بحثی در مورد نقش ویتامين دی و كلسيم

دکتر سید سلمان فاطمی [ متخصص داخلی مغز و اعصاب ]آدرس وب سایت : www.dr-salmanfatemi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان آمادگاه ، روبروی داروخانه سپاهان ، مجتمع اطبا ، طبقه اول تلفن مطب : 32223328 - 031

نقش ويتامين دى و كلسيم در بيمار ام اس
کلسیم عنصری مهم در بدن انسان و حیوان و حتی برخی حیوانات آبزی مانند مرجانهااست و در تشکیل ساختارهای حمایتی انها نقش ایفا میکند . در انسان و حیوان در ساختار استخوان استفاده میشود و این استخوانها همراه با عضلات ، نقس حمایتی از ساختارهای نرم بدن را بر عهده دارند . در مرجانها هم کلسیم در ساخته شدن پوشش سفت آهکی آنها نقش دارد و همین پوشش آهکی است که زمینه تشکیل سنگهای آهکی را تشکیل میدهد .

وجود کلسیم در بدن انسان جهت استخوان سازی لازم است ولی اگر توجهی به موازنه های خاص در بدن بیندازیم ، متوجه میشویم که افزایش کلسیم به تنهایی سودمند نیست . اگر موازنه میزان کلسیم را با هورمونها و ویتامینهای تنظیم کننده کلسیم در نظر بگیریم ، متوجه خواهیم شد که افزایش زیاد کلسیم در خون منجر به کاهش هورمون آزاد کننده کلسیم یعنی PTH و ویتامین افزاینده کلسیم یعنی ویتامین دی میشود و به همین ترتیب کاهش میزان کلسیم خون منجر به افزایش این هورمون و ویتامین دی فعال میشود .

ساخت و ترشح PTH توسط غلظتکلسیم ازاد یونیزه تنظیم می شود. کاهش کلسیم ازاد یونیزه سبب افزایش آزادسازیPTHمی شود.ساخت کلیوی متابولیت فعال ویتامینDتوسطPTHتحریک میشود . میبینیم که با معادله ای پیچیده مواجهیم . کاهش میزان کلسیم منجر به افزایش هورمون PTH و ویتامین دی فعال میگردد و افزایش بیش از حد کلسیم منجر به کاهش این دو میشود .

از انجا که نقشهای سودمند ویتامین دی ، همیشه در ارتباط با افزایش تراکم استخوانی نیست و نقشهای سودمند آن در زمینه های مختلف اثبات شده است ، متوجه میشویم که افزایش خود ویتامین دی در بدن مستقل از میزان کلسیم خون ، اثرات سودمند بسیاری دارد . مثلا نقش ویتامین دی امروزه در کاهش سرطان روده و یا کاهش افسردگی ، حتی افزایش میزان زاد و ولد و حتی افزایش عمر موجودات اثبات شده است به گونه ای که اگر با نگاهی جامع بنگریم میبینیم یک فرد سیاه پوست در مناطق کم آفتاب و حاوی ویتامین دی کم ، به راحتی نمیتواند بقا داشته باشد .

مثلا هر چه در عرض جغرافیایی زمین بالا بیاییم و به مناطق قطبی نزدیک شویم ، رنگ پوست روشنتر میشود و میزان سیاه پوستان در مناطق نزدیک به استوا بسیار بیشتر است که یکی از دلایل آن کاهش میزان تابش آفتاب و به تبع آن کاهشمیزان ساخت ویتامین دی در مناطق نزدیک قطب است پس هر چه به مناطق قطبی نزدیک میشویم پوست باید روشنتر شود تا میزان جذب تابش اندک آفتاب بیشتر شود و ویتامین دی لازم ساخته شود

پس افزایش خیلی زیاد کلسیم در خون ، در همه موارد سودمند نیست . گاهی لازم است تا دوره هایی از کمبود کلسیم در بدن تجربه شود تا میزان ویتامین دی فعال در بدن افزایش یابد .شاید به همین دلیل باشد که امروزه ، کافیین موجود در چای و قهوهکه خودش منجر به کاهش جذب کلسیم میگردد ، را در مواردی در کاهش میزان بیماری مولتیپل اسکلروز موثر میدانند .

مواد حاوی ویتامین دی :
مصرف حدود 100 گرم ماهی آزاد 90 درصد نیاز روزانهی ما به ویتامین D را تأمین میکند. ماهیهای آزاد از جانداران میکروسکوپی به نام زئوپلانکتونها تغذیه میکنند و به همین دلیل حاوی میزان زیادی از این ویتامین هستند. سعی کنید این ماهی را در برنامهی غذایی خود بگنجانید و از خواص آن بهرهمند شوید. این ماهی همچنین از منابع خوب امگا 3 ها محسوب میشوند.

حتمال بیماری ام اس در کسانی که ویتامین دی بیشتری در بدن خود دارند کمتر است .این احتمال که ویتامین دی میتواند یک اثر حفاظتی در مقابل ابتلا به بیماری ام اس داشته باشد در دهه های اخیر مطرح شده ولی شواهد کمی برای اثبات آن وجود داشته است. اینک در یک مطالعه وسیع این ارتباط مورد بررسی قرار گرفته است. بیماری ام اس یک عارضه مرمن و تخریب کننده در سیستم عصبی مرکزی است و حدود دو میلیون نفر را در سراسر جهان مبتلا کرده است.

این مطالعه با استفاده از نمونه سرم 7 میلیون نفر که در اختیار یک سازمان دولتی بوده صورت گرفته است. تعداد 257 نفر از این افراد به بیماری ام اس مبتلا بوده اند. محققین سرم این افراد را با همان تعداد از افراد سالم دیگر که بصورت تصادفی از باقیمانده نمونه ها انتخاب شده اند از نظر میزان غلظت ویتامین دی بررسی کردند. غلظت ویتامین دی در سرم نسبت مستقیمی با میزان ویتامین دی که در اختیار بافت های بدن هست دارد.

مطالعه نشان داد که احتمال بروز بیماری ام اس در افرادی که سطح ویتامین دی سرم آنها بالای 40 ng/mL بوده 62 درصد کمتر از افرادی بوده است که میزان غلظت کمتری از این ویتامین (در حد 25 ng/mL ) را در سرم خونی خود داشته اند.مطالعات دیگری نشان داده است که ویتامین دی نقش مهمی در تنظیم سیستم ایمنی بدن انسان ایفا میکند و با در نظر گرفتن این که ضعیف شدن سيستم ایمنی بدن نقش مهمی در ابتلا به بیماری ام اس دارد مطالعه جدید میتواند تایید کننده نظریات قبل باشد که میزان ویتامین دی در بدن میتواند تاثیر مهمی در احتمال ابتلا به ام اس داشته باشد. ویتامین دی میتواند بصورت طبیعی در بدن انسان ساخته شود. وقتی پوست در معرض نور آفتاب قرار میگیرد این ویتامین در پوست ساخته میشود.