برنزه کردن پوست و عوارض جبران ناپذیر آن

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

برنزه کردن پوست و عوارض جبران ناپذیر آن
1- برنزه کردن پوست با آفتاب
عامل اصلی برنزه شدن پوست، اشعه ی ماورای بنفش خورشید (UV) است كه به 3 جزء UVA ، UVB و UVC تقسیم می شود. این اشعه با وجود فوایدى مانند تولید ویتامین D در بدن می تواند بسیار مضر باشد. برنزه شدن ، در واقع، سپر دفاعی بدن برای حفاظت از سلول هایی است که ممکن است در اثر این اشعه از بین بروند، پیر شوند و یا حتی در مسیر تبدیل به یک سلول بدخیم قرار بگیرند. تیره شدن پوست در اثر نور آفتاب به دلیل افزایش رنگ دانه هایی به نام ملانین است که از سلول های ملانوسیت پوست ترشح می شوند.
ملانوسیت ها تقریبا هم خانواده گلبول های سفید خون هستند و کاری مشابه گلبول های سفید انجام می دهند، یعنى دفاع، با این فرق که محدوده آن ها در سطح پوست است. به طورکلی می توان گفت که یکی از اهداف اصلی این سلول ها، جلوگیری از مواجهه بیش از اندازه بدن با اشعه های آفتاب است.

تصویر 1: برنزه کردن پوست با آفتاب

به گفته دکتر مریم ملکی پوست به عنوان بزرگ ترین عضو بدن، اولین سپر دفاعی بدن در برابر آلودگی های اطراف محسوب می شود. لایه های مختلف پوست، کارکردهای متفاوتی دارند، اما اولین لایه همان است که سلول های ملانوسیت در آن قرار دارند. تعداد این سلول ها در بدن تمام انسان ها تقریبا به یک اندازه است (حدود ۵ میلیون) و فقط میزان ترشح رنگ دانه های آن ها است که باعث تفاوت رنگ پوست در نژادهای مختلف می شود. مثلا در بدن سیاه پوست ها، ملانوسیت ها، ملانین بیشتری ترشح می کنند و تیرگی پوست آن ها به همین علت است. بیشتر سیاه پوست ها در جاهایی زندگی می کنند که به خاطر موقعیت جغرافیایی (نزدیک بودن به خط استوا)، آفتاب با شدت بیشتری می تابد. این روزها، علاوه بر قرار گرفتن در برابر اشعه ی مستقیم خورشید با هدف برنزه کردن، استفاده از دستگاه های سولاریوم نیز بسیار رایج شده است.
2- سولاریوم چیست؟
سولاریوم در لغت به معنای بالکن خورشید می باشد. سولاریوم در واقع، خانه های شیشه ای است که انگار خورشید از همه جای آن می تابد. اولین بار آقای فردریش وولف آمریکایی وسیله ای ساخت که اشعه فرابنفش تولید می کرد و باعث برنزه شدن می شد؛ همان چیزی که بعدها مدل های پیشرفته ترش به نام سولاریوم معروف شد. سولاریوم در واقع یک محفظه کوچک است که در آن لامپ های فلورسنت خاص، اشعه فرابنفش تولید می کنند. این محفظه در مدل های ایستاده و خوابیده قرار می گیرد و اکثرا به خاطر راحتی استفاده کنندگان، مدل خوابیده آن، رواج بیشتری یافته است.

تصویر 2: دستگاه سولاریوم

مدت هر جلسه برنزه کردن در این سولاریوم ها حداکثر ۲۰ دقیقه است اما جلسات اول را باید در زمان های کوتاه تری انجام داد تا به تدریج پوست آمادگی برنزه شدن را پیدا کند؛ در غیر این صورت، آفتاب سوختگی به وجود می آید. پیشنهاد می شود جلسات اول استفاده از سولاریوم، جلسات کوتاه ۳ تا ۵ دقیقه ای باشند و ظرف ۴ هفته به تدریج به جلسات ۲۰ دقیقه ای برسند تا برنزه شدن باکیفیت بهتری اتفاق بیفتد.
به نقل از پایگاه اطلاع رسانی دکتر مریم ملکی مکانیسم برنزه شدن در سولاریوم و جلوی نور آفتاب به یک صورت است و در هر دو مورد، افزایش ترشح ملانین اتفاق می افتد اما در سولاریوم، به خاطر زمان کوتاه و شدت بالای مواجهه، اشعه فرابنفش به لایه های عمقی پوست نمی رسد. به همین دلیل هم هست که رنگ برنزه در سولاریوم، کاهی تر از رنگ برنزه در آفتاب به نظر می رسد. به دلیل اینکه در سولاریوم فقط ملانوسیت های سطحی تر تحریک می شوند، نباید گول تغییر رنگ را خورد و قرار گرفتن زیر نور آفتاب برای افراد تیره هم باعث آفتاب سوختگی می شود. بین هر دو جلسه سولاریوم باید حداقل ۴۸ ساعت فاصله باشد تا فرد در معرض اشعه زیاد قرار نگیرد و همچنین توصیه می شود که فرد در یک روز، همزمان در سولاریوم و جلوی آفتاب قرار نگیرد.

3- هشدارهای سازمان بهداشت جهانی درباره برنزه کردن پوست با سولاریوم
هرچند ادعا می شود که دستگاه های سولاریوم کم خطرتر از تابش مستقیم آفتاب است و از اشعه ی ماورای بنفش در آن استفاده می شود اما به خاطر مضر بودن این اشعه و استفاده ی بی رویه ی بعضی افراد از آن، سازمان بهداشت جهانی قوانینی برای كنترل این پدیده تعریف كرده و به چند گروه درباره ی برنزه كردن پوست شان هشدار داده است:
1. افرادی كه دارای تیپ پوستى شماره ی 1 و 2 هستند، یعنی كسانی كه معمولا موهای بور و چشم های روشن دارند، در این افراد اشعه ی ماورای بنفش، بیشتر از بقیه، به پوست شان آسیب می رساند.
2. افراد زیر 18 سال نباید از دستگاه های سولاریوم و یا حمام آفتاب استفاده كنند.
3. افرادى كه کک ومک و یا خال های زیاد دارند و یا سابقه ی آفتاب سوختگی در كودكى و یا در هر مرحله ای از زندگی داشته اند نیز باید از سولاریوم و حمام آفتاب گرفتن خوددارى كنند.
4. افرادی كه داروی خاصی مصرف می کنند، باید قبل از برنزه كردن با پزشك معالج خود مشورت كنند.
5. سازمان بهداشت جهانی به خانم ها هم توصیه كرده كه موقع برنزه كردن از لوازم آرایشی استفاده نكنند.
4- عوارض آفتاب گرفتن برای برنزه شده پوست
به گفته دکتر ملکی آفتاب گرفتن در مدت زمان طولانی برای برنزه شدن پوست عوارض جبران ناپذیری می تواند بر پوست داشته باشد که در ادامه شرح داده شده اند و در شکل «1» به طور مختصر نمایش داده شده است.
1. فرکل یا کک ومک: برخی از سرطان های پوست در مراحل ابتدایی، ظاهرى شبیه به کک ومک دارند.
2. ملاسما: ملاسما نوعى لك در پوست صورت است که در اثر آفتاب گرفتن ایجاد می شود.
3. لنتیگو: یکی از عوارض دیگر تماس طولانی با آفتاب لنتیگو است و در دست ها و صورت دیده می شود.
4. اکتینیک کراتوز یا کراتوز خورشیدی: از دیگر عوارض است و می تواند به سرطان سلول های سنگفرشی تبدیل شود.
5. SCC یا سرطان سلول سنگفرشی: به شکل یک ضایعه سفت برجسته و قرمز با پوسته یا دلمه های سطحی که بهبود نمی یابد و بر روی لب و صورت و گوش ها پدیدار می شود.
6. ‏ :BCC یا سرطان سلول های پایه پوست که شایع است و خوشبختانه به دلیل رشد آهسته، به طور كامل قابل درمان است.
7. ملانوم یا خال بدخیم: این ضایعه خطرناک بوده و به شکل یک خال با شکل نامنظم و یا شبیه کک ومک است. شکل نامنظم و تغییر سایز و رنگ علائمی از بدخیمی ملانوم هستند.
8. ابتلا به کاتاراکت یا آب مروارید: بیماران مبتلا به این عارضه با علائمی مثل تاری دید و دوبینی مراجعه می کنند یک راه جلوگیری از کاتاراکت استفاده از عینک آفتابی در زمان مواجهه با نور خورشید است.

شکل 1: عوارض آفتاب گرفتن برای پوست

5- عوارض سولاریوم
قدر مسلم با یكی دو بار برنزه كردن، عوارض شدیدی ایجاد نمی شود؛ اما اگر این كار در درازمدت ادامه پیدا كند و دفعات تكرار تماس با UV زیاد شود، هم باعث افزایش احتمال ایجاد سرطان پوست و قبل از سرطان، باعث از بین رفتن قوام و سفتى پوست می شود. در نتیجه پوست فرد، لطافت خود را از دست می دهد. افرادی كه علاقه مند به برنزه كردن هستند، باید بدانند كه در مهر و موم های آینده حتی اگر به سرطان پوست دچار نشوند، نسبت به هم سن و سال هایشان پوست پیرتر، شکسته تر و تیره تری خواهند داشت.

تصویر: برنزه کردن پوست با سولاریوم

تهیه و گردآوری مطلب: پایگاه اطلاع رسانی دکتر مریم ملکی متخصص پوست، مو و زیبایی