درمان انحراف شست پا یا هالوکس والگوس

دکتر بیژن فروغ [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drforogh.ir
آدرس مطب : تهران ، بزرگراه چمران ، ابتدای باقرخان غربی ، پلاک 89 قدیم ، 26 جدید ، طبقه همکف تلفن مطب : 66576424 - 021

اصطلاح هالوکس والگوس یا “هالوکس- ابداکتو واگوس” به طور معمول به به بدشکلی شست پا یا ناهنجاری بونین گفته می شود. این بد شکلی بوسیله انحراف جانبی انگشت بزرگ پا بوجود می آید، اما اغلب به اشتباه علت این انحراف را بزرگی یا انحراف بافت اطراف این مفصل ویا مرکز انگشت شست پا می دانند. هالوکس به انگشت بزرگ اشاره دارد والگوس هم به حالت غیرطبیعی انگشت شست که براثر ناهنجاری بانین بوجود آمده گفته می شود وابداکتو به تغییرجهت انگشت شست به طرف داخل و به سمت انگشت دوم پا گفته می شود که اساس این مشکل هم بونین می باشد.

” ابداکتو هالوکس ” به حرکت انگشت شست گفته می شود که باعث می شود شست از خط میانی بدن دور شود. بدشکلی های ناحیه پایینی بدن مانند انگشتان پا را معمولا با نام خط میانی عنوان می کنند یعنی خطی که به صورت طولی بدن را به دو قسمت مساوی تقسیم می کند. درموارد شدید هالوکس به حالت “ابداکتو” (تغییر جهت انگشت) توسعه پیدا می کند، انگشت شست برروی انگشت دوم (انگشت مجاور) ویا زیرآن قرار می گیرد.

علل ودلایل انحراف

ناهنجاری در شست پا معمولا به علت شرایط متفاوتی که برای ساختار داخلی پا بوجود می آید مانند پای صاف، انعطاف بیش ازحد لیگامنت های پا، ساختارغیرطبیعی استخوان وشرایط خاص عصب های بدن است. این موارد معمولا ژنتیکی می باشد. بیشتر متخصصین معتقدند که یکی ازعلت های رایج بونین پوشیدن کفش نامناسب وتنگ است وعده ای دیگر ازمتخصصین میگویند که این پدیده کاملا ژنتیکی است وفقط پوشیدن کفش تنگ باعث تشدید این عارضه می شود.

بانین معمولا باعث انحراف انگشت بزرگ پا به سمت انگشت دوم پا وانحراف زاویه بین اولین ودومین استخوان متاتارسال پا است. استخوان سزاموئید کوچک درزیر اولین متاتارسال قرارمیگیرد (استخوانی که به انعطاف تاندون ها وخم شدن انگشت شست کمک میکند) ممکن است با گذشت زمان دچار انحراف شود وباعث شود که استخوان متاتارسال از جای طبیعی خود حرکت کند وبه سمت انگشت دوم برود. آرتروز مفصل انگشت بزرگ پا ،باعث کاهش حرکت ودرد هنگام فشار یا ضربه برروی این مفصل وپیشرفت ناهنجاری بونین می شود. برروی مرکز اولین متاتارسال کیسه برسا قرارگرفته است وزمانیکه برسا دچار التهاب شود ناهنجاری درمتاتارسال اتفاق می افتد وباعث درد در شست پا می شود.

علائم ونشانه های ناهنجاری شست پا

ازنشانه های بونین، تحریک پوست اطراف بونین می باشد. در هنگام پیاده روی، قرمزی مفصل وتغییرجهت انگشت شست به سمت انگشتان دیگر هم ازعلائم این ناهنجاری می باشد. روند دوقسمت شدن بدن که در بالا ذکرشد در اطراف بونین اتفاق می افتد.

افرادی که دچار اختلال درناحیه بونین شده اند برای انتخاب کفش با مشکل مواجه می شوند. آنها مجبورند کفش هایی را انتخاب کنند که بزرگتر از سایز پایشان باشد. زمانیکه انحراف بونین در انگشت شست بسیارشدید باشد انگشت شست حتی بدون استفاده ازکفش هم می تواند دچار آسیب دیدگی شود به دلیل اینکه انجام فعالیت با این انگشت با مشکل انجام می شود.

درمان

ناهنجاری بونین یا انحراف شست پا می تواند بوسیله استفاده ازکفش های مناسب، استفاده از پدهای مناسب ومحافظ ، استراحت ، استفاده ازیخ وسایر اقدامات درمان شود. این درمان ها برای جلوگیری ازتشدید ناهنجاری بیشتر از تصحیح حالت طبیعی انگشت به کارمی رود. زمانیکه درد در ناحیه شست پا بسیار شدید باشد ویا بیمار بخواهد که شست پایش به حالت اولیه بازگردد، انجام جراحی ضروری می باشد.

درمان های مانند استفاده ازآتل ویا تنظیم کننده نیز بسیار موثر است. این تنظیم کننده ها شامل ژل هایی که بین انگشتان فضا اینجاد میکند، جداکننده انگشتان ازیکدیگر، تنظیم کننده بونین، آتل برای محافظت از بونین، استفاده از ضربه گیر برا ی بونین است.

تمرینات موثر ورزشی و حرکات اصلاحی

انجام تمرینات برای کاهش پیشرفت اختلال بونین وجلوگیری ازانجام عمل جراحی استفاده می شود. سعی کنید هرروز این تمرینات را انجام دهید مخصوصا زمانیکه کفش های خود را درمی آورید.

کشیدن انگشت شست: کشیدن شست پا باعث نرم شدن شست وکاهش درد آن می شود. زمانی که شست خودرا می کشید به مدت 5 ثانیه به صورت مستقیم نگه دارید وسپس به سمت پایین خم کنید وبه مدت 5 ثانیه نگه دارید این تمرین را 10 مرتبه تکرارکنید. این حرکت همچنین برای افرادی که دچار اختلال انگشت چکشی شکل هستند ویا انگشتشان بسیار شدید خم شده است مفید می باشد.

خم کردن انگشت شست: انگشت شست خود را برروی زمین فشار دهید، طوریکه به سمت عقب خم شود. سپس به مدت 10 ثانیه نگه دارید و رها کنید این حرکت را چندبار تکرار کنید.

استفاده از حوله: شما میتوانید با انداختن یک حوله برروی زمین وجمع کردن حوله وکشیدن آن به سمت خود به انگشت شست قدرت دهید این حرکت را 5 مرتبه تکرارکنید. انجام چنین تمریناتی میتواند به انعطاف انگشت شما کمک کند.

انعطاف وانقباض انگشت شست : انگشت خود را برروی یک سطح سخت مانند دیوار فشاردهید وسپس انگشت خود را خم کنید و بکشید و آنرا برای 10 ثانیه نگه دارید. این حرکت را 3 یا4 مرتبه تکرارکنید و سپس آنرا برخلاف جهت خم کنید ،به مدت 10 ثانیه نگه دارید واین حرکت را هم 3 یا 4 مرتبه تکرار کنید.

غلتاندن توپ: برروی یک صندلی بنشینید توپ گلف را روی زمین قرار دهید وبا ناحیه پایین پا توپ را بررو ی زمین غلط دهید واین حرکت را به مدت 2دقیقه انجام دهید .این تمرین برای گرفتگی وکشیده شدن انگشت هم موثر است

بلندکردن سنگ مرمر: یکی دیگر ازتمرینات که برای انعطاف انگشت بسیارمناسب است بلند کردن تعدادی سنگ با انگشت است. تعدادی سنگ روی زمین قراردهید واین سنگ ها رایکی یکی با انگشت خود بلند کنید ودرکاسه ای قراردهید.

پیاده روی در ساحل: هرزمانی که ممکن است بر روی ماسه پیاده روی کنید. این تمرین می تواند انگشت شما را به آرامی ماساژ دهد و به استقامت انگشت شما و اصلاح انحراف آن کمک می کند. این تمرین همچنین برای بیمارانی که دچار آرتروز در ناحیه انگشت شست هستند و دچار عارضه بونین شده اند موثر میباشد.

ازپدهایی که برای اختلالات بونین ساخته شده است استفاده کنید: اگرشما دچار اختلال انحراف شست پا در مراحل اولیه هستید می توانید پدهای بونین را از داروخانه ها تهیه کنید این پدها برای کاهش درد و قرارگرفتن بونین در موقعیت طبیعی خود بسیار موثرمی باشد. همچنین استفاده از کفی مناسب درکفش میتواند باعث بهبود بدشکلی بونین شود.

ضربه زدن بوسیله انگشت ویا پا در حالت طبیعی : زمانیکه به مدت 1 یا 2 هفته پای خود را برروی زمین بکوبید انگشت شما به حالت اولیه خود بازمی گردد ودرمورداینکه آیا به کمک کسی احتیاج دارید یا خیر از پزشک خود سوال کنید.

مزیت و فواید تمرینات ورزشی

درمان های بدون نیازبه عمل جراحی مانند فیزیوتراپی وتمرینات می تواند به کاهش روند پیشرفت ناهنجاری بونین کمک کند. شما همیشه باید ازدرمان های اولیه شروع کنید و فورا عمل جراحی را برای درمان انتخاب نکنید.

تمرینات شست پا مانند کشیدن وخم کردن آن می تواند به انعطاف ،حرکت واستقامت ماهیچه هایی که انگشت شست شما راکنترل می کند کمک کند.

جراحی

جراح متخصص مفصل پا با برداشتن ضایعه ای که باعث بدشکلی شست شده است. شست پا را به حالت اولیه بازمیگرداند و انحراف را اصلاح می کند. این جراحی درابتدا آسیب شناسی می شود و بعد از آن جراحی انجام می شود. جراحی برای درمان اقدامات زیر انجام می شود:

1. برطرف کردن ضایعه استخوانی که برروی اولین متاتارسال قراردارد.
2. بهبود اولین متاتارسال که با استخوان متاتارسال مجاور خود یعنی انگشت دوم ارتباط دارد.
3. کشیدن انگشت شست که به متاتارسال اول و متاترسال مجاورخود ارتباط دارد.
4. بهبود غضروف های مفصل انگشت شست
5. درمان آرترزو انگشت شست
6. تغییر موقعیت استخوان سزاموئید که در زیر شست پا قرار گرفته است.
7. کوتاه کردن ، بلندکردن ، بالا یا پاین بردن اولین استخوان متاتارسال
8. تصحیح هرگونه بدشکلی و انحراف انگشت شست پا
9. قراردادن استخوان ها به صورت هم عرض درکنار یکدیگر بوسیله جراحی سندسموز ( یک نوع مفصل درپا )