سکته مغزی

دکتر سید سلمان فاطمی [ متخصص داخلی مغز و اعصاب ]آدرس وب سایت : www.dr-salmanfatemi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان آمادگاه ، روبروی داروخانه سپاهان ، مجتمع اطبا ، طبقه اول تلفن مطب : 32223328 - 031

مغز ما به وسیله خونی که از قلب می آید سیراب میشود . سیستم زه کشی پرباری که سلولهای مغز را سیراب ميکند ، حاوی مواد غذایی هم هست تا نورونهاي مغزی انرژی خود را به دست بياورند. وقتی خون به سلولها غذا و اکسیژن میدهد ، مواد زائد آنها را هم میگیرد .این خون، اکسیژن و مواد غذایی خود را از دست میدهد و مواد زائد را از سلولها دور میکند و این خون دوباره به قلب باز میگردد و پس از گذر از ششها از اکسیژن پر میشود .

تصور کنید سنگی جلوی این زه کشی پربار قرار دهیم . چه اتفاقی می افتد ؟
در هر قسمت زه کشی که سنگی بیفتد ، خونی به آن نمی رسد و اکسیژن نميتواند براي سلولها ، تولید انرژی کند . در اینجا با سلولهای گرسنه ای مواجهيم که از آب و غذا محروم شده اند .بله اگر سریع راه باز نشود این سلولها میميرند .بسته شدن راه شریانها اینگونه است . این انسداد میتواند به وسیله یک لخته خون یا یک تکه جسم خارجی یا ذرات چربی و يا در نتیجه تمرکز چربی در دیواره عروق و یا کلفت شدن جدار عروق در نتیجه فشار خون بالا و .... ایجاد شود.

ولی گاهی ممکن است سنگی جلوی تخلیه خون آلوده بیفتد . در اينجا اکسیژن و مواد غذایی به سلولها رسیده است و مواد زائد هم جمع آوری شده است ولی این خون آلوده تخلیه نمیشود . در اینجا هم به تدریج با تجمعات خون آلوده ، و بالا رفتن فشار در پشت انسداد ، ورودی هم کاهش می یابد و حتی ممکن است با بالا رفتن فشار ، جریان خون برعکس شود .این حالت در لخته سیستم وریدی مغز رخ میدهد .با توجه به خون رسانی قسمتهای مختلف مغز به وسیله سيستمهاي شریانی به خصوص - که با هم فرق دارند ، انسداد هر یک از شریانها و وریدها علائم خاص خود را ایجاد میکند . پس علامتهای موجود در سکته مغزی بسیار متفاوت است .

به طور کلی دو سیستم شریانی مجزا در مغز وجود دارد که به وسیله حلقه ای با هم متصل میشوند .سیستم شریانی جلوی مغز که قسمتهای جلو و وسط و کناره ها را خونرساني میکند و سیستم خونرساني پشتی که به قسمتهای پاييني و پشتی مغز، خون می رساند .با توجه به اینکه قسمتهای پایینی مغز ، اطلاعات را از قسمتهای بالایی دریافت میکنند و به عنوان واسطه ای آن را به دیگر مناطق بدن می رسانند ،به دلیل فشردگی الیاف عصبی در این قسمت تنگ و باریک ، خون رسانی آن هم بسیار فشرده انجام ميشود و یک لخته کوچک در ساقه مغز میتواند حتی به مرگ بیمار یا بیهوشی او منجر شود..سیستم تخلیه وريدي هم متشکل از چند حوضچه وريدي است که انسداد هر قسمت از آنها میتواند علائم خاصی ایجاد کند .

کدام خطرناکتر است ؟ انسداد شریانی یا سیستم وريدی ؟
انسداد شریانی ميتواند سلولها را از غذا و اکسیژن محروم کند و اگر در چند لحظه اول، بیمار درمان نشود میتواند منجر به مرگ سلول شود ولی انسداد سیستم وريدي، با آن سرعت منجر به محرومیت سلولها از اکسیژن و غذا نميشود ولی پس از مدتي ، با تجمع خون در پشت سیستم وريدي میتواند منجر به تورم شدید شود.فرض کنید در محفظه بسته ای مانند جمجمه که در آن ، به صورت متراکم قسمتهای مختلف مغز قرار گرفته است ، بخواهیم مقداری آب اضافی جا بدهیم .خوب مجبوریم آب را با فشار زیاد وارد محفظه کنیم و این سبب فشار بر قسمتهایی از مغز درون جمجمه ميشود.

بله انسداد وريدي ، به سرعت انسداد شریانی سلولهای مغزی را نمی کشد ولی عدم درمان آن میتواند منجر به فشار شدید بر مغز و حتی قسمتهای حساس پایینی مغز و سبب شود تا مغز از پایین که قسمت آزاد مغز است از درون جمجمه بیرون بیاید ..دقیقا مشابه فتقی که به دلیل بالا رفتن فشار داخل شکم ، از جداره شکم بیرون میزند ، بالا رفتن فشار داخل جمجمه هم سبب میشود مغز از قسمت آزاد و تحتانی آن فتق پیدا کند .و این بدترین کابوس برای بیمار هست .انسداد شریانی سبب مرگ قسمتی از مغز در زمانی کوتاه میشود ولی تورم زیاد مغزی ايجاد نمیکند . فرد فلج ميشود ولی احتمال مرگ پایین است ولی در انسداد وريدی ,در زمان کوتاه شاهد مرگ سلولهای مغزی نیستیم پس میتوان در زمانی طولانيتری درمان را شروع کرد ولی دیر درمان کردن بیمار میتواند منجر به مرگ بیمار شود .