سونوگرافی لگن از طریق بررسی شکمی ، ترانس واژینال ، ترانس رکتال

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

سونوگرافی لگن با استفاده از امواج صوتی، تصویری از موقعیت و ساختار ارگان های لگن ایجاد می کند.

سونوگرافی لگن موارد زیر را نشان می دهد :

تخمدان ها، رحم ، گردن رحم و لوله های فالوپ ( در خانم ها )
غده پروستات، سمینال وزیکول ( در مردان )
ارگان هایی که توپر هستند ( مثل رحم، تخمدان ها و غده پروستات ) و یا ارگانی که پر از مایع می شود، مثل مثانه در سونوگرافی شفاف دیده می شود.
استخوان ها و یا ارگان های پر از هوا مثل روده ها به خوبی دیده نمی شود.

بررسي لگن به سه روش می تواند انجام شود :

از راه شکم، از راه رکتوم و از راه واژن.

از راه شکم :

دستگاه کوچکی به نام مبدل بر روی شکم قرار می دهند. این نوع معمولا در خانم ها برای تشخیص فیبروئید های رحمی استفاده می شود.

از راه رکتوم :

وسیله کوچکی به نام مبدل را وارد مقعد می کنند. از راه مقعد بیشتر برای ارگان های لگنی آقایان مورد استفاده قرار می گیرد. مثل پروستات و سمینال وزیکول. گاهی اوقات ممکن است به همراه نمونه برداری هم انجام شود.

از راه واژن :

دستگاه مبدل را وارد واژن می کنند. در خانم ها ممکن است از راه شكم و از راه واژن هر دو برای بررسی ارگان های لگنی انجام شود. سونو واژني ممکن است برای بررسی مشکلات باروری انجام شود.گاهی اوقات نیز هنگام اولتراسوندواژینال، نمونه برداری نیز انجام می شود.در هر سه نوع سونوگرافی مبدل امواج صوتی را به کامپیوتر منتقل می کند و کامپیوتر نیز این امواج را بر روی صفحه نمایش نشان می دهد.

علت انجام سونوگرافی لگن چست ؟

در خانم ها و آقایان به دلایل زیر انجام می شود :
بررسی علت وجود خون در ادرار ( هماچوری ). سونوگرافي کلیه ها ممکن است انجام شود.
بررسی مشکلات ادراری.
بررسی اندازه مثانه قبل و بعد از ادرار کردن. این کار مشخص می کند که مثانه ادرار را به طور کامل تخلیه می کند یا نه.
بررسی رشد ضایعات در لگن
هدایت سوزن موقع انجام بیوپسی و یا هنگام خارج کردن مایع درون کیست.
بررسی سرطان کولورکتال و چگونگی روند درمانی آن.

در خانم ها سونوگرافی لگنی به دلایل زیر انجام می شود:

بررسی علت درد های لگنی
بررسی خونریزی غیر طبیعی از واژن
بررسی التهاب لگن ( PID)
بررسی دستگاه داخل رحمی (IUD)
بررسی سایز و شکل رحم و ضخامت دیواره رحم ( اندومتر )
بررسی شکل و سایز تخمدان ها
بررسی شرایط و سایز تخمدان ها در طول درمان ناباروری
تایید بارداری. ممکن است در اوایل بارداری برای بررسی سن بارداری و یا برای بارداری خارج رحمی استفاده می شود.
بررسی طول دهانه رحم در زنان باردار برای زایمان زودرس.
بررسی توده در طی معاینه لگنی
بررسی فیبروئیدهای رحمی در طی معاینه لگنی. سونوگرافی ممکن است برای بررسی رشد فیبروئید های رحمی مورد استفاده قرار گیرد.
بررسی روش هایی برای حذف فولیکول تخمدان برای لقاح آزمایشگاهی.
در آقایان سونوگرافی لگنی به دلایل زیر انجام می شود:بررسی وزیکول سمینال و غده پروستات
بررسی سرطان پروستات. سایر آزمایشات مثل معاینه رکتوم با انگشتی، آزمایش خون برای بررسی آنتی ژن اختصاصی و نمونه برداری از پروستات ممکن است استفاده شود.
بررسی مشکلات ادراری به علت بزرگ شدن پروستات مثل هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH).
بررسی مشکلات غده پروستات که باعث ناباروری شده است.

آمادگی های لازم برای انجام این آزمایش چیست ؟

اگر شما عکس برداری با اشعه ایکس با ماده حاجب (مانند باریم) در ۲ روز گذشته داشته اید، پزشک خود را مطلع کنید. چون باریم در روده ها باقی می ماند و با اولتراسوندتداخل ایجاد می کند.برای انجام لباس راحت بپوشید. ممکن است لازم باشد که لباس های خود را در بیاورید.با پزشک خود در مورد نگرانی که در مورد آزمایش دارید صحبت کنید، احتمال خطر آن ٬نحوه انجام آزمایش یا نتایج احتمالی آزمایش. این کار به شما کمک می کند که اهمیت این آزمایش را متوجه شوید٬

سونوگرافی شکمی

اگر شما شکمی انجام دهید، پزشک به شما توصیه می کند که قبل از انجام آزمایش ۴ تا ۶ لیوان مایعات بنوشید تا مثانه کاملا پر شود. مثانه پر، ارگان هایی که پر از هوا هستند را مثل روده به جلو هل می دهد و این باعث می شود که تصویر واضح تر شود.

سونوگرافی از طریق رکتوم

اگر شما از طریق رکتوم سونوگرافی انجام دهید، ممکن است نیاز باشد یک ساعت قبل از انجام آن تنقیه انجام دهید. اگر به لاتکس حساسیت دارید، به پزشک اطلاع دهید تا مبدل را قبل از استفاده در داخل پوشش فاقد لاتکس قرار دهد.اگر آقایی نمونه برداری از پروستات انجام می دهد، باید چند روز قبل از انجام آزمایش آنتی بیوتیک مصرف کند.

سونوگرافی از طریق واژن

اگر می خواهید سونوگرافی از طریق واژن انجام دهید، در صورت حساسیت داشتن به لاتکس به پزشک اطلاع دهید تا مبدل را قبل از استفاده در داخل پوشش فاقد لاتکس قرار دهد.اگر فقط سونوگرافی واژینال دارید، ۴ ساعت قبل از انجام آزمایش مایعات مصرف نکنید. برای این آزمون لازم نیست که مثانه شما پر باشد.اگر به طور همزمان سونوگرافی واژینال و شکمی را انجام می دهید، ابتدا باید سونوگرافی شکمی انجام شود.

سونوگرافی رکتوم

برای انجام شکمی شما باید به سمت چپ دراز بکشید و زانو های خود را خم کنید. معاینه انگشتی رکتال قبل از انجام سونوخواهد شد. سپس دستگاه مبدل که آغشته به ژل لوبریکانت است را داخل رکتوم می کنند و به آرامی برای گرفتن عکس های متفاوت آن را حرکت می دهند. شما ممکن است کمی احساس فشار کنید. ممکن است کمی آب داخل رکتوم بکنند تا تصاویر واضح تر دیده شود.

سونوگرافی واژينال

برای انجام مطالعه از راه واژن باید مثانه خود را خالی کنید. شما باید به پشت بخوابید و لگن خود را کمی بالا نگه دارید.یک مبدل نازک که آغشته به ژل لوبریکانت است را وارد واژن می کنند.بررسياز راه واژن نسبت به راه شکمی در خانم ها اطلاعات دقیق تری در اختیار قرار می دهد:
اضافه وزن داشتن
بررسی و یا درمان ناباروری
مشکل در پر نگه داشتن مثانه
داشتن گاز زیاد در روده. این مسئله باعث می شود دیدن ارگان های لگنی برای پزشک دشوار شود.
معمولا تصاویر و واژني واضحتراست از تصاویر لگنی چون دراز راه واژنمبدل به ارگان ها نزدیک تر است. اما درواژینال فضای کمتری قابل مشاهده است.در موارد نادری سالین استریل به درون رحم وارد می شود تا پزشک داخل رحم را بهتر ببیند.

در حین انجام آزمایش چه احساسی دارید ؟

اگر باید انجام دهید، ممکن است در مثانه خود احساس فشار کنید و تمایل شدید به ادرار کردن دارید، زیرا مثانه پر است. ژلی را که روی شکم می مالند ممکن است احساس سرما ایجاد کند. شما ممکن است توسط مبدل، کمی احساس فشار کنید.ممکن است حین انجام سونوگرافی از راه رکتوم و یا واژن کمی احساس درد کنید. که به علت ایجاد فشاری است که مبدل در رکتوم و یا واژن می کند.

چه عواملی بر نتیجه آزمایش تاثیر دارد ؟

وجود مدفوع گاز و یا مواد مورد استفاده در عکسبرداری x ( مثل باریوم) در روده و یا رکتوم.
عدم توانایی
چاقی
داشتن زخم باز در شکم
مثانه پر برای برسي شكمي لازم است تا ارگان های لگنی در تصویر به خوبی مشخص شوند.
بررسی ها و تفکرات
هزینه انجام بررسي خيلي کمتر از سایر آزمون های عکسبرداری مثل سی تی اسکن و یا MRI است. اما در بعضی موارد CT scan و MRI نیز لازم است انجام شود مثل سرطان ها.

در لگنی پزشک می تواند تفاوت توده توپر را با کیست پر از مایع و یا سایر توده ها تشخیص بدهد. این یکی از مزیت های اصلی اين مطالعه است. توده های غیر طبیعی احتیاج به آزمایشات بیشتری دارد. و ممکن است نیاز باشد که سونوگرافی ۶ تا ۸ هفته بعد دوباره تکرار شود. سونوگرافی نمی تواند خوش خیم و یا بد خیم بودن یک توده را تشخیص دهد و ممکن است نیاز به نمونه برداری باشد.سونواز طریق واژن در زمان ناباروری به بررسی فولیکول تخمدان برای باروری در آزمایشگاه کمک می کند.اگر آقایان دچار مشکل شدند، مثل بزرگ شدن پروستات، توسط سنوگرافيتشخیص داده می شود و آزمایشات دیگری باید انجام شود.