وقتی دست یا پا را گچ میگیرند

دکتر علیرضا مقتدری [ فلوشیپ اینترونشنال درد ]آدرس وب سایت : www.drmoghtaderi.ir
آدرس مطب : اصفهان خیابان شمس آبادی چهارراه قصر ساختمان قصر نور واحد 305 تلفن مطب : 32240068 - 031

گچ گرفتن به منظور نگه داشتن و حفظ قسمتی از بدن است که صدمه خورده باشد. قالب گچ گیری مانع از حرکت قسمت صدمه دیده می شود تا آن که آن قسمت بتواند سریع تر بهبود یابد. گچ گیری برای استخوان شکسته، پیچ خوردن یا پاره شدن رگ و پی و تاندون به کار می رود.
گچ یک وسیله بی حرکت کننده خارجی است که هدف از آن بی حرکت کردن شکستگی های جا اندازی شده، اصلاح بد شکستگی ها و حمایت از مفاصل ضعیف می باشد.
انواع گچ گیری
1- گچ چسبی یا پلاستر که خوب به اندام قالب گیری می شود، ولی حداقل 24 ساعت طول می کشد تا کاملا خشک شود. همانطور که گچ گیری خشک می شود، شما احتمالاً احساس گرم شدن در ناحیه صدمه دیده خواهید داشت.
2- قالب گچ فایبر گلاس که سریع تر خشک می شود، محکم تر، ولی گران تر است.
3- گچ گیری اسپیلینت (Splint) یا نیم قالب که در موارد ورم دور محل صدمه دیده به کار می رود. وقتی ورم فروکش کند، پزشک ممکن است نیم قالب گچ را با یک قالب گچ کامل تعویض کند.
4- گچ تنه (اسپیکا) : این نوع قالب در بعضی انواع شکستگی های استخوان ران و جراحی های مفصل ران در کودکان (مانند کودکان مبتلابه دررفتگی مادرزادی))) استفاده می شود.
در گچ دست و بازو، اگر انگشتان و مچ دست بیمار جمع شده و قادر به باز کردن آن ها نباشد و بی حسی یا گزگز شدن وجود داشته باشد می تواند از علائم قطع خون رسانی به دست باشد که باید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کرد

خشک شدن گچ
محکم شدن قالب گچ 15 تا 20 دقیقه طول می کشد، اما اگر کاملا خشک نشود، استحکام لازم را ندارد.
خشک شدن کامل 24 تا 72 ساعت طول می کشد که در طی این زمان باید:
- جهت بلند کردن و جابجایی گچ، از کف دست استفاده شود تا فشار انگشتان آن را فرو رفته نکند.
- روی قالب هیچ پوششی نباشد تا سریع تر خشک شود.
- می توان از پنکه یا لامپ های گرمایی جهت سریع تر خشک شدن ناحیه استفاده کرد.
مراقب باشید گچ مرطوب روی سطوح خیلی سفت یا لبه های تیز قرار نگیرد.
تسکین درد
- عضو را بی حرکت کرده و با چند بالش بالاتر از سطح قلب قرار دهید.
- از کیسه یخ در کنار محل شکستگی استفاده کنید، اما مواظب باشید گچ مرطوب نشود.
- ازداروهای مسکنی که پزشک تجویز کرده استفاده نمایید.
- اگر درد به علت ورم و فشار بر روی پوست است، با بالاتر قراردادن اندام، ورم و فشار را کم کنید.
- اگر درد بسیار شدید بوده و با این روش ها درمان نشد، به پزشک مراجعه کنید.
حفظ عملکرد طبیعی بدن
- تمام مفاصل و اندام های سالم را ورزش دهید تا ضعیف نشوند.
- جهت پیشگیری از ضعیف شدن عضلات در گچ و برای خون رسانی بهتر، هر ساعت یکبار این عضلات را 5 تا 10 ثانیه سفت و سپس شل کنید و انگشتان عضو را باز و بسته کنید.
- انگشتان اندام در گچ را از نظر رنگ، حس،حرکت و گرمی کنترل کنید، چون نشانه خون رسانی و سلامت عصبی اندام است.
در گچ دست و بازو، اگر انگشتان و مچ دست بیمار جمع شده و قادر به باز کردن آن ها نباشد و بی حسی یا گزگز شدن نیز وجود داشته باشد می تواند از علائم قطع خون رسانی به دست باشد که باید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کرد.
بالاتر قراردادن عضو گچ گرفته باعث پیشگیری از ورم، درد و قطع خونرسانی به عضو می شود

زخم فشاری
نقاط مستعد زخم فشاری در قالب های گچی پا شامل پاشنه، قوزک، پشت پا و کشک زانو و در قالب های دست، آرنج و مچ می باشد.
- در صورت وجود درد شدید در نقاط مستعد، بوی بد و مرطوب شدن گچ با ترشحات داخلی به پزشک مراجعه کنید.
- تکه های گچ چسبنده به پوست را بلافاصله پس از گچ گیری از روی پوست بردارید تا به داخل قالب نلغزند.
- در صورت خارش پوست داخل گچ، با گرفتن سشوار سرد از لبه های قالب به داخل آن، خارش را کم کنید.
- در صورت شکسته شدن قالب، خودتان اقدام به اصلاح آن نکنید و به پزشک مراجعه نمایید.
- اگر بیمار ناتوان است، هر دو ساعت یک بار او را تغییر وضعیت دهید تا دچار زخم بستر نشود.
- بالاتر قراردادن عضو گچ گرفته مراقبت بسیار مهمی است که باعث پیشگیری از ورم، درد و پیشگیری از قطع خونرسانی به عضو می شود.

مراقبت از خود
- در گچ پا، حین راه رفتن نباید وزن بدن را روی عضو آسیب دیده اعمال کرد، مگر با اجازه پزشک و استفاده از دمپایی های مخصوصی که سطح پهن و غیر لغزنده ای را برای راه رفتن فراهم می کنند و می توان آن ها را از فروشگاه های لوازم پزشکی تهیه کرد.
- حین راه رفتن می توان گچ دست را با باند یا پارچه ای از گردن آویزان نمود، اما نباید فشار زیادی روی اعصاب گردن وارد شود. پس باید به فواصل استراحت کرده و دست را بالا نگه داشت و نیز گره پارچه نباید روی مهره های گردن بسته شود.
- گچ را به مدت طولانی با پلاستیک نپوشانید، چون باعث تعریق و مرطوب شدن گچ می شود.
- جهت جلوگیری از ترک خوردن و ناصاف شدن گچ، تا خشک شدن کامل بهتر است بیمار روی تشک سفت قرار گیرد.
- جهت سریع تر خشک شدن می توان از لامپ های گرمایی استفاده کرد.
- طی خشک شدن نباید زیر سر و شانه ها بالش قرار داد، زیرا باعث فشار به قفسه سینه می شود.
- جهت جلوگیری از آلودگی گچ با ادرار و مدفوع، قبل از هر بار دفع یک پلاستیک خشک و تمیز زیر محل مخصوص دفع قالب گچی قرار دهید و لبه های آن را به طرف بیرون برگردانید.
- پوست در تماس با لبه گچ را روزانه از نظر زخم بررسی کرده و با انگشتان ماساژ دهید.
احساس حبس شدن در فضای تنگ و بسته باعث اضطراب کودک می شود که حمایت نزدیکان می تواند به او آرامش دهد
- ممکن است کودک دچار کند شدن حرکات گوارشی، تهوع و استفراغ شود که باید به پزشک اطلاع داد.
برداشتن گچ
- پس از برداشتن گچ فعالیت های عضو و اعمال وزن روی آن را تدریجا شروع کنید، چون عضو سفت و ضعیف است.
- در صورت وجود ورم، عضو را بالاتر از سطح قلب قرار دهید.
- به دلیل وجود سلول های پوستی مرده، پوست خشک و پوسته پوسته است و سریعا زخم می شود، پس آن را نخارانید، به آرامی شسته و با محلول های نرم کننده مرطوب کنید.
در این شرایط به پزشک مراجعه کنید
- انگشتان دست یا پایتان به رنگ کبود یا خاکستری درآمده باشد.
- حرکت دادن انگشتان دست یا پایتان سخت شده است.
- احساس می کنید محل گچ گرفتگی تنگ شده و فشار می آورد.
- دست ها یا پایتان بی حس شده، یا سوزن سوزن می شود.
- زیر گچ گرفتگی احساس فشار یا سوزش می کنید.
- از ناحیه گچ گرفتگی، بوی بدی به مشام می رسد.
- ناحیه گچ گرفته درد دارد و شدیدتر می شود.
- تبی بالاتر از 38 درجه سانتیگراد دارید.