ویروس پاپیلومای انسانی (اِچ پی وی) یکی از شایعترین بیماریهای آمیزشی در دنیاست. این ویروس بیش از صد نوع دارد که چهل نوع آن در ناحیه تناسلی ایجاد بیماری میکند. این ویروس به قدری شایع است که میتوان گفت تقریبا هر مرد یا زنی در طول عمر خود با این ویروس در تماس قرار میگیرد. بسیاری انواع این ویروس بیخطر هستند و در بسیاری از موارد (۹۰%) بدون ایجاد هیچ آسیبی خودبخود در طی دو سال از بین میروند. این ویروس هم مرد و هم زن را مبتلا میکند اما مثل بسیاری از بیماریهای آمیزشی، ختنه احتمال ابتلا را کم میکند. بسیاری موارد اچپیوی بدون علامت هستند و فرد از آلودگی خود بیخبر میماند. تنها بعضی انواع اچپیوی ایجاد زگیل تناسلی میکنند. زگیل تناسلی ممکن است خودبخود خوب شود، بدون تغییر باقی بماند یا اینکه گسترش پیدا کند و عفونی شود.
زگیل تناسلی شایعترین بیماری آمیزشی است که در تشخیص پزشکی شناسایی میشود. تقریبا تمام موارد زگیل تناسلی را گونه های ۶ و ۱۱ ایجاد میکنند که عامل سرطان دهانه رحم نیستند. گونههای ۱۶ و ۱۸ بیشترین نقش را ایجاد سرطان دهانه رحم دارند. راه انتقال این ویروس پوست و مخاط (پوشش مرطوب اعضای داخلی بدن) است. مهمترین راه تماس جنسی است، به ویژه از راه واژن و مقعد. انتقال ویروس از راه دهان هم امکانپذیر است. در موارد کمی تماس با پوست اطراف ناحیه تناسلی (بدون دخول) یا تماس اعضای تناسلی (بدون دخول) میتواند باعث انتقال بیماری شود.
موارد نادر انتقال مادر به جنین هم دیده شده است. عوامل خطر در سرطان دهانه رحم رابطه جنسی از سنین پایین شرکای جنسی متعدد داشتن شریک جنسی که شرکای جنسی متعدد دارد عفونت کلامیدیایی سیگار حاملگیهای متعدد اولین حاملگی در سن پایین مصرف طولانی قرص ضد بارداری آلودگی به ویروس پاپیلومای انسانی شرایط نامناسب اقتصادی-اجتماعی سابقه بیماری در خانواده نقص سیستم ایمنی (ایدز) کاندوم مانع از انتقال ویروس میشود، مگر آنکه ویروس از پوست ناحیهای که کاندوم نمیپوشاند منتقل شود.
بنابراین توصیه می شود از ابتدای رابطه جنسی از کاندوم استفاده شود و این کار تا پیش از دخول به تاخیر انداخته نشود. اچپیوی با سرطان دهانه رحم مرتبط است. تقریبا در تمام مبتلایان به سرطان دهانه رحم این ویروس پیدا میشود. این ویروس در ابتلا به سرطان مقعد، دهان و گلو و سرطان پروستات هم نقش دارد. این ویروس درمان ندارد یعنی نمیتوان با دارو آن را در بدن از بین برد و ریشه کن کرد، اما برای عوارض آن درمان وجود دارد.
برای پیشگیری از این آلودگی واکسن وجود دارد، توصیه میشود هم خانمها و هم آقایان از واکسن چهارگانه اچپیوی (گارداسیل) استفاده کنند (سه نوبت). این واکسن از زگیل تناسلی، سرطان دهانه رحم، سرطان مقعد، سرطان آلت تناسلی زنان و مردان که به ویروس ربط دارند پیشگیری میکند. توصیه میشود تمام مردان و زنانی که از نظر جنسی فعال هستند این واکسن را تزریق کنند.
در ایران آمار کشوری از شیوع این ویروس به خصوص در مورد آقایان وجود ندارد. بیشتر تحقیقات انجام شده در باره رابطه ویروس با سرطان دهانه رحم بوده است. اما تحقیقات موجود رقمی بین ۵ تا ۱۳ درصد جمعیت زنان را به این ویروس آلوده میدانند که با متوسط شیوع جهانی (۹ تا ۱۳ درصد) مطابقت دارد. با اینحال برخی تحقیقات به این نتیجه رسیدهاند که شیوع در ایران پایینتر از متوسط در خاورمیانه و دنیاست. اگر شیوع این ویروس به اندازه شیوع جهانی آن باشد به سادگی میتوان فهمید که افراد آلوده در ایران تعدادشان باید بسیار بیشتر از یک میلیون نفر باشد.
برای پیشگیری از این بیماری، شستشوی مناسب نواحی تناسلی پیش و بعد از رابطه جنسی با آب و صابون، استفاده از کاندوم از ابتدای رابطه جنسی و پرهیز از داشتن شرکای جنسی متعدد بسیار مهم است. گارداسیل علیه چهار گونه از ویروس پاپیلومای انسانی بخصوص گونه های خطرناک ۱۶ و ۱۸ مصونیت ایجاد میکند در کسانی که به این ویروس آلوده شدهاند به ویژه خانمها آزمایش موسوم به پاپ اسمیر باید بسیار جدی گرفته شود. تست HPV را میتوان همراه پاپ اسمیر انجام داد.
سرطان دهانه رحم مهمترین خطری است که زنان آلوده به ویروس اِچپیوی را تهدید میکند. پاپ اسمیر که بدون درد و خونریزی است باعث میشود سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه شناسایی شود که در این موارد به راحتی قابل درمان است. در ایران معمولا پاپ اسمیر را بعد از ازدواج از سن ۲۱ سالگی، سالی یک بار انجام میدهند و اگر سه سال این تست منفی بود بعد هر دو تا سه سال یکبار انجام میدهند. در راهنمای بالینی سلامت وزارت بهداشت به تمام زنان توصیه شده از سن ۳۰ سال به بعد هر پنج سال یکبار تست پاپ اسمیر بدهند و اگر ۱۵ سال متوالی نتیجه تست منفی بود میتوان تا ۶۰ سالگی هر ۱۰ سال یکبار این تست را انجام داد.
در خانمی که به اِچپیوی آلوده شده بهتر است هر شش ماه یکبار پاپ اسمیر انجام داد. در تحقیقی در ایران بر روی والدینی که کودکان مدرسهای دارند، ۷۶ درصد پدران و مادران درباره اِچپیوی هیچ اطلاعی نداشتند. زگیل تناسلی با تبخال تناسلی فرق دارد، تبخال تناسلی را ویروسی که هم خانواده تبخال صورت ایجاد میکند. آخرین آمار ابتلا به ایدز در ایران نشان میدهد الگوی انتقال از اعتیاد تزریقی به رابطه جنسی تغییر پیدا کرده است.
جمعیت جوان و آموزش ناکافی در شیوع بیماریهای آمیزشی نقش مهمی دارد بنابراین میتوان حدس زد در نبود آموزش همگانی کافی، اچپیوی هم مثل دیگر بیماریهای آمیزشی شیوع بیشتری پیدا کند.ممکن است دربعضی موارد ذکرشده در این مقاله اختلاف نظر وجود داشته باشد. این مطلب از منابع معتبر و مختلف پزشکی تهیه شده است، اما معیار اصلی آن مراجع رسمی بهداشت و درمان در بریتانیاست
