کاربرد رادیولوژی پانورکس

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

با گذر زمان همه چیز در حال تغییر می باشد و زندگی انسان نیز همواره در حال تغییر بوده اما بعد از انقلاب صنعتی تغییرات گسترده ای نمود. بعد از انقلاب صنعتی ابزارها و تجهیزات زیادی در زندگی روزمره ی انسان جا باز کردند. با گذر زمان و پیشرفت علم و فناوری این تجهیزات و شکل زندگی انسان نیز تغییراتی را متحمل می شود. عرصه پزشکی و دندان پزشکی نیز شامل این تغییرات می شود.

در گذشته دارو و پرهیز غذایی تنها راه درمان بیماران بود در حالی که امروزه مهندسی پزشکی ابزارها و تجهیزاتی را در اختیار انسانها قرار داده است که در تشخیص و درمان بیماری بسیار به پزشکان کمک می نماید به طوری که امروزه تصور درمان بدون این تجهیزات بعید به نظر می رسد. در زمینه دندان پزشکی نیز در گذشته درمان و خلاصی از دندان درد فقط به کشیدن دندان محدود میشد در حالی که امروزه به کمک تجهیزات دندان پزشکی، دندان پزشکان همه ی تلاش خود را در جهت ترمیم دندان به کار می گیرند.

اما برای ترمیم نیاز است تا محل دقیق پوسیدگی مشخص شود تا با استفاده از فرزهای مخصوص دندان پزشکی آن قسمتها برداشته شده و ترمیم گردد. تشخیص دقیق محل پوسیدگی و مشکلات دیگر دندان با چشم انسان قابل رویت نمی باشد بلکه نیازمند استفاده از تجهیزات دندان پزشکی دارد. یکی از این تجهیزات دستگاه پانورکس می باشد که در این مطلب به بررسی آن می پردازیم.

اجزای دستگاه پانورکس

این دستگاه شامل یک بازوی افقی که منبع ایکس ری بوده و یک محفظه که حاوی فیلم می باشد که در مقابل یکدیگر قرار می گیرند. جمجمه ی بیمار ما بین این منبع ایکس ری و محفظه قرار می گیرد و تصویربرداری شروع می شود. این دستگاه علاوه بر دندان، آرواره ها و فک انسان را نیز پوشش می دهد. این دستگاه حرکت چرخشی دارد و در یک مسیر مشخص حرکت نموده و به تهیه رادیوگرافی از دهان و دندان می پردازد. دستگاه پانورکس دقت بالایی در تصویربرداری داشته و به پزشک جهت تشخیص بیماری کمک می نماید. حسگرهای این دستگاه از نوع حسگرهای دستگاه های سی تی اسکن می باشد.

مزایای رادیولوژی پانورکس

• پوشش کامل دندان ها و استخوان صورت
• دوز پایین تابش اشعه به بیمار
• راحتی انجام پروسه بر روی بیمار (قرار نگرفتن هیچگونه فیلمی در دهان بیمار)
• توانایی استفاده از آن در بیمارانی که نمی توانند دهان خود را باز کنند به طور مثال در اثر trismus
• نیاز به مدت زمان بسیار کوتاه برای ثبت تصاویر
• راحتی ذخیره سازی اطلاعات نسبت به روش های سنتی

نکته مهم آنکه در هنگام استفاده از این دستگاه بیمار باید یک دندان گیر پلاستیکی را گاز بگیرد بطوری که همه دندانها نمایان شود سپس دستگاه دور سر او چرخیده و اشعه ایکس ری به مدت مشخصی می تابد. درکل کمتر از یک دقیقه این فرآیند زمان می برد. دستگاه پانورکس کمک زیادی به پزشک جهت تشخیص دقیق بیماری می دهد و باعث می شود دندان پزشک محل دقیق پوسیدگی را مشخص و مانع از پیشروی آن گردد.

از دیگر امکانات تخصصی دستگاه میتوان به موارد زیر اشاره کرد :

تصویری که با دستگاه پانورکس معمولی گرفته می شود معمولا جهت دیدن یک نمای کلی از هر دو فک و تعداد دندانها و ریشه های نهفته در فک می باشد اما در دستگاههای پانورکس دیجیتال وضوح تصویر با بزرگنمایی به قدری بالاست که همانند گرافی پری اپیکال ( تک دندان ) طول ریشه تمامی تک دندانها را به وضوح مشاهده کرد و با این مفهوم که میتوان از کلیه دندانها با یکبار تاباندن اشعه گرافی پری اپیکال ( تک دندان ) تهیه نمود.
از دیگر قابلیت های تخصصی، اندازه گیری دقیق پوسیدگی هر دندان برای درمانهای ترمیم و عصب کشی است.
همچنین طول ریشه نیز در درمانهای ایمپلنت و ارتودنسی حائز اهمیت است که با استفاده از این دستگاه قابلیت اندازه گیری و مشاهده آنلاین توسط پزشک معالج وجود دارد.

کاربرد رادیولوژی پانورکس

• تشخیص دندان های عقل پنهان و برنامه ریزی جراحی شایع ترین مورد استفاده از این دستگاه مشخص نمودن دندان عقل و آسیب آن به فک
• تشخیص نبود استخوان پریودنتال و درگیری پری اپیکال
• ردیابی منشاء درد دندان
• ارزیابی های لازم برای قرارگیری ایمپلنت دندانی
• ارزیابی ارتودنسی، قبل و بعد از اعمال آن
• تشخیص ناهنجاری های پیشرفته مانند کروبوبیسم، دیسپلازی cleido cranial
• سرطان مرتبط با فک
• اختلالات TMJ و anlylosis
• تشخیص osteosarcom ،ameloblastoma، renal osteodystrophy موثر بر فک ها و hypophosphatemia
• تشخیص و ارزیابی قبل و بعد از جراحی ناهنجاری های دهان و فک و صورت برای مثال شکستگی های dentoalveolar و فک پایین
• سنگ های غدد بزاقی (Sialolithiasis)
• سایر تشخیص ها و نیازهای درمانی