نقش میدان های مغناطیسی در زندگی انسان

دکتر علی فرخانی [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drfarkhani.com
آدرس مطب : اصفهان، خیابان شمس آبادی، چهارراه قصر، روبروی بانک ملت، کوی26 تلفن مطب : 32367465 - 031

تأثیر درمانی مغناطیس از زمان هیپوکرات در طب باستانی شناخته شده و کاربرد داشته است. میدان های مغناطیسی در زندگی انسان نقش مهمی دارند و این نقش زمانی قابل درک است که بدانیم زمین خود یک مغناطیس بزرگ می باشد.با عبور جریان از یک سیستم، در اطراف آن میدان مغناطیسی تشکیل می شود. این میدان به شکل دایره است و شدت آن قابل اندازه گیری می باشد. در واقع چگالی شدت میدان مغناطیسی از خطوط نیروی مغناطیسی در اطراف و مرکز سیستم یا بوبین ایجاد می شود که آن را با واحد Gauss یا Tesla اندازه می گیرند.

تاریخچه مگنت تراپی

استفاده از مگنت تراپی از قرن 17 در دنیا مورد توجه و مطالعه بوده است. این شیوه درمانی بر این اساس استوار است که همه چیز در ماهیت الکتریکی هستند. با توجه به اینکه غشای سلول و تمام عناصر داخل سلول دارای بار الکتریکی و مغناطیسی هستند. بدن انسان از تعداد زیادی سلول تشکیل شده است که فعالیت الکتریکی دارند. این سلول ها پتانسیل پایه دارند که برای متابولیسم زمان سلولی لازم است.در واقع می توان پروتوپلاسم (محتویات داخل سلولها) را به عنوان یک سیستم ژنراتور در نظر گرفت که شارژ الکتریکی بدن را تعیین می کند و کاهش این انرژی الکتریکی باعث ضعف مغناطیسی بدن و فقدان آن باعث مرگ می شود.

پتانسیل استراحت سلولی متناسب با تبادل یونی غشای سلول است. پتانسیل پایه در سلولهای بیمار یا آسیب دیده تغییر می یابد. میدان مغناطیسی با نفوذ به سلول ها، نفوذ پذیری غشاء سلولی را بهسازی و تبادل یونی در سلول را تسهیل و مصرف اکسیژن را افزایش می دهد.میدان مغناطیسی به همه سلول ها در هر عمقی از بدن بصورت همزمان نفوذ می نماید. بنابراین با این روش امکان درمان مؤثر پاتولوژی های عمقی که با روش های دیگر بطور مستقیم امکانپذیر نبود میسر می شود.

میدان های مغناطیسی پالسی PMF (Pulsed Magnetic Field)

اگر چه استفاده از مغناطیس درمانی از گذشته مورد توجه بوده است، ولی بیشترین اثرات درمانی امروزه با پیشرفت تکنولوژی و امکان ایجاد میدان های پالسی قوی با فرکانس پائین دیده می شود. در فرکانس حدود 5Hz انقباض عروق (Vasoconstriction) و در فرکانس 10Hz انبساط عروقی(Vasodilatation) دیده می شود.سلولها در فرکانس 200-100 Hz بیشترین پاسخ درمانی را نشان می دهند. این پاسخ از فرکانس 50Hz شروع شده و برای تکمیل پروسۀ درمان بهتر است کم کم 25 پالس در ثانیه اضافه شود تا به محدودۀ 200-100 Hz برسد. میدان پالسی باعث افزایش ساخت استخوان و جلوگیری از کاهش توده یا تراکم استخوان می شود.

اثرات کلی مگنت تراپی

1 - اثرات التیامی یا بازسازی در بافت های استخوان و پریوست

2 - اثر ضد التهاب : اثر ضد التهاب این روش در مطالعات بر روی استئومیلیت باکتریال مزمن و حاد و نیز التهابات استریل رومائید و نیز آرتروز(استئو آرتریت) ثابت شده است.

3 - اثرات ضد درد : اثر مگنت در شرایط دردناک التهابی یا تخریبی مثل آرتروز ثابت شده است و همچنین آزمایشات اثر متقابل آن را با آندروفین ها نشان می دهد. مزیت دیگر تأثیر بر سندرمهای دردهای انتشاری مانند سیاتیک است که برای درمان استفاده توأم از مگنت تراپی کمر درد و لیزرتراپی توصیه میشود.

4 - اتساع عروق ( وازودیلاتاسیون ) و افزایش خون رسانی و اکسیژن رسانی به بافتها : در این مکانیسم افزایش اکسیژن بافتی تا 200 % در ناحیه پالس دیده شده و شستشوی محصولات متابولیکی از سلول ها ازدیاد پیدا می کند. در واقع این مکانیسم در هر پروسه ای از ترمیم، اساس بهبودی است.

5 - اثرات ضد اِدم : معمولاً بعد از جلسه دوم درمان دیده می شود. اگر منشاء اِدم بدخیمی یا متاستاز به غدد لنفاوی باشد از این روش نمی توان استفاده کرد.

6 - اثرات بازسازی بافتی در بافت نرم و بافت عصبی (Neural Regeneration)

7 - اثر شل کنندگی در گرفتگی عضلات، با منشاء ستون فقرات و گرفتگی عضلات بعلت تجمع فرآورده های اسیدی ناشی از سوخت و ساز بدن که باعث درد می شود مؤثر است.

در مگنتو تراپی از سه میدان مثبت، منفی و پالسی استفاده می شود. مگنتوتراپی یک روش درمانی بی خطر و غیر تهاجمی است که مورد منع خاصی ندارد و کنتراندکسیون های آن همان موارد منع فیزیوتراپی است.

پارامتر هایمؤثر در مگنتوتراپی

• فرکانس امواج
• شدت یا بلندی امواج
• مدت زمان
• جهت امواج

تأثیر مگنتوتراپی بر استخوان

1. یکی از موارد استفاده از مگنتوتراپی تأثیر آن بر جوش خوردن شکستگی استخوان است.
2. بافت استخوانی تا سن 35 سالگی تشکیل شده و پس از آن توده استخوانی کم کم شروع به کاهش می کند.
3. عوامل تغذیه ای بخصوص دریافت کلسیم، سطح فعالیت های فیزیکی و فاکتورهای ژنتیک در این پروسه اهمیت دارند.
4. تأثیر مگنت تراپی بر تحریک استخوان سازی و استئوپلاست ها ثابت شده است.
5. میدانهای مغناطیسی پالسی با تغییر پتانسیل غشای سلولی در اوستئوپلاستها باعث تحریک فعالیت آنها می شود.
6. یکی از عوارض مهم در شکستگی استخوان، جوش نخوردن یا (Non Union) می باشد که احتمال آن با افزایش سن زیاد می شود.
7. PMF باعث تسریع پروسۀ جوش خوردن استخوان و افزایش توده استخوانی (Bone Mass) می شود.
8. از موارد دیگر مگنتوتراپی می توان از کاربرد آن در درمان اوستئوپوروز و یا پوکی استخوان یاد کرد.
9. امواج با فرکانس پائین الکترومگنتیک باعث القاء جریانهای الکتریکی در استخوان شده و تراکم استخوان را افزایش می دهند.
10. همچنین امواج الکترومگنیک اثرات ثانوی دیگری نیز دارد که در حفظ ساختار استخوان بطور غیر مستقیم نقش عمده ای دارند.