گانگلیون یا توده دست و مچ دست

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

Hand and Wrist Ganglia
گانگلیون، شایعترین توده یا تومور خوش خیم دست است. منشا این توده از کپسول مفصلی، لیگامان یا تاندون مچ دست می باشد. داخل توده معمولا مایع ژله مانند دارد. نام کیست سینوویال، نام غلطی است که برای این توده به طور معمول بکار برده شده است، چون ماده درون آن همیشه مایع سینوویال مفصلی نیست. علت بروز این توده به روشنی مشخص نشده است با این حال ممکن است ضربات مکرر، ظریف و نامحسوس وارده به مچ یا انگشتان به دنبال حرکات مکرر و یکنواخت مفاصل و دژنره شدن لیگامان های دست علت این بیماری باشند.

شایعترین محل کیست گانگلیون پشت مچ دست است (شکل بالا) و فقط حدود ۲۰% قسمت نزدیک کف دست (جلوی مچ) دیده می شود. این گانگلیون ها می توانند روی مفاصل انگشتان یا حتی به صورت “مخفی” و غیرقابل لمس بروز کنند.گانگلیون ها بیشتر در خانم های جوان ۲۰ تا ۳۰ سال دیده می شوند. بیشتر گانگلیون ها در افراد مسن بر روی مفاصل بند آخر انگشتان (DIP) تظاهر می کند.

علائم
شایعترین علامت این بیماری که موجب مراجعه بیمار به پزشک می شود وجود یک توده برجسته بدون درد در پشت مچ دست است. این توده سطحی نرم، گرد و یکنواخت دارد. گاهی اوقات توده نرم بوده ولی در اکثر موارد سفت است. توده ممکن است دردناک باشد بخصوص در انجام حرکت های مشخص مثل حرکت دادن مچ دست. از دیگر علائم گانگلیون احساس ضعف در مشت کردن و گرفتن اجسام در دست می باشد. از دیگر علائم گانگلیون فشار آن به اعصاب مچ دست است.

کیست های گانگلیونی ممکن است به مرور زمان بزرگتر یا کوچکتر شده و یا حتی محو شوند. معمولا در هنگامی که بیمار فعالیت های زیادی را با مچ دست انجام می دهد کیست بزرگتر می شود. کیست ممکن است مدتی محو شده و پس از مدتی دوباره عود کند. در بسیاری اوقات گانگلیون حتی بدون درمان پس از چند سال محو می شود.

✔️ توجه : کیست گانگلیون، بسته به محل قرارگیری آن می تواند باعث فشار بر روی عصب مدین (کانال کارپال)، عصب اولنار (کانال گایان) و عصب رادیال (بیماری دکرون) و آسیب عصب و بروز علائمی مانند بی حسی، گزگز، ضعف عضلات و اختلال کارکرد دست و انگشتان گردد.
✔️ توجه : در مواردی که کیست ار نوع “مخفی” است، بیمار از درد مچ در پوزیشن های خاص شاکی است ولی در مشاهده هیچ یافته ای موجود نیست.

تشخیص
بر اساس شرح حال و معاینه بالینی است. تشخیص قطعی بر اساس آسپیراسیون مایع داخل کیست است.MRI در موارد شک به “بیماری کین باخ” یا “کیست مخفی” کاربردی است.

درمان
اصل درمان، “اطمینان بخشی” به بیمار در رابطه با خوش خیم و بعضا خودمحدود شونده بودن آن است.دارو درمانی کوتاه مدت، تجویز مچ بند آتل دار بدون شست (cock up) در کیست های جلو و پشت مچ دست و مچ بند شست دار با آتل (thumb spica) در کیست در زمینه دکورون مفید هستند.بعضی درمان ها بصورت سنتی انجام می شوند مانند گذاشتن یک سکه یا کتاب روی توده و بستن آن. تاثیر این درمان ها مشخص نیست. ماساز در بعضی انواع کیست می تواند مفید باشد.درمان های دیگر مانند آسپیراسیون مایع و تزربق کورتیکوستروئید در درون کیست در صورتیکه حداقل سه هفته مچ بی حرکت گردد می تواند مفید باشد.درمان دیگر، جراحی و برداشت گانگلیون است. جراحی آرتروسکوپ نسبت به نوع سنتی آن ارجح است.در همه درمان های ذکر شده احتمال عود توده وجود دارد.مطمئن ترین درمان با کمترین احتمال عود درمان جراحی است. “توانبخشی بعد از جزاحی” فوق العاده با اهمیت است. “یک تا دو هفته” بی حرکتی با اسپلینت، بعد شروع active ROM تا یک هفته و نهایتا آموزش تمرینات تقویتی و کششی در منزل