کمردرد و سایر مشکلات اسکلتی در کودکان

دکتر سلمان فلاح [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drsalmanfallah.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان حکیم نظامی ، خیابان شریعتی غربی ، نبش کوچه 16 ، جنب مسجد امام حسن عسکری ، طبقه اول تلفن مطب : 91011414 - 031

قبلا تصور می شد که کمر درد در کودکان شایع نیست و در صورت وجود نشانه مشکل خطر ناکی است. اما تحقیقات اخیر نشان داده که درصد بالائی از کودکان دچار کمردرد می شوند. هرچه سن بالاتر می رود احتمال ابتلا به کمردرد بیشتر می شود. در دختر ها و کودکانی که والدین انها به کمر درد مبتلا می باشند، قوس کمر بیش از حد دارند، سابقه ضربه به کمر داشته یا فعالیت زایادی دارند یا در مسابقات رقابتی شرکت می کنند، خطر ابتلا به کمردرد بیشتر است. وضعیت نشستن یکی از مهمترین عوامل تشدید کننده کمردرد است. ارتباط بین وزن کوله پشتی و کمردرد در دست تحقیق است اما توصیه می شود وزن کوله پشتی کودک بیش از 10 درصد وزن نباشد.

بطور کلی ،کمردرد در کودکان باید بطور جدی بررسی گردد در مواردی که کمردرد طول بکشد، همراه تب ، کاهش ورزن، خشکی صبحگاهی باشد یا درد در شبها بدتر شود ،همراه اختلال در ادرار کردن باشد، به سمت پاها تیر بکشد، باعث اختلال در راه رفتن شود، بررسی توسط پزشک ضروری است.
بررسی کمردرد در کودکان مانند بالغین شامل شرح حال و معاینه دقیق است. در مواردی که پزشک تشخیص دهد از تستهایی مثل عکس ساده، سی تی اسکن، اسکن استخوانی، نوار عصب و عضله و آزمایش خون برای تشخیص دقیق استفاده می کند.

دررفتگی مادرزادی لگن

دررفتگی مادرزادی لگن از بدو تولد دیده می شود.مفصل لگن از سر استخوان ران و استخوان لگن ایجاد شده. اگر سر استخوان ران از محل آن در لگن خارج شود این بیماری ایجاد میشود. علت ان بدرستی مشخص نیست. عوامل ارثی در ایجاد این حالت نقش دارند. کم بودن مایع کیسه آب در طی حاملگی یکی از عوامل افزایش خطر ابتلا به این مشکل است. دررفتگی مادرزادی لگن در اولین بچه، دخترها، زایمانهای مشکل دار و وجود سابقه فامیلی این حالت بیشتر دیده می شود. از هر 1000 تولد یکی مبتلا به دررفتگی مادرزادی لگن می شود.

علایم:

دررفتگی مادرزادی لگن ممکن است بدون علامت باشد یا بصورت قرار گرفتن غیر قرینه پاها، کاهش حرکت سمت مبتلا، کوتاهتر بودن سمت مبتلا و غیر قرینه بودن چین چربی ران خود را نشان دهد. بعد از سه ماهگی ممکن است پای مبتلا به سمت خارج چرخیده و کوتاهتر از سمت مقابل باشد.

آزمایشات:

متخصصین اطفال تمام نوزادان را از لحاظ وجود این مشکل بررسی می کنند. این کار در ابتدا با معاینه نوزاد انجام می شود. در صورت وجود مشکل یا شک به ان سونوگرافی لگن درخواست می شود . درسنین بالاتر عکس ساده لگن کمک کننده می باشد. موارد خفیف ممکن است در ابتدای تولد خود را نشان ندهند و تکرار معاینات این مشکل را اشکار کند.

درمان:

در ابتدای تولد از وسیله ای استفاده می شود که سر استخوان را در جای خود جای می دهد. در صورت وجود مشکل با این وسیله، گچ گیری انجام می شود. در صورت عدم پاسخ مناسب به درمان جراحی انجام می شود.در صورت تشخیص سریع دررفتگی مادرزادی لگن، این حالت تقریبا بطور کامل با قراردادن مفصل در وضعیت مناسب درمان میشود. در موارد معدودی جراحی لازم می شود. در سنین بالاتر درمان مشکل تر شده و نیاز به جراحی بیشتر می شود.در صورت عدم درمان ، آرتروز مفصلی زودرس ایجاد می شود.

زانوی ضربدری:

در این حالت وقتی زانوها بهم چسبیده اند، قوزک پا بیش از 2 سانتیمتر از هم فاصله دارند. ممکن است تا سن 4 سالگی زانوها بطور طبیعی حالت ضربدری بوجود آید اما تا 6 سالگی برطرف میشود. در بیماریهائی مثل ریکتز نیز ممکن است این وضعیت بوجود آید. زانوی ضربدری بعلت انحراف در مسیر حرکت کشکک، میتواند باعث درد زانو شود. درمان این حالت بستگی به علت آن دارد. در نوع طبیعی احتیاجی به درمان خاصی نیست. اما در مواردی که درد زانو ایجاد شود یا موارد شدید از کفش مخصوص یا حتی جراحی برای درمان استفاده می شود.

پای پرانتزی:

پای پرانتزی در نوزادان شایع است و بیشتر بعلت قرار گرفتن نا مناسب پاها در رحم است.با ایستادن و راه افتادن کودک قوس پا کاهش مییابد. این حالت در بیشتر موارد تا دو سه سالگی بهبود میابد. در این زمان با ایستادن قوزک داخلی و زانوها بهم میچسبند. اما باقی ماندن این حالت پس از دوتا سه سالگی میتواند غیر طبیعی باشد.

پای پرانتزی شدید میتواند نشانه بیماری ریکتز باشد. این بیماری در اثر کمبود ویتامین د ایجاد می شود.گاهی آزمایش خون ضروری است. در برخی از کودکان رادیو گرافی پاها ضروی است بخصوص اگر کودک بالای سه سال دچار پای پرانتزی باشد . یا پرانتزی بودن پاها قرینه نباشد یا پای پرانتزی بجای کاهش ، افزایش پیدا کند. در برخ مواد پزشک ممکن است در معاینه متوجه علایمی گردد که نیاز به بررسی بیشتر داشته باشد.

درمان:

در فرم طبیعی آن نیاز به درمان خاصی نیست اما در مواردی که پای پرانتزی ثانویه به بیماری خاصی است، درمان بیماری اولیه باید انجام شود. در موارد خاص استفاده از کفش مخصوص و حتی جراحی توصیه می شود.

تورتیکولی (کجی گردن) :

تورتیکولی به معنی کج شدن گردن به یک سمت است. در این حالت چانه به سمت مقابل می چرخد.این حالت می تواند ارثی باشد یعنی در اثر اختلال در ژنها بوجود آید یا در اثر آسیب عضله و عصب ایجاد شود. گاهی علت خاصی برای این مشکل پیدا نمی شود.در نوزادان این حالت در اثر قرار گرفتن نامناسب گردن در رحم مادر یا آسیب خونرسانی گردن ایجاد می شود.

علایم:

بر اساس سن ابتلا و علت آن علایمی مختلفی دیده میشود. کاهش حرکات گردنی، سر درد ، لرزش در سر، درد گردن ، خشکی عضلات گردن و تورم عضلات گردن بخصوص در نوزادان تازه تولد یافته از علائم این حالت است.در نوزادن ممکن است عضلات صورت نیز بصورت غیرقرینه باشند که این حالت با درمان برطرف می شود.

• تستهای تشخيصی: ممکن است نیاز به رادیوگرافی گردن باشد. در موارد خاص گاهی انجام ام. ار. آی مغز و گردن ضروری است

درمان:

درمان اصلی این حالت بخصوص در نوزادان کشش عضلات گردن است که روش آن توسط پزشک آموزش داده می شود. اگر کشش از همان ابتدا آغاز شود معمولا پاسخ به در مان خوب است. در صورت عدم پاسخ به درمان، اقدامات جراحی قبل از سنين مدرسه انجام میشود.
در انواع کجی گردن که عامل مشخصی دارند باید عامل اصلی برطرف شود. استفاده از روشهای طب فیزیکی مثل گرما، ماساژ، و کشش ممکن است با عث بهبود علایم گردد. استفاده از این روشها بخصوص کشش باید تحت نطارت کامل متخصص طب فیزیکی باشد. گاهی از دارو یا تزریق داروئی که عضله را برای مدتی فلج می کند استفاده می شود