بی اشتهایی عصبی (آنورکسیا)

بی اشتهایی عصبی یک اختلال عصبی و تغذیه ای است که در آن فرد بیمار بسیار بیشتر از میزانی که برای سن و قد وی مناسب باشد، وزن کم می کند. وزن این افراد معادل یا کمتر از ۸۵ درصدِ وزن یک انسان سالم است. این اشخاص حتی اگر BMI (شاخص توده بدنی)بسیار پایینی هم داشته باشند، به دلیل ترس از چاق بودن یا چاق شدن، عمدا غذای خود را محدود می کنند. همچنین ممکن است این افراد برای کاهش وزن به ورزش های مکرر، استفاده از ملین ها و استفراغ روی بیاورند که اغلب این علائم می تواند نشان دهنده ی اختلالی دیگر به نام پرخوری عصبی(بولیمیا) نیز باشد.

در واقع دو نوع آنورکسیا(anorexia nervosa) وجود دارد. یکی از آنها با پرخوری و سپس پس دادن کالری ها همراه است. نوع دیگر آن شامل محدود کردن مقدار غذای روزانه ی فرد است.

علائم بی اشتهایی عصبی

علائم فیزیکی بی اشتهایی عصبی اغلب مربوط به گرسنگی است. همچنین بی اشتهایی عصبی شامل مشکلات رفتاری و احساسی می شود که به علت درک غیرواقعی از وزن بدن و ترس بی اندازه از چاقی و اضافه وزن به وجود می آیند.

پی بردن به علائم و نشانه های این اختلال ممکن است دشوار باشد، زیرا معنای وزن پایین در هر شخصی متفاوت است و حتی برخی از بیماران بسیار هم لاغر نیستند. همچنین این بیماران اغلب سعی می کنند تا لاغری خود را با مشکلات فیزیکی و عادات غذایی پنهان کنند.

علایم

کاهش وزن شدید یا عدم افزایش وزن (آنطور که انتظار می رود)

ظاهری لاغر

تعداد غیرطبیعی پلاکت های خون

خستگی مفرط

بی خوابی(که رابطه مستقیم با کاهش یا افزایش وزن دارد)

سرگیجه یا غش کردن

آبی و کبود شدن انگشتان

شکنندگی، کم پشتی و ریزش موها

موهای نرم و پرز مانند که روی بدن را می پوشانند.

عقب افتادن قائدگی

یبوست و درد در ناحیه شکم

خشکی یا زردی پوست

عدم تحمل سرما

ضربان قلب نامنظم

فشار خون پایین

کمبود آب بدن

تورم بازوها یا پاها

فرسایش دندان ها یا پینه بستن بند انگشتان که از اثرات استفراغ است

می باشد.

بیمارانی که از آنورکسیای پرخوری و پس دادن رنج می برند، شبیه به بیماران بولیمیا یا همان پرخوری عصبی می باشند. با این تفاوت که بیماران بی اشتهایی عصبی، دچار کاهش وزن شدید می شوند در حالی که بیماران پرخوری عصبی (بولیمیا) معمولا وزن های طبیعی یا حتی اضافه وزن دارند.

علایم رفتاری

علائم رفتاری بی اشتهایی عصبی شامل تلاش برای کاهش وزن از طرق زیر است:

محدودیت شدید غذایی از طریق رژیم های سریع یا روزه

انجام ورزش های شدید

پرخوری و مجبور کردن خود به استفراغ کردن برای دفع کالری های دریافتی که می تواند شامل استفاده از ملین ها، انما(تنقیه)، مواد غذایی رژیمی و محصولات گیاهی شود.

علائم رفتاری و احساسی بی اشتهایی عصبی عبارت است از:

سروکار داشتن با غذا، که در برخی مواقع شامل آشپزی برای دیگران و لب نزدن به آن می باشد.

صرف نظر از خوردن غذا یا حذف وعده های غذایی به صورت مکرر

انکار گرسنگی یا بهانه آوردن برای نخوردن غذا

خوردن غذاهای سالم که معمولا کم چرب و کم کالری هستند.

استفاده از غذاهای سخت و جامد و عدم رعایت آداب غذاخوردن مانند تُف کردن غذا بعد از جویدن آن به دلیل عدم تمایل به قورت دادن

عدم تمایل به غذاخوردن در مکان های عمومی

دروغ گفتن درباره میزان غذای دریافتی

ترس مفرط از چاقی که می تواند شامل وزن کردن مکرر یا اندازه گیری قسمت های مختلف بدن شود.

نگاه کردن مداوم در آینه برای چک کردن معایب خود

ناراضی بودن از چاقی کل یا بخش هایی از بدن

پوشاندن بدن با پوشیدن چندین لباس روی هم

خشک و بی احساس بودن

کناره گیری از حضور در اجتماع یا روابط اجتماعی

زود رنجی

بیخوابی

کاهش میل جنسی

علل بی اشتهایی عصبی چیست؟

بی اشتهایی عصبی هیچ علت دقیق و مشخصی ندارد اما چندین عامل می توانند در آن تاثیرگذار باشند. برخی افراد به دلایل ژنتیکی مستعد ابتلا به بی اشتهایی عصبی هستند مانند ایده آلیست ها و یا افرادی که گرایش های وسواسی_اجباری دارند. این ویژگی های شخصیتی باعث تلاش بیشتر این افراد می شود زیرا آنها فکر می کنند که تلاش هایشان هرگز کافی نبوده و هر روز بر رسیدن به ایده آل ها و اهداف کمال گرانه ی خود متمرکز می شوند.

همانطور که قبل تر نیز اشاره شد، جامعه می تواند نقش مهمی در ابتلای فرد به این اختلال داشته باشد. زنان موفق، جذاب و ارزشمند معمولا با اندامی لاغر، ورزیده و زیبا به تصویر کشیده می شوند. در زنان جوان، بی اشتهایی عصبی در مرحله ی بلوغ آغاز می شود زیرا آنها در تلاشند تا خود، دنیای پیرامون و رابطه ی بدن با دنیای اطرافشان را درک کنند.

چگونه می توان از بی اشتهایی عصبی پیشگیری کرد؟

با وجودی که آگاهی دادن به مردم درباره مزایای داشتن تغذیه ی سالم به طور کلی مفید است، اما برای پیشگیری از اختلالات تغذیه ای و مشکلات این چنینی کمتر موثر است. روش های موثرتری وجود دارد که در آن به مردم این آگاهی داده شود که رسانه ها تمایل شدیدی به نشان دادن انسان های بسیار لاغر دارند از این جهت نباید خود را با سلبریتی ها مقایسه کنند.

عوامل بیولوژیکی و ژنتیکی

گفته می شود که هرگونه تغییر در عملکرد مغز یا سطح هورمون ها در بروز بی اشتهایی عصبی مؤثر است؛ هرچند مشخص نیست که این عوامل مسبب بی اشتهایی عصبی هستند یا اینکه به دلیل سوءتغذیه پدید می آیند.

این تغییرات ممکن است در بخشی از مغز رخ دهند که اشتها را کنترل می کند. همچنین، ممکن است منجر به احساس اضطراب و گناه در هنگام غذا خوردن شوند. حذف یک وعده غذایی و ورزش سخت باعث بهبود این حالات می شوند.

خطر ابتلا به بی اشتهایی عصبی در افرادی که سابقه خانوادگی اختلالات خوردن، افسردگی یا سوء تغذیه دارند، بیشتر است. این مسئله نشان می دهد که عوامل ژنتیکی نقش مهمی دارند.

آینده و عاقبت آنورکسیا نروزا

یکی از بزرگ ترین چالش هایی که فرد مبتلا به بی اشتهایی عصبی با آن روبرو است، انکار بیماری است. بسیاری از افراد مبتلا به بی اشتهایی حاضر به پذیرفتن بیماری خود نیستند.

اگر هم فرد متقاعد شود که از پزشک کمک بگیرد، معمولا ۵ تا ۶ سال طول می کشد که بهبود یابد و احتمال عود بیماری همیشه وجود دارد.

برای درمان بی اشتهایی عصبی معمولا از روش های رواندرمانی، مانند رفتاری درمانی شناختی (CBT) استفاده می شود که هدف آن تغییر نگرش و رفتار فرد بیمار است. تغذیه سالم نیز به داشتن وزن دلخواه کمک می کند.

حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی به درمان واکنش نشان نمی دهند و حدود ۵درصد از بیماران بر اثر عوارض ناشی از سوء تغذیه می میرند.

درمان بی اشتهایی عصبی

پروسه درمان باید هرچه زودتر شروع شود، به خصوص اگر بیمار وزن زیادی از دست داده است.

روش های درمان بی اشتهایی معمولاً به شرح زیر است:

درمان روانشناختی، صحبت کردن با پزشک یا مشاور

کمک گرفتن از مشاور تغذیه برای رسیدن به وزن سالم

استفاده از این روش ها به صورت ترکیبی مؤثرتر خواهد بود.

---