در می آید و به مسطح شدن قوس منجر می شود. در چنین مواردی صافی کف پا همراه با دردی است که به پشت مچ منتشر می شود و فرضیه ی اختلال عمل تاندون تیبیال خلفی را تایید می کند.

تشخیص :
هر فردی با انجام چند تست ساده می تواند به وضعیت قوس پای خود پی ببرد.
الف - تست تصویر کف پا
از استخر که بیرون می آئید، به رد پای خود روی کفپوش نگاه کنید. یک خط باریک بخش جلوی پا را به پاشنه اتصال می دهد. اگر کف پا صاف باشد عرض این خط در ناحیه ی وسط پا با جلوی پا برابر است. اگر قوس پا نرمال باشد، عرض خط در وسط یا تقریبا نصف بخش جلویی است. اگر ارتفاع قوس زیاد باشد، فقط یک خط باریک بخش جلویی پا را به پاشنه اتصال می دهد. تصویر هر دو پای فرد باید برابر و یکسان باشد.

ب - بررسی کفش ها:
کفش ها را روی یک میز مسطح قرار دهید و از پشت و در سطح چشمتان به آنها نگاه کنید. کفشها باید به طور یکنواخت و یکسان ساییده شود. صافی کف پا موجب می شود که کفش در سمت داخل به خصوص در ناحیه ی پاشنه بیشتر سایش پیدا کند. همچنین رویه ی کفش در قسمت داخل به سمت کف کفش انحراف پیداکند.

اگر درد منحصر به یک پا است، برای تشخیص صاف بودن کف پا می توانید از دو تست در منزل استفاده کنید:
ج- تست نوک انگشتان:
در حالی که صاف ایستاده اید نوک انگشتان دستها را روی دیوار مقابل قرار دهید و روی نوک انگشتان یک پای خود بایستید.اگر نتوانید این کار را انجام دهید احتمالا کف همان پا صاف می باشد.

د- تست تعداد انگشتان:
طوری بایستید که پشت شما به آینه باشد. به طور نرمال از پشت فقط باید انگشت چهارم و گاهی سوم دیده شود.اگر همراه با صافی پا درد هم وجود داشته باشد یا با ایستادن روی انگشتان هم قوسی دیده نشود، عکس رادیوگرافی جهت تشخیص علت ضروری است.

درمان غیر جراحی:
سوال مهم این است که آیا صافی کف پا را باید درمان نمود یا خیر؟ صاف به نظر رسیدن پای کودک توجه بسیاری ازوالدین را جلب می کند. در بیشتر موارد پا کاملا نرمال است. به طور طبیعی یک بالشتک چربی در کف پای نوزادان وجود دارد که باعث می شود پا صاف به نظر برسد. به همین دلیل بعضی ازمتخصصان معتقدند که کف پای صاف تاسن بلوغ طبیعی است. اگر صافی کف پا مشکل ساز باشد معمولا تا 6 تا 12 سالگی دردناک نمی شود که البته این سن برای درمان غیر جراحی خیلی دیر است.

درمان غیر جراحی نوع مادرزادی:
اگر نوع انعطاف پذیر به موقع تشخیص داده شود با شیوه های غیر جراحی به راحتی درمان می شود، اگر چه این نوع صافی کف پا بدون علامت است. درمان کودک با انواع کفی، کفش یا بریس آغاز می شود. دلیل شروع درمان این است که استخوانهای کودکان نرم و درحال رشد هستند و احتمال انحراف استخوانها وجود دارد. همچنین لیگامانهای نگهدارنده ی استخوانها انعطاف پذیر هستند. اگر هیچ وسیله یی پا را در وضعیت صحیح نگه ندارد، ممکن است استخوانها به صورت غیرطبیعی رشد کنند و منجر به مشکلاتی در آینده شوند.

درمان غیر جراحی نوع اکتسابی:
نوع اکتسابی صافی کف پا ماهیتی کاملا متفاوت دارد و بهترین راه درمان آن پیشگیری از آن است. کفش کودک باید فیت و ساخت مناسبی داشته باشد. درمان بر اساس مشکلی که در حال حاضر وجود دارد انجام می گیرد. اگر علت سفتی، تاندون آشیل باشد، برای بیمار ترکیبی از تمرینات کششی و فیزیوتراپی تجویز می شود.
اگر اختلال عمل تاندون تیبیال خلفی، دلیل صافی کف پا باشد درمان شامل استراحت، بی حرکتی و داروهای ضد التهابی می باشد. اگر صافی کف پا شدید باشد، ممکن است درمانگر از گچ گیری پا استفاده کند تا وقتی که تاندون خود را ترمیم نماید. چون اختلال عملکرد تاندون تیبیال پیشرونده است و به مرور زمان بدتر می شود، توجه زود هنگام به آن ضروری است، چه در غیر این صورت در مراحل پیشرفته درمان با شکست مواجه می شود.این مطلب که توسط خانم مریم علم پور نوشته شده در هفته نامه پزشکی امروز به چاپ رسیده است.

صافی كف پا
به طور كلی,به كاهش ارتفاع قوس طولی داخلی پا,صافی كف پا گفته می شود.صافی كف پا یكی از مشكلات شایع در كودكان,نوجوانان و بزرگسالان است. چنانچه صافی كف پا به موقع شناسیای شود و اقدامات لازم در جهت اصلاح و جلوگیری از تشدید آن به عمل آید؛ می توان از عوارض آن جلوگیری نمود. صافی كف پا در دراز مدت اثرات مخربی بر مفاصل پا و زانو و سایر مفاصل به جای می گذارند.
علاوه بر آن زمینه آرتروز زودرس را فراهم می كند. صافی كف پا اگر یك طرفه باشد,تغییرات یك طرفه ایجاد می كند و حتی می تواند موجب كوتاهی اندام و افتادگی لگن و اسكولیوز شود.معمولا صافی كف پا در كودكان بدون علامت است,ولی والدین آنها اغلب از این موضوع شكایت دارند كه رویه كفش كودكان آنها به طرف داخل,بیرون زدگی پیدا می كند و پاشنه كفشها به سرعت در قسمت داخلی ساییده می شود.
در بزرگسالان نیز صافی كف پا یا اغلب بدون علامت است فقط در شدیدترین موارد ممكن است. در زمان بلوغ سبب پیچ خوردگی پا شود و درد ایجاد كند.در كودكان چاق یا نوجوانان مبتلا ممكن است هنگام ایستادن طولانی مدت درد در محور طولی پا و كناره داخلی آن همراه با احساس ضعف و فشار وجود داشته باشد.
به طور كلی علایم و عوارض كف پای صاف شامل موارد زیر است:
1- كاهش قوس طولی پا
2- چرخش پاشنه به خارج
3- برجستگی استخوان ناوی
4- پهن شدن پا
5- قرار گرفتن پنجه پا به بیرون در هنگام راه رفتن

6- قرار گرفتن كناره داخلی پا روی زمین در هنگام ایستادن و راه رفتن
7- ساییدگی كناره داخلی پاشنه كفش
8- درد در ناحیه قوس طولی داخلی
9- خستگی زودرس و كمر درد
10- ایجاد زمینه مناسب برای تغییر شكل زانو و تمایل به ضربدری شدن زانوها

11- فقدان حالت فنری بدون درد پا كه منجر به عدم مهارت در راه رفتن و كشیدن پا به زمین در این حالت می شود.
12- فقدان عمل ضربه گیری در پا كه پا را نسبت به زخمها و آرتروز مستعد می كند.
13- وارد آمدن فشار به عروق و اعصاب پا كه فشار وارده به محل ارتباط اعصاب كف پایی داخلی و خارجی سبب دردهای عصبی در پا می شود.
14- انحراف انگشت(شست كج)

علل صافی كف پا
در بسیاری موارد علت مادرزادی (اكثرا به علت شلی لیگامانی)و یا ارثی است. ولی ممكن است در اثر ضعف یا فلج برخی از عضلات نیز به وجود آید.
در بعضی از كودكان,رباطهای پا شل هستند و این سبب می شود كه انحنای طولی در هنگام ایستادن از بین برود و حالت پای صاف انعطاف پذیر ایجاد شود. این قضیه به خصوص در كودكانی كه مبتلا به سندروم داون هستند و در آنها عضلات و رباطهای بدن بسیار شل هستند,شدت می یابد.
چرخش اندام تحتانی به سمت خارج,به هر علتی كه باشد,موجب فشار بیشتر روی فسمت داخلی پا در موقع راه رفتن و كف پای صاف می شود.

به طور كلی موارد زیر فرد را برای ابتلاء به كف پای صاف مستعد می كند:
1- وراثت
2- مادرزادی
3- بیماری هایی مانند فلج اطفال,اختلالات تغذیه ای عضلانی(دیستروفی),نرمی استخوان و غیره
4- شلی لیگامان:طبیعی بودن قوسهای طولی و عرضی مربوط به ترتیب و شكل استخوانها و مفاصل مربوط به استخوان های مچ پا و نیز فدرت لیگامانهایی است كه آنها را به یكدیگر متصل می كند.

5- ضعف عضلانی:ضعیف بودن عضلات به داخل چرخاننده پا كه سیستم حمایت ثانویه برای قوس طولی می باشند,منجر به چرخش شدید در پا می شود.
6- كوتاهی:كوتاهی عضلات مختلف در اندام تحتانی باعث بروز چرخش در پا می شود.
7- اختلاف طول اندام تحتانی
8- عدم تحرك به مدت طولانی

9- وزن زیاد
10- ایستادن طولانی مدت در مشاغلی نظیر دندانپزشكی و آرایشگری
11- پوشیدن كفشهای نامناسب به مدت طولانی مانند كفشهای تنگ,پاشنه بلند و پنجه باریك.
12- عادات وضعیتی غلط مانند نشستن به شكلW
13- تغییر شكلهای اندام تحتانی كه سبب می شود پا به صورت جبرانی به خارج بچرخد مثل زانوی پرانتزی,زانوی ضربدری,شست كج,كمانی شدن تیبیا و چرخش قدامی ران.

درمان
1- جراحی:درمان جراحی برای صافی كف پا كه با افزایش دامنه حركتی همراه است تنها زمانی استفاده می شود كه علیرغم استفاده از كفش,ارتز و تغییر در فرم فعالیتهای روزانه بیماران,علائم بهبود پیدا نكرده باشد. بدین ترتیب بیمارانی كه در زیر مفصل تالوناویكولار خود دچار كالوزیته هستند و به علت درد فعالیتهای روزانه خود را محدود نمودهاند تنها كاندیدهای واقعی برای جراحی محسوب می شوند. البته جراحی روی نسوج نرم,مفاصل و استخوانها در كوتاه مدت راضی كننده تر می باشد.

از انحراف دادن مختصر كفش به طرف خارج هم می توان استفاده كرد. این روش با تعبیه قطعهای گوهای شكل در بین لایههای پاشنه كفش (و نه كف آن)صورت می گیرد كه قاعده این قطعه به طرف داخل قرار داده می شود. این اقدام در اصلاح چرخش و كاهش بیرون زدگی رویه كفشها در سمت داخل مفید است.
همینطور كودكانی كه دارای درجات خفیف تا متوسط صافی كف پا هستند باید به صورت برهنه(بدون كفش)بر روی سواحل,شنزار,علف و قالیچه های ضخیم در منزل راه بروند.

2- درمان توانبخشی: درمان توانبخشی كه شامل تقویت,كشش و ماساژ عضلات خاص می باشد و برای كودكان مبتلا به كف پای صاف انعطاف پذیر به خصوص زیر 3 سال به درمان خاصی احتیاج نیست.
در كودكان بزرگتر(خصوصا اگر درد داشته باشند)از كفشهای طبی و یا كفی های مخصوص به صورت یك قوس پشتیبان طولی استفاده می شود.قوس های پشتیبان معمولا از سن 3 تا 8 سالگی پوشیده می شوند.لازم است بدانیم كه آنها پای صاف را اصلاح نمی كنند و فقط آن را كنترل می كنند.

هدف قوس های پشتیبان این است كه از بدتر شدن مشكل جلوگیری كنند. اگر قوس های پشتیبان مانع بدتر شدن بیماری شوند,هیچ درد یا ناتوانی را در زمان بلوغ نخواهیم داشت.در این وضعیت پا در تماس با زمین تمام عضلاتش را برای كنترل و حركت طبیعی به كار می برد و در نتیجه حركت طبیعی در مفاصل پا اتفاق می افتد.

توصیه های زیر برای افراد مبتلا به كف پای صاف مفید است:
1- كاهش وزن
2- پرهیز از ایستادن های طولانی مدت و تغییر وضعیت به هنگام ایستادن
3- پرهیز از پوشیدن كفشهای پاشنه بلند,پنجه باریك و بزرگ,زیرا در اینگونه كفشهای نامناسب عضلات دودی كف پایی امكان فعالیت انقباضی مؤثر را نخواهد داشت. همچنین از پوشیدن كفشهایی كه در آن رعایت قوس نشده باشد یا پاشنه و رویه آنه تغییر شكل داده و چرخش خارجی پاشنه را تشدید كند, باید خودداری كرد.

4- از ضربه زدن و پرشهای مكرر خصوصا بر روی سطح سخت باید خودداری كرد.
5- به نظر می رسد ورزش دوچرخه سواری,به ویژه وقتی كه همراه با فشار خم كننده های مچ پا و انگشتان بر روی ركاب باشد مفید است.
6- فعالیتهایی كه دارای پرش است احتمالا به دلیل ضربات,عارضه و ناراحتیهای ناشی را تشدید خواهد كرد.فعالیتهای استقامتی طولانی مدت نیز موجب بروز كمر دردها و خستگی مفرط در اینگونه افراد خواهد شد.