بررسی آسان ترین روش درمان ریشه دندان

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

عصب كشي ، اسمي كه به غلط براي عمليات درمان ريشه دندان باب شده است، همواره ما را به ياد يكي از دردناكترين، طولانيترين و چه بسا ناشناخته ترين عملياتهاي دندانپزشكي مياندازد؛ مجموعه درماني كه معمولا قبل از آغاز نيز با درد همراه است و زياد شنيده ايم كه زمان درمان هم دردناك خواهد بود.

مهمتر از همه اينكه نميدانيم در حين درمان قرار است چه اتفاقي بيفتد. دندانپزشك با مقدار زيادي وسايل عجيب و غريب سوهان مانند و يك متر كوچك به سراغ دندانمان ميآيد. مرتب اين سوهان هاي كوچك را داخل دندانمان بالا و پايين ميبرد و سپس آنها را جلوي متر كوچكي كه در دست دارد، اندازه ميگيرد.

هرازگاه عكسي ميگيرد و... اگر يكي از دندانهايتان تحت درمان ريشه قرار گرفته باشد، اين مراحل را خيلي خوب ميشناسيد و به ياد داريد. ريشه دندان از سه كلمه Root به معناي ريشه، Canal به معناي مجرا و Therapy به معني معالجه تشكيل شده كه مفهوم كلي آن معالجه مجراي ريشه دندان است و شاخهاي از دندانپزشكي به نام اندو يا اندودنتيكس است كه دانش و اعمالي را دربرميگيرد كه به معالجه و حفظ ريشه دندان ميپردازد و وظيفه تشخيص و درمان پالپهاي آماسي و بيمار شده را به عهده دارد. بنابراين درمان ريشه يا روت كانال تراپي عبارت است از نجات يا درمان دنداني كه بر اثر پوسيدگي وسيع مجاور اتاق عصب در معرض از دست رفتن است.

بخش اعظم ساختمان دندان را عاج تشكيل ميدهد، درون عاج فضايي وجود دارد كه شامل عصب و شبكه مويرگي است كه اصطلاحا به آن پالپ گفته ميشود. پالپ از شاخه هاي اصلي اعصاب و عروق در انتهاي ريشه منشعب ميشود و از درون كانالهايي كه در ريشه وجود دارد، به اين فضا ميرسد. حس، تغذيه، عاج سازي و دفاع ميكروبي از اعمال پالپ به شمار ميآيند. اين بافت نرم ممكن است تحت تأثير ميكروبها عفوني شود و عفونت را در مسير ذكر شده به استخوان اطراف ريشه منتقل كند، در چنين مواردي تمام اين بافت توسط دندانپزشك برداشته شده، محفظه پالپ و كانالها تميز و به نحو مطلوبي پر ميشود.

تعداد ريشه دندانها به طور معمول و طبيعي بين يك تا سه عدد است، ولي دندانهايي نيز وجود دارند كه داراي يك يا چند ريشه اضافي هستند و در حين كار و با گرفتن راديوگرافي كشف ميشوند. به طور طبيعي دندانهاي قدامي داراي يك ريشه، دندانهاي آسياي كوچك داراي يك يا دو ريشه و دندانهاي آسياي بزرگ 3 و 4 ريشهاي هستند. مراقبتها، مراجعه و معاينات منظم دندانپزشكي و رعايت اصول بهداشت دهان و دندان و ترميم پوسيدگيها در مراحل اوليه لازم است تا دندان نياز به معالجه عصب نداشته باشد.

عوامل متعددي سبب آسيب به پالپ ميشوند كه عمدهترين آن تأخير در ترميم پوسيدگي ها و در نتيجه گسترش آنها به پالپ دندان است كه سبب نفود ميكروبها به پالپ ميشود. پوسيدگي هاي دنداني اگر درمان نشوند، بعد از تخريب مينا و عاج به پالپ رسيده و باعث التهاب، آماس و بيماري پالپ آن ميشوند. علاوه بر پوسيدگي، عوامل ديگري چون سابقه ضربه ناگهاني به دندان حتي در مواردي چون ضربه قاشق يا شكستن تخمه، پسته و بادام، پركردگيهاي وسيع، شكستگي و ترك دندان، تحليل و سايش شديد دندانها و بيماريهاي پيشرفته لثه در ايجاد آماس و بيماري پالپ نقش دارند. بعضي از مواد ترميمي نيز سببساز هستند. همچنين بيماريهاي شديد لثه ميتواند باعث صدمه به پالپ شود كه در چنين مواردي درمان ريشه همراه درمان لثه صورت ميگيرد.

درمان ريشه دندان به درمان قسمت داخلي دندان كه حاوي عصب و رگهاي داخلي دندان است، گفته ميشود و به عبارتي، اگر در دندان شما پوسيدگي ايجاد شده و مدت طولاني در دندان شما جا خوش كرده، مينا و عاج دندانتان را درگير كرده و مقاومت آنها را در برابر ميكروبها از بين برده است. اكنون به ناحيه داخلي دندان ( پالپ ) يا به اصطلاح عصب يا مغز دندان نفوذ كرده و آنها را درگير خواهد كرد. خاصيت پالپ دندان اين است كه اگر تنها از يك نقطه كوچك هم به محيط خارج از دندان باز شود، به دليل نفوذ ميكروبها و پخش شدن آنها، قابليت دفاع خود را از دست ميدهد.

به عبارتي، در دنداني كه پالپ آن به علت پوسيدگي يا شكستگي تاج دندان به محيط خارجي دندان باز ميشود، عمليات درمان ريشه اجتنابناپذير است. تمام رگها و اعصاب داخل پالپ بايد خارج شوند تا كانون عفونت را به همراه خود خارج كنند و سپس اتاقك خالي پالپ شكلدهي شده، به كمك مواد مخصوصي پر شود تا راه ورود ميكروبها را ببندد. دنداني كه پالپ آن خارج شده باشد، به دليل قطع اعصاب و رگهاي داخلي آن آب زيادي از دست ميدهد و خيلي زود خشك و شكننده ميشود. از طرفي از آنجا كه معمولا پوسيدگي هاي بزرگي در دندان ايجاد و به دنبال آن پالپ دندان درگير ميشود، براي درمان اين دندان بايد تمام پوسيدگيهاي تاج حذف شود. به همين دليل، مقدار زيادي از نسج دندان از دست ميرود. ترميم چنين دنداني معمولا به كمك روكشها و ميله هاي داخل ريشهاي انجام ميشود تا عمر پركردگيها بيشتر شود.

عوامل متعددي سبب آسيب به ريشه دندان ميشوند كه عمدهترين آنهاتأخير در ترميم پوسيدگيها و درنتيجه گسترش آنها به پالپ دندان است
سيستمهاي چرخشي و فايلهاي نيكل تيتانيوم تحول بزرگي در علم اندودانتيكس ايجاد كرده اند. در واقع اين سيستمها براي درمانهاي مجدد ريشه دندان كاربرد دارند كه ميزان خطا و درد را نيز كاهش ميدهند. اين سيستم دستاورد جديدي است كه از سوي پژوهشگران ايراني در دنيا ابداع شده و كار دندانپزشكان و بيماران را آسانتر ميكند. سيستمهاي چرخشي و فايلهاي نيكل تيتانيوم موجب بازسازي بافتها ميشود و استفاده از اين روشهاي جديد، درمان ريشه دندان را بسرعت و با كيفيت بهتر و كاهش درد انجام ميدهد، در گذشته براي درمان ريشه دندان از فايلهاي دستي استفاده ميشد كه باعث اتلاف وقت ميشد و معمولا براي بيمار باعث ايجاد درد و ناخوشايندي و همچنين فشار به انگشتان دندانپزشكان و مشكلات بعدي ميشد، سالهاي اخير، فايلهاي چرخشي عرضه شدند كه به موتورهاي دندانپزشكي متصل ميشوند و در نتيجه ميتوان كانال ريشه را با سرعت بيشتر و دقت زيادتر آماده سازي كرد؛ از محاسن ديگر اين سيستم، راحتي بيشتر بيمار و دندانپزشك و نتيجه بهتر درمان است، سيستمهاي چرخشي مختلفي امروز وارد بازار شده اند كه در اختيار دندانپزشكان قرار ميگيرد.

ليزر مخفف تقويت نور به وسيله برانگيختن انرژي تابشي است. ليزر در دندانپزشكي مانند چاقوي تيز جراحي عمل ميكند، به طوري كه ساختمان آسيب ديده و پوسيده دندان را بدون آسيب رساندن به بافتهاي دنداني برميدارد، در درمان ريشه اصولا ليزر بيشتر در ضدعفوني كردن و حذف باكتريهاي داخل ريشه استفاده ميشود. از محاسن ديگر اين سيستم اين است كه انواع مختلف باكتريها را بدون نياز به داروهاي شيميايي در زمان بسيار كمي نابود ميكند، از آنجا كه عفونت كانال دندان، عامل اصلي بيماريهاي ريشه است، با حذف عفونت معمولا ترميم بسرعت اتفاق ميافتد.

مواد اندودنتيك جديد: امروزه بيشتر بر پايه كمك به بازسازي بافتهاي ميزبان طراحي ميشود؛ به اين معني ضمن آنكه هيچ آسيبي به بدن وارد نميكند، به بازسازي و ترميم كمك ميكند؛ از جمله اين مواد ميتوان به بيوسراميكها و مشتقات آنها اشاره كرد كه به كمك آنها ميتوان بافتهاي از دست رفته دندان را با بافتهاي سالم جايگزين كرد.

ميكروسكوپهاي جراحي اندو: با توجه به اينكه ديد مستقيم به ريشه امكانپذير نيست، امروزه ميكروسكوپهاي جديدي استفاده ميشود كه ميتوان به داخل كانال دندان ديد مناسبي پيدا كرد و درمان ريشه را با كيفيت بهتر انجام داد.