تاثیر دستگاه های فانکشنال ارتودونسی در جلوگیری و درمان ناهنجاری های رشدی فک

دکتر محمدحسن سمندری [ متخصص جراحی فک و صورت و زیبائی ]آدرس وب سایت : www.drsamandari.ir
آدرس مطب : اصفهان خیابان فیض خیابان رحیم ارباب جنب مرکز درمانی روزبه ساختمان آریا طبقه اول تلفن مطب : 36642982 - 031

دستگاه های فانکشنال داخل دهانی ارتودونسی از از ابزارهای درمانی متحرک ارتودونسی هستند که بر خلاف دستگاه های معمولی ارتودونسی که با کمک پیچ و فنر یا کش عمل می کنند با تکیه بر خواص طبیعی بدن مانند نیروی ناشی از فعالیت عضلات ، رویش دندانها و رشد و نمو بدن به کار گرفته می شوند . این دستگاه ها به منظور حذف نیروی مزاحم عضلات یا اعمال نیروی مفید عضلانی یا با تکیه بر هر دو عامل کار می کنند . درمان با این دستگاه ها نیاز به زمان داشته و همگام با رشد طبیعی بدن انجام می گیرد و به همین دلیل باید در سن مناسب به کار گرفته شوند و این دستگاه ها در بالغین اثری ندارد .

این دستگاه ها در بیمارانی که رشد فک بالای زیاد و رشد فک پایین کمتر از نرمال دارند ( بیماران ⃦ CL) کاربرد دارند و اثر آن در جلوگیری از رشد فک بالا و تحریک رشد فک پایین است .

دسته دوم دستگاه های فانکشنال
خارج دهانی هستند و به چانه یا پشت سر تکیه می کنند و بیشتر از نوع ثابت هستند .

این دستگاه ها براساس فشار به فک ها و جلوگیری از رشد آنها کار می کنند .

این دستگاه ها در بیمارانی که رشد زیاد فک پایین و رشد کم فک بالا دارند استفاده می شوند و نام علمی آنها Face mask و Chin Cup است .

با توجه به توضیحاتی که در مقدمه این نوشتار آمد ، درمان با این دستگاه ها باید در دوره مشخصی از رویش دندانها ( سن 9 تا 13 سالگی ) استفاده شود و از دیدگاه جراحی فک و صورت درمان با این دستگاه ها در گروهی از بیماران که مشکل رشد آن ها بسیار کم است ممکن است باعث جلوگیری از درمان جراحی پس از تمام شدن رشد کودک بشود ولی مانند هر درمان دیگری ، استفاده از این دستگاه نیز محدودیت خاص خود را دارد .

در کودکانی که در استفاده از این دستگاه همکاری لازم را نداشته باشند و یا در بیمارانی که میزان ناهنجاری رشدی فک ها شدید باشد یا پس از سن 13 سالگی این دستگاه ها نمی توانند جای جراحی فک را بگیرند و بیمار حتما نیاز به جراحی فک پس از تمام شدن رشد دارد . البته گاهی درمان های فانکشنال می توانند شدت این ناهنجاری را کم کنند تا درمان جراحی با سادگی بیشتر و نتیجه بهتر انجام شود .گاهی همکاران محترم متخصص ارتودونسی در کارایی این دستگاه ها زیاده روی می کنند و آن را جایگزین جراحی فک معرفی می کنند . با توجه به توضیحات داده شده ، از دیدگاه ارتودونسی ( چه با دستگاه فانکشنال و چه ارتودونسی ثابت ) در بیمارانی که ناهنجاری رشدی استخوانی ( اسکلتال ) دارند نمی تواند جایگزین جراحی شود و این درمان ها از دو راه :
1- کم کردن میزان ناهنجاری درطول دوره رشد
2- آماده سازی بیمار برای جراحی فک می توانند به درمان اینگونه بیماران کمک نمایند .