لیشمانیاز ( leishmaniasis ) یا لیشمانیوز (leishmaniosis) یک بیماری است که در پی تک یاخته انگلهای طبقهٔ لیشمانیا به وجود میآید و از طریق نیش نمونه های خاصی از پشهٔ خاکی گسترش مییابند .
این بیماری به سه صورت عمده ظاهر می شود :
لیشمانیوز پوستی ، پوستی- مخاطی ، یا احشایی . نوع پوستی این بیماری نشانگانی همچون زخم پوست دارد . نشانگان نوع پوستی- مخاطی این بیماری زخم پوست ، دهان ، و بینی هستند. لیشمانیاز احشایی در آغاز نشانگانی همچون زخم پوست دارد و سپس نشانگانی همچون تب ، کاهش گلبول قرمز، و بزرگ شدن طحال و کبد بروز پیدا میکنند.
بیش از ۲۰ گونهٔ لیشمانیا باعث ایجاد عفونت در انسانها میشوند . عوامل خطر شامل فقر، سؤ تغذیه ، قطع درختان جنگلی ، و شهری سازی هستند . راه تشخیص هر سه نوع لیشمانیا ، دیدن انگل آن زیر میکروسکوپ می باشد . نوع احشایی بیماری را میتوان از طریق آزمایش خون نیز تشخیص داد.
تا حدودی میتوان با خوابیدن زیر پشه بند آغشته به حشره کشاز این بیماری جلوگیری کرد . از دیگر اقداماتی که میتوان انجام داد افشانه کردن حشره کش به منظور کشتن پشههای خاکی و درمان افراد آلوده است تا بدین صورت از گسترش بیشتر بیماری جلوگیری شود. درمان مورد نیاز بر اساس محل ابتلاء به بیماری، گونههای لیشمانیا و نوع عفونت تعیین میشود. برخی از داروهای ممکن برای درمان نوع احشایی بیماری شامل این موارد هستند: آمفوتریسین بی، ترکیبی از آنتی مونیال پنج ظرفیتی و پارامومایسین و میلتوفسین برای درمان نوع پوستی بیماری، داروهای پارومومایسین، فلوکونازول یا پنتامیدین میتوانند مؤثر باشند.
در حال حاضر حدود ۱۲ میلیون نفر در حدود ۹۸ کشور به لیشمانیا مبتلا هستند. هر ساله نزدیک به ۲ میلیون مورد جدید به این بیماری آلوده میشوند و بین ۲۰ تا ۵۰ هزار نفر در پی آن جان خود را از دست میدهند. حدود 200 میلیون نفر در آسیا، آفریقا، آمریکای جنوبی و مرکزی، و جنوب اروپا به این بیماری مبتلا هستند. لیشمانیا در مناطق نام برده شده رایج است. تخفیفهایی از سوی سازمان بهداشت جهانی روی داروهای مورد نیاز برای درمان لیشمانیا اعمال شده است. این بیماری در گونههای دیگری از حیوانات نیز رخ میدهد، مانند سگها و جوندگان.