رنال کولیک، بیماری هزار چهره

دکتر پیمان صالحی [ متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری و ناباروری ]آدرس وب سایت : www.drsalehi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، اتوبان آقا بابایی ، بعد از روگذر حکیم شفائی ، بلوار سلامت، شهرک سلامت اصفهان ، طبقه دوم تلفن مطب : 35548081 - 031

هنگام ويزيت بيمار در مطب، درمانگاه و يا اورژانس بارها با بيماراني مواجه مي شويم كه با شكايت درد كليه يا كليه ها مراجعه می نمایند و در برخي موارد نيز تشخيص را دقيق تر بيان نموده و مي گويند كه سنگ كليه داريم! اما در ويزيت اين بيماران چه نكاتي را بايد مد نظر داشت تا اولاً مطمئن شويم منشاء درد آنها كليوي است و دوم اينكه از چه اقدامات پاراكلينيكي كمك بگيريم تا به تشخيص برسيم و سوم اينكه چه مواردي نياز به ارجاع و يا مشاوره دارند؟

علت ايجاد درد

اتيولوژي ايجاد درد در بيماراني كه داراي سنگ سيستم ادراري هستند از نظر فيزيوپاتولوژيك كمي پيچيده است ولي تئوري هايي كه بيشتر در اين زمينه قابل قبول هستند عبارتند از: التهاب، هايپرپريستالتیسم و يا اتساع حالب و سيستم پيلوكاليس و افزایش فشار داخل لومن كه محصول انسداد ناشي از حركت سنگ مي باشند .

خصوصيات درد و علائم همراه

درد ناشي از سنگ سيستم ادراري (Renal colic) معمولاً شديدترين دردي است كه فرد در طول زندگي تجربه كرده است و عمدتاً به صورت حاد و acute onset آغاز مي شود محل درد ارتباط مستقيمي با محل سنگ ندارد و ممكن است درد در محل زاويه costovertebral يا كوادران هاي تحتاني شكم، كشاله ران و ناحيه اينگوينال و يا بيضه ها يا لابياها حس شود يا انتشار يابد.

علائم همراه به صورت حالت تهوع واستفراغ، هماچوري (ميكروسكوپيك يا گروس)، سوزش ادرار ، تكرر ادرار و... ممكن است وجود داشته باشند كه در شرح حال بايد مد نظر قرار گيرند. در سابقه پزشكي بيمار بايد در مورد سابقه دردهاي مشابه يا سنگ هاي ادراري، بيماري هاي زمينه اي (مانند بيماري هاي استخواني، روده اي، متابوليك، نقرس و... ) ، سابقه اعمال جراحي، سابقه مصرف داروها و سابقه فاميلي سنگ هاي ادراري از بيمار سوال نمود.

معاينه باليني

درنگاه اول بيمار دچار رنال كوليك بيقرار است و از درد به خود مي پيچيد. تمايل بيمار به بي حركت بودن بايد شك به مشكلات اسكلتي عضلاني و يا پريتونيت را برانگيزد. از نظر علائم حياتي نكته بسيار حائز اهميت گرفتن درجه حرارت بدن بيمار است كه در صورت وجود تب به همراه سنگ و انسداد يك اورژانس اورولوژي مطرح است. پس از معاينه قلـب و ريه ها، معاينه شكم داراي اهميت فوق العاده زيادي مي باشد.

در معاينه شكم بايستي در مشاهده وجود هرگونه اسكار جراحي، برجستگي يا غير قرينه بودن شكم مورد توجه قرار گيرد. سمع اپيگاستر از نظر وجود بروئي ناشي از مشكلات عروق كليـــوي و وجود صداهــاي روده اي بايد مد نظر باشد. در لمس، نرم بودن شكم، وجود تندرنس و ريباند تندرينس، لمس توده به ويژه در نقطه مك بورني و ساير معاينات مربوط به بررسي پريتوان مي بايست انجام گردد.

در صورت وجود هرگونه تندرنس يا ساير علائم تحريك پريتوان جهت رد مسائل مهمي نظر آپانديسیت يا پاتولوژي هاي تخمدان (كه در قسمت تشخيص افتراقي ذكر شده اند) مشاوره جراحي عمومي بايد مد نظر باشد.

تشخيص هاي افتراقي

بيماري هايي نظير آپانديسيت، آبسه آپانديكولار، كيست هاي بزرگ تخمدان، پارگي كيست تخمدان، تورشن كيست تخمدان، حاملگي خارج رحمي، تورشن بيضه، پريتونيت، آمبولي مزانتر، ديورتيكوليت، ولولوس، سنگ ها ومشكلات كيسه صفرا و كبد ، دردهاي گوارشي با منشا معده و دئودنوم، پانكراتيت، انسداد روده، هرني اينگوينال، اپيديديم اركيت، بيماري هاي ايسكميك قلب نظير MI ، پريكارديت، آمبولي ريه وساير پاتولوژي هاي مربوط به ديافراگم و پلور، مشكلات عروقي كليه و آئورت نظير دايسكشن، آمبولی، آنوريسم و... مي بايست در تشخيص اقتراقي مد نظر قرار گيرند.