سفر به اماکن زیارتی
حج یکی از ارکان اصلی اسلام است که برای همه مسلمانان بزرگسالی که در سلامت قابل قبولی بوده و استطاعت رفتن به این سفر را دارند واجب است. سالیانه بیش از دو و نیم میلیون زائر از ملیت های مختلف در ماه قمری ذی الحجه در عربستان سعودی گرد هم آمده و به انجام اعمال حج می پردازند . بخش قابل توجهی از افرادی که به این سفرمیروند مسن بوده و احتمالاَ از بیماری های پزشکی مزمن رنج می برند. با توجه به شیوع 10٪ دیابت ملیتوس در این گروه سنی،بیش از 250000 بیمار مبتلا به دیابت در این زیارت متراکم شرکت می کنند و بسیاری از آنها نیز از عوارض مزمن دیابت مانند مشکلات چشم و یا بیماری عروق کرونر قلب و پای دیابتی رنج می برند.

اعمال حج میتوانند از نظر فعالیت های جسمی و تلاش های ذهنی پر فشار باشند. با توجه به بسیاری از تغییرات در زندگی معمول بیماران دیابتی در طول سفر حج (مانند جغرافیا، آب و هوا، رژیم غذایی و فعالیت فیزیکی)، آنان در معرض ابتلا به یک چالش واقعی قرار میگیرند. دیابت به طور فزاینده ای، به عنوان یکی از علل اصلی مرگ و میر در طول سفرحج گزارش شده است. در یک بخش خاص از اعمال حج ،یعنی احرام، برخی از کارها (مثل خون گیری) برای زائران ممنوع است. این امر می تواند کنترل قند خون توسط بیمار با دستگاه گلوکومتر را تحت تاثیر قرار دهد.

برخی از بیماران مبتلا به دیابت در معرض خطر بالای عوارض در طول حج هستند. این بیماران شامل افرادی که قند خون آنان به خوبی تنظیم نشده است، بیمارانی که بطور مکرر یا شدید دچار حملات کاهش قند خون (هیپوگلیسمی) بویژه هیپوگلیسمی ناآگاه میشوند، افرادی که در سه ماه اخیر وضعیت کتواسیدوز و یا هیپراسمولار را تجربه کرده اند و بیماران مبتلا به عوارض پیشرفته دیابت از جمله بیماری های کلیوی هستند. بیماران با تزریق انسولین یا سولفونیل اوره (مثل گلی بنکلامید) نیز مستعد ابتلا به برخی از مشکلات می باشند. در اینجا برخی از توصیه های ضروری برای بیماران مبتلا به دیابت و تیم پزشکی آنان که باید قبل و در طول این زیارت ارزشمند معنوی در نظر گرفته شود ارائه میگردد:

الف- قبل از سفر :

سعی کنید کنترل خوب یا قابل قبولی از نظر دیابت و شرایط همراه (قند خون، فشار خون، بهداشت پا و غیره) پیدا کنید. (قند خون ناشتا بین 90 تا 130، بعد از غذا کمتر از 180، و قند سه ماهه کمتر از7%، فشار خون کمتر از 80/130) وضعیت بیماری خود و داروهای مصرفی را به اطلاع مدیر کاروان برسانید. چک لیستی از لوازم ضروری و مورد نیاز تهیه کنید.
توصیه می شود واکسیناسیون خود ، از جمله واکسن آنفولانزا و پنوموکوک را کامل نمایید. آماده سازی داروهای کافی و قرار دادن آنها در ظروف جداگانه، ضروری است. در صورت امکان، به تهیه یک بسته سرد برای نگهداری انسولین اقدام نمایید. آماده نوار تست گلوکز خون و کتون ادرار (برای اطلاع از وضعیت کنترل دیابت در هنگام احرام).
کفش، صندل و دمپائی خود را با شکل و اندازه مناسب انتخاب کنید (جلوی کفش باید برای جلوگیری از فشار اضافی بر روی پا و انگشتان در طول پیاده روی های طولانی به اندازه کافی پهن باشد). داروهای خود بویژه انسولین را در کیف دستی حمل کنید و نه در چمدان بار. این امر نه تنها برای جلوگیری از گم شدن داروها در هنگام جابجائی است، بلکه برای جلوگیری از تغییرات شدید درجه حرارت است که میتواند بر کیفیت انسولین اثر گذارد.

ب- در طول سفر :

همیشه مقداری مواد قندی (مثل عسل، مربا و غیره) همراه خود داشته باشید تا در صورت کاهش قند خون استفاده نمائید. سعی کنید به یک رژیم غذایی سالم و متعادل پایبند باشید که حاوی مواد قندی - نشاسته ای کافی ( نه بیش از حد) و پروتئین و فیبر( به میزان مناسب ) ، حداقل چربی ها (ترجیحاَ روغن زیتون) باشد ، استفاده کافی ازسبزیجات و 2 واحد میوه تازه در هر روز توصیه میشود، اما بهتر است از آب میوه و شربت اجتناب کنید. روزانه حداقل 8 لیوان آب بنوشید و بطری های آب کافی با خود همراه داشته باشید.
اگر از انسولین استفاده میکنید ، قبل از احرام، قند خون خود را با گلوکومتر و کتون ادرار را با استفاده از نوارمربوطه تست کنید. در صورت نیاز، با استفاده از کمی انسولین، افزایش قند خون و یا با کمی نان هیپوگلیسمی را پوشش دهید. اگر از انسولین استفاده میکنید ، قبل و در حین پیاده روی طولانی ، دوز انسولین کوتاه و متوسط اثر خود را تا 20% کاهش دهید برای بیمارانی با سولفونیل اوره (مانند گلی بن کلامید) این کاهش دوز تا 50% دوز وعده مربوطه نیز می تواند اعمال شود.
قبل از طواف (طواف در اطراف کعبه) و سعی (راه رفتن بین صفا و مروه)، مصرف مقداری مواد نشاسته ای اضافی (مثل نان) توصیه میشود. برای محافظت از پاهای خود از آسیب ناشی از تیزی یا شکاف بین کاشی های کف زمین و یا زائران دیگر، در طواف و سعی بین صفا و مروه آهسته راه بروید و مراقب باشید. در صورت تب، اسهال، استفراغ و یا هر نوع بیماری حاد به جای انتظار در محل اقامت خود بی درنگ به تیم پزشکی خود مراجعه کنید.

اقدامات بعدی در صورت بروز مشکل در طول سفر
در صورتی که دیابت شما به هر دلیل از کنترل خارج شد باید پس از چک کردن قند خون در ساعات مختلف شبانه روز به پزشک معالج خود مراجعه نمایید تا اقدامات درمانی لازم برای شما انجام شود .در صورتی که پس از سفر دچار زخم دیابتی شدید باید محل زخم را با سرم شستشو تمیز و با گاز استریل پانسمان و سریعا به پزشک معالج خود مراجعه نمایید