تشخیص و درمان اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات

دکتر علی فرخانی [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drfarkhani.com
آدرس مطب : اصفهان، خیابان شمس آبادی، چهارراه قصر، روبروی بانک ملت، کوی26 تلفن مطب : 32367465 - 031

اسکولیوز به معنای انحراف ستون فقرات است. وقتی ستون فقرات را از جلو نگاه می کنیم به صورت یک خط صاف عمودی دیده می شود و وقتی این خط، قوسی شکل می شود به آن اسکولیوز می گویند.

انواع مختلف اسکولیوز (انحراف ستون فقرات)

اسکولیوز برگشت پذیر Reversible scoliosis

در این نوع اسکولیوز ( انحراف ستون فقرات ) هنوز خاصیت انعطاف پذیری خود را حفظ کرده است. گر چه وقتی بیمار می ایستد دچار اسکولیوز میشود ولی وقتی به جلو خم میشود و یا دراز میکشد این انحراف جانبی برطرف میشود. این نوع اسکولیوز ممکن است به علل زیر ایجاد شود.

بد ایستادن

انقباض عضلات شکمی : در این حالات به علت درد شدیدی که در ستون مهره وجود دارد بیمار برای کاهش شدت درد تمایل دارد به یک طرف خم شود و یا اسپاسم عضلات اطراف ستون مهره موجب خم شدن آن به یک طرف میشود. گاهی حتی در بعضی بیماری هایی که ارتباطی به ستون مهره ندارند اسکولیوز ایجاد می شود. بطور مثال آپاندیست می تواند به علت درد شدیدی که در یک طرف شکم ایجاد می کند موجب شود تا بیمار به یک طرف خم شود.

کوتاه بودن یکی از اندام های تحتانی : وقتی طول اندام های تحتانی تفاوت دارد بیمار برای اینکه بتواند کف هر دو پا را بر روی زمین بگذارد و بر روی هر دو پا بایستد و راه برود لگن را در طرف کوتاه شده پایین تر میبرد. ابن انحراف لگن موجب می شود تا ستون فقرات بالای آن نیز به یک طرف خم شده و دچار انحراف جانبی شود.

اسکولیوز برگشت ناپذیر Irreversible scoliosis

در این نوع اسکولیوزستون فقرات خاصیت انعطاف پذیری خود را از دست داده است و بیمار هر وضعیتی که به خود بگیرد انحراف ستون فقرات از بین نمیرود.

این نوع اسکولیوز ممکن است به علل زیر ایجاد شود:

1. اسکولیوز هایی که بر اثر مشکلات استخوانی و تغییر شکل مهره بوجود میایند مانند اسکولیوز مادرزادی و اسکولیوز بدنبال شکستگی مهره یا تغییر شکل مهره بدنبال نرمی یا پوکی استخوان
2. اسکولیوز هایی که بدنبال مشکلات عصبی بوجود میایند مانند اسکولیوز بدنبال ابتلا به فلج اطفال یا فلج مغزی
3. اسکولیوز(انحراف ستون فقرات) بدنبال بیماری های عضلانی مانند دیستروفی های عضلانی
4. اسکولیوز بدنبال بیماری های مادرزادی مانند اسپینا بیفیدا یا نوروفیبروماتوز
5. اسکولیوز هایی که هیچ علت خاصی برای آن ها پیدا نمیشود که به آنها اسکولیوز ایدیوپاتیک Idiopathic scoliosis میگویند.

عوامل مؤثر در بروز انحراف ستون فقرات

• بد قرار گرفتن وضعیت بدن بخصوص در هنگام نشستن که غالباً با سعی و کوشش در قرار دادن بدن در وضعیت صحیح اصلاح می شود. قوز کمر و طرق مقابله با آن
• ضعف عضلات در بیماری های عضلانی بدن
• قوز که در مواردی مانند در رفتگی لگن و خمیدگی طبیعی ستون مهره ها دیده می شود.
• بیماری های ستون مهره ها که به وسیله بیمار و یا پزشک قابل اصلاح نیستند.
• شکستگی ستون مهره ها در اثر تصادف یا تومور
• علل مادرزادی

میزان شیوع انحراف ستون فقرات

بر اساس علل ایجاد کننده که ذکر شد درصد شیوع آن در جامعه متفاوت است.

علائم و نشانه های انحراف ستون فقرات

برجستگی غیر عادی در ستون مهره ها همراه یا بدون انحناء جانبی ستون فقرات، درد، اشکال در راه رفتن، خستگی زودرس و در مراحل شدید بیماری، اختلالات تنفسی و عصبی از علایم آن است.

تشخیص انحراف ستون فقرات

بهترین روش تشخیص اسکولیوز ( انحراف ستون فقرات ) ، معاینه دقیق توسط پزشک متخصص است. روش های پرتونگاری ( رادیو گرافیک ) هم در تشخیص این معاینه کمک کننده است.در اسکولیوز اگر از پشت به ستون فقرات نگاه کنیم ستون فقرات بهجای اینکه مسیری مستقیم را به سمت بالا طی کند به سمت راست یا چپ زاویه پیدا کرده است.

علل انحراف ستون فقرات

اسکولیوز گاهی نتیجه موارد زیر است:

• بیماریهای دستگاه عصبی مرکزی ، نظیر فلج اطفال یا دیستروفی عضلانی
• نقایص مادرزادی ستون فقرات
• نابرابری طول پاها

عوارض انحراف ستون فقرات

• تغییر شکل شدید ستون فقرات و دندهها
• اختلال تنفس
• عفونت ریه
• نارسایی احتقانی قلب

درمان انحراف ستون فقرات

1. تشخیص اسکولیوز ( انحراف ستون فقرات ) براساس معاینه فیزیکی و رادیوگرافی ستون فقرات مطرح میگردد.
2. بسیاری از موارد اسکولیوز خفیف بوده و درمان چندانی جز درمان فیزیکی به منظور تقویت عضلات پشت و اصلاح وضعیت فیزیکی ظاهری بدن نیاز ندارند.
3. در مورد کودکانی که به درمان بیشتری نیازمندند معمولاً استفاده از بریس طبی پشت ( گاهی برای چندین سال ) توصیه میشود.
4. انواع جدیدتر بریس پس از پوشیده شدن کمتر در ظاهر قابل مشاهده بوده و این امکان را فراهم میآورند که فرد مانند افراد عادی لباس بپوشد.
5. در مورد بزرگسالان نیازمند درمان، ورزشهایی بهمنظور تقویت عضلات پشت توصیه میگردد.
6. جراحی برای اصلاح تغییر شکل ( تنها در موارد شدید ) توصیه میگردد.
7. اگر طول دوپا نابرابر باشد، کفش مخصوص برای پای کوتاهتر ممکن است تجویز شود.