طرح جدید سلولهای بنیادی (نقل از مجله هما)

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

اكنون حدود 3 سال از همكاري مركز تحقيقات پوست و سالك و پژوهشكده رويان مي گذرد. جديدترين دستاورد اين دو مركز توانايي تكثير و توليد همزمان فيبروبلاست و كراتينوسيت در قالب يك طرح چند مرحله اي بود كه با قرار دادن اين سلولها در لايه هاي مختلف ترميم كننده پوست بر روي اسكار صورت انجام شده و نتايج موفقيت آميزي بر روي دو بيمار داشته است.
اين طرح نتيجه تحقيقات چند ساله كارشناسان و محققان اين دو مركز در امر سلولهاي بنيادي بوده و براي اولين بار در سطح دنيا انجام شد و اين دو مركز را به يكي از قطبهاي علمي دنيا مبدل كرده است.
پيش از اين شنيديم كه سلولهاي فيبروبلاست در درمان چين و چروك صورت بر روي 32 بيمار انجام شده است. اكنون طرح جديدي كه روش تركيبي تزريق فيبروبلاست همراه با كاربرد راديوفركوئنسي در درمان چين و چروك مي باشد در مركز تحقيقات پوست وسالك به مرحله اجرا درآمده است. لذا در مورد سلولهاي بنيادي و نقش آن در درمان بيماريهاي پوست با مجري اين طرحها جناب آقاي دكتر نيلفروش زاده مصاحبه اي ترتيب داديم كه در اين شماره و شماره هاي آتي به نظر خوانندگان محترم
مي رسانيم.

1- به عنوان مقدمه لطفا در مورد سلولهاي بنيادي و عملكرد آنها و نقش اين سلولها در پوست توضيحي بفرمائيد؟
سلولهاي بنيادي يا stem cell به سلولهاي چند پتانسيلي مغز استخوان گفته مي شود كه توانايي تبديل به انواع سلولهاي خوني را دارند. در كليه بافتهاي بدن انواعي از سلولهاي بنيادي يافت مي شوند كه توانايي تبديل به سلولهاي تخصص يافته همان بافت را دارند و در مواقع ضروري اختلال بافتي دست به كار شده و تكثير پيدا مي كنند و به دليل داشتن همين توانايي به آنها نام سلول بنيادي داده شد. عملكرد اين سلولها در بدن اين است كه در هنگام اختلال يا بيماري تكثير پيدا كرده و سلولهاي جديدي به بافت ارائه مي نمايند و بر اين اساس سلول درماني تشكيل مي دهد.

توانايي اين سلولها يكسان نبوده و بر اساس توانايي تكثير و تمايزي كه حاصل مي كنند تقسيم بندي مي شوند.
1- سلولهاي بنيادي Totipotent یا همه توانی: مي توانند به هر نوع سلولي در بدن تمايز پيدا كرده و تبدیل شوند. يك تخمك بارور شده در واقع يك نوع سلول بنيادي همه توانی است. سلولهاي توليد شده در تقسيمات اول تخمك بارور شده نيز همه توانی هستند.
2- سلولهاي بنيادي Pluripotent یا پرتوانی: از سلولهاي بنيادي رويان منشا مي گيرند. اين سلولها كه حدود 4 روز پس از لقاح بوجود مي آيند مي توانند به هر نوع سلولي به جز سلولهاي بنيادي همه توانی و سلولهاي جفت تبديل شده و تمايز حاصل كنند.
3- سلولهاي بنيادي Multipotent یا چندتوانی: از سلولهاي بنيادي پرتوانی منشا مي گيرند و سلولهاي تخصص يافته از آنها ناشی مي شوند. براي مثال سلولهاي بنيادي خونساز كه در مغز استخوان وجود دارند به همه انواع سلول موجود در خون تبديل مي شوند مثل گلبول قرمز، گلبول سفید و پلاكت. مثال ديگر سلولهاي بنيادي عصبي است كه مي توانند به سلولهاي عصبی و سلولهاي حمايت كننده عصبي تبديل شوند.
4- سلولهاي Unipotent يا سلولهاي بنيادي تک توانی: مي توانند فقط به يك نوع سلول تبديل شوند و فقط يك نوع سلول را توليد كنند.
5- در انتهاي زنجيره تقسيمات سلول، سلولهاي تخصص يافته نهايي قرار دارند مثل سلولهاي كبد يا ريه كه بطور دائم در عملکردهاي خاصي شركت مي كنند. اين سلولها در تمام طول زندگي عملکرد خود را انجام مي دهند مگر اينكه سلول بميرد يا توموري شود. در مورد يك تومور سلولها تمايز نيافته و يا كمتر به وضعيت بالغ مي رسند.
سلولهاي بنيادي تك توان پوست شامل فيبروبلاست، ملانوسيت و كراتينوسيت هستند. سلولهاي فيبروبلاست كه عمل اصلي آن ساختن رشته هاي كلاژن مي باشد كه اين رشته هاي پروتئين ساختار اصلي ظاهر و قوام و كشساني پوست را تشكيل مي دهند.
سلولهاي كراتينوسيت كه در اپيدرم واقع هستند و در پديده ترميم زخم، مهاجرت، تكثير و تمايز پيدا مي كنند.
سلولهاي ملانوسيت حاوي ملانين هستند. ملانين رنگدانه اي است كه ميزان تراكم آن در سلولهاي ملانوسيت ايجاد رنگهاي مختلف طبيعي پوست است.

2- طرح قبلي شما كه كاربرد فيبروبلاست در درون چين و چروك بود، بيشتر جنبه زيبايي داشت ولي طرح جديد كاربرد كراتينوسيت و فيبروبلاست بيشتر جنبه درماني دارد. آيا اين دو طرح به هم مرتبط هستند؟
در واقع هدف اصلي اين دو مركز كاربرد همزمان فيبروبلاست، كراتينوسيت و ملانوسيت در درمان بيماران سوختگي است كه در صورتي كه با موفقيت انجام شود، نتايج سودمندي براي بيماران در پي خواهد داشت. در دو طرح قبلي نيز تكثير سلولها به صورت مشترك انجام ميشود و فقط كاربرد آنها و مشكل به كارگيري آنها در لايه هاي مختلف پوستي است كه متفاوت است.

3- طرح جديد شما كه كاربرد راديوفركوئنسي و فيبروبلاست مي باشد، به چه دليل طراحي شد، آيا نتايج طرح قبلي رضايت بخش نبوده است. آيا اين روش در دنيا رايج مي باشد؟
کاربرد فيبروبلاست در درمان چين و چروك پوستي بيشتر در بيماران جوانتر رضايت بخش بوده و نتايج آن در افراد پيرتر قابل قبول نبوده است. لذا محققان اين مركز طرح جديد را پايه ريزي كردند كه با كاربرد راديوفركوئنسي فرآيند جوانسازي پوست در افراد پير را بهبود بخشند. اين طرح براي اولين بار در دنيا انجام مي شود و نتايج موفقيت آميز آن تحولي در امر زيبا سازي پوست ايجاد خواهد كرد.

4- آيا راديوفركوئنسي به تنهايي در درمان فيبروبلاست پوست نيز موثر است؟
راديوفركوئنسي روشي مطمئن، اثر بخش و غير تهاجمي در رفع چين و چروك هاي صورت و باز گرداندن جواني و قوام طبيعي به پوست و رفع چاقي هاي موضعي بدن مي باشد. روشهاي متفاوت براي جوانسازي پوست از جمله كرمهاي بهداشتي بيشتر عمل پيشگيري را انجام مي دهند و اثرات درماني آنها معمولا سطحي و زودگذر است. كاربرد ليزر در جوانسازي صورت نيز محدوديتهايي دارد از جمله در افراد با انوع مختلف تيپ پوست، جواب به درمان متفاوت و غير قابل پيش بيني است و گاهي عوارضي مانند تغيير رنگ پوست و اسكار مشاهده مي شود. روشهاي جراحي نيز اكثرا تهاجمي بوده و عوارض مخصوص خود را دارند در حاليكه راديوفركوئنسي كاملا غير تهاجمي و بي ضرر بوده و بعد از انجام آن فرد فورا به زندگي روزمره بر ميگردد و براي هر نوع تيپ پوستي قابل اجراست.