التهاب بورس ایسکیوگلوتئال یا التهاب نشیمنگاه چیست؟

دکتر علی نقره کار [ متخصص درد ]آدرس وب سایت : www.dr-noghrekar.ir
آدرس مطب : تهران، میدان آرژانتین، ابتدای خیابان الوند، ساختمان مرکزی پزشکان،طبقه اول تلفن مطب : 88670088 - 021

بیماری «التهاب بورس نشیمنگاه» که به نام علمی «بورسیت ایسکیوگلوتئال» شناخته می شود،که خود را به صورت درد ناحیه تحتانی کمر و باسن، مخصوصا درد سوزشی زیر باسن ودر هنگام نشستن الالخصوص در هنگام نشستن روی سطوح سفت و سخت، نشان میدهد. علت این درد در واقع آسیب رسیدن به بافت ها و التهاب «بورس نشیمنگاهی» است.

پیش از هر چیز باید کمی با آناتومی بدن و به خصوص وضعیت قرار گیری بورس ها آشنا شوید. بورس (bursa) یک کیسه حاوی مایع لزج و لغزنده در درون خود است. این کیسه وظیفه اش کاهش اصطکاک میان بافت هایی است که در کنار یکدیگر قرار گرفته اند. بورس ها در نقاط مختلف بدن وجود دارند و یکی از این نقاط انتهای لگن خاصره است. بورس نشیمنگاهی هم سطح با برآمدگی استخوانی لگن (یعنی همان نقطه ای که وقتی در حالت نشسته هستیم با زمین در تماس است) که توبروزویته ایسکیوم (Ischial tuberosity) یا برجستگی استخوان نشیمنگاه نامیده می شود، قرار دارد.

روشهای غیرجراحی کنترل و بهبود درد، در افرادی که دچار درد در ناحیه لگن و نشیمنگاه هستند؛ در کلینیک درد دکتر علی نقره کار، به عنوان اقدامات کاهش دهنده درد و بهبود سبک زندگی، با نتایجی مطلوب قابل انجام است. بیماران گرامی می توانند جهت هماهنگی با این مرکز با شماره تلفن 88670088 - 021 تماس حاصل فرمایند.

در این نقطه از لگن است که عضلات همسترینگ به استخوان لگن پیوند می خورد. این عضلات از طرف دیگر تا قسمت پایین استخوان پا امتداد پیدا کرده و به آن وصل می شوند. عضله همسترینگ به کمک تاندون همسترینگ به لگن متصل شده است. دقیقاً همین نقطه، محل اتصال تاندون همسترینگ و استخوان لگن است که بورس مورد بحث ما یعنی « بورس ایسکیوگلوتئال» در این نقطه قرار گرفته است.

کار عضلات همسترینگ این است که زانو ها را خم کرده و از طرف دیگر لگن و باسن را مستقیم نگه دارند. این عضله در هنگام فعالیت و به خصوص موقع دویدن حرکت بسیار زیادی دارد. هنگام انقباض عضله همسترینگ، تاندون همسترینگ متحمل فشار و تنش زیادی می شود که همین مسئله باعث ایجاد اصطکاک بالای این تاندون با بورس ایسکیوگلوتئال و استخوان نشیمنگاه می شود. مشابه همین مسئله هم هنگام نشستن پیش می آید چرا که در این حالت هم فشار زیادی متوجه بورس ایسکیوگلوتئال است.

مشکل زمانی به وجود می آید که این فشار ها بسیار شدید باشند یا آنکه بطور مکرر بیش از حد اتفاق بیفتد. در این حالت بورس ایسکیوگلوتئال ممکن است دچار تحریک و التهاب شود. به این وضعیت بورسیت ایسکیوگلوتئال یا التهاب بورس ایسکیوگلوتئال گفته می شود.

التهاب بورس ایسکیوگلوتئال یا التهاب نشیمنگاه چیست؟

علت و عامل التهاب بورس نشیمنگاه چیست؟

التهاب بورس ایسکیوگلوتئال (نشیمنگاه) معمولاً به علت انجام مکرر یا طولانی مدت یکسری از فعالیت ها که فشار و استرس زیادی را به بورس ایسکیوگلوتئال وارد می کند، به وجود می آید. مثلاً نشستن بر روی سطوح سفت به مدت طولانی یا دویدن به مدت طولانی یا پریدن های مکرر می تواند عامل بروز این مشکل باشد. فعالیت های ورزشی مختلف به خصوص ورزش های رزمی که در آن از ضربات پا استفاده می شود هم تنش زیادی به تاندون همسترینگ و در نتیجه بورس نشیمنگاهی وارد می کند که می تواند احتمال دچار شدن به التهاب بورس نشیمنگاهی را بالا ببرد.

البته در برخی موارد هم ممکن است بیمار به صورت شدید و ناگهانی به بورس نشیمنگاهی خود آسیب رسانده باشد (مثلاً بر روی یک سطح سفت افتاده باشد و لگنش در این اتفاق ضربه خورده باشد) که در این حالت هم التهاب بورس نشیمنگاهی ممکن است به وجود آید.

علائم و نشانه های التهاب بورس ایسکیوگلوتئال (نشیمنگاهی)

کسانی که دچار التهاب بورس نشیمنگاهی هستند معمولاً در ناحیه تحتانی باسن و لگن خود احساس درد می کنند. در مواردی که آسیب شدت کمتری دارد، بیمار فقط ممکن است در بخش تحتانی لگن احساس درد خفیف یا کوفتگی داشته باشد. البته این درد به شکلی خواهد بود که احساس کوفتگی و درد هنگام استراحت و پس از انجام فعالیتی که باعث ایجاد فشار بر روی بورس شده است، افزایش می یابد. فعالیت ها و کارهایی که باعث فشار بر روی بورس ایسکیوگلوتئال (نشیمنگاهی) می شوند معمولاً شامل راه رفتن، دویدن، پریدن، لگد زدن یا بالا رفتن از پله ها می شود. اگر التهاب بورس ایسکیوگلوتئال (نشیمنگاهی) در مراحل اولیه اش باشد، ممکن است بیمار بعد از کمی فعالیت و گرم شدن بدن، احساس درد کمتری را تجربه کند. ولی باید توجه داشته باشید که از بین رفتن درد هنگام فعالیت به هیچ وجه به معنی بهبود وضعیت نیست!

البته این وضعیت پایدار نیست و با پیشرفت بیماری، علائم بیماری هم تغییر می کند. زمانی که آسیب وارد شده به بورس شدید تر شود، بیمار ممکن است هنگام انجام فعالیت یا ورزش درد شدید تری احساس کند که در نتیجه آن فعالیت را با مشکل همراه می کند.

التهاب بورس ایسکیوگلوتئال (نشیمنگاهی) چطور تشخیص داده می شود؟

تشخیص التهاب بورس ایسکیوگلوتئال باید توسط یک پزشک انجام شود. پزشک معمولاً به کمک آزمایشات کلینیکی و پاراکلینیکی می تواند این بیماری را تشخیص دهد و در صورت لزوم از روش های پیشرفته تر مانند استفاده از مافوق صوت، اشعه ایکس یا اسکن ام آر آی هم استفاده می کند تا به طور دقیق تر و بهتر وضعیت بیماری را تشخیص دهد.

درمان التهاب بورس ایسکیوگلوتئال (نشیمنگاهی) به چه صورت است؟

بیشتر بیمارانی که به التهاب بورس ایسکیوگلوتئال (نشیمنگاهی) دچار هستند به کمک دارو یا فیزیوتراپی درمان می شوند. فرآیند درمان معمولاً چند هفته بیشتر طول نمی کشد و پس از آن بیمار به شرایط عادی بر می گردد. البته این در صورتی است که علت بیماری مواردی مثل آرتروز نباشد که در این صورت طول درمان به صورت قابل توجهی افزایش پیدا می کند. یکی از نکات بسیار مهمی که باید بدانید این است که تشخیص بیماری در مراحل اولیه خود و درمان کردن آن در همان ابتدای کار بسیار مهم است و به بهبود و بازیابی هر چه سریع تر بیمار کمک خیلی زیادی می کند. در موارد مزمن تر بیماری که درد بیمار با فیزیوتراپی و دارو بهبود نمیابد، تزریق داروهای ضد التهاب یا پی آر پی بورس ملتهب و آسیب دیده راه دیگر درمانیست که تاثیر مستقیمو سریع تری نسبت به فیزیوتراپ دارد.

عوامل تأثیر گذار در ایجاد التهاب بورس ایسکیوگلوتئال (نشیمنگاهی)

عوامل مختلفی در ایجاد و پیشرفت بیماری التهاب بورس ایسکیوگلوتئال اثرگذار هستند. برای درمان کامل بیماری، این عوامل باید به کمک پزشک یک به یک درمان و رفع شوند تا التهاب بورس ایسکیوگلوتئال به طور کامل از بین برود. برخی از عوامل مهم و تأثیر گذاری که به پیشرفت التهاب بورس ایسکیوگلوتئال کمک می کنند این موارد هستند:

سفتی و خشکی مفاصل (به خصوص در ناحیه لگن)
سفتی و گرفتگی عضلات (به خصوص در عضلات همسترینگ و گلوتئال)
حرکات ورزشی شدید
ضعف عضلات (به خصوص عضلات همسترینگ و گلوتئال)
گرم نکردن مناسب عضلات پیش از انجام فعالیت
حرکات و به طور کلی عملکرد بیومکانیکی نادرست بدن (به طور مثال بلند بودن بیش از حد طول قدم ها)
استحکام و تعادل نامناسب بدن
سفتی عصب ها (مشابه سفتی عضلات است که عامل آن تحریک دائم و طولانی مدت عصب ها است)
تفاوت در طول پاها (مثلاً یکی از پاها کوتاه تر باشد)
بازیابی و توان بخشی نامناسب پس از آسیب به ناحیه لگن

در فیزیوتراپی برای درمان التهاب بورس ایسکیوگلوتئال چه اقدامی انجام می شود؟

درمان فیزیوتراپی برای سرعت بخشیدن به فرآیند بهبود اهمیت خیلی زیادی دارد. این کار باعث می شود که بیماری به بهترین شکل درمان شده و احتمال بازگشت مجدد آن را به حداقل برسد. اقدامات درمانی که یک فیزیوتراپیست انجام می دهد معمولاً شامل موارد زیر است:

ماساژ دادن بافت های نرم
الکتروتراپی یا همان برق درمانی
حرکت دادن مفصل
طب سوزنی یا سوزن خشک
تجویز استفاده از چوب دستی
یخ درمانی یا گرما درمانی
حرکات ورزشی برای افزایش قدرت، انعطاف پذیری و تعادل و استحکام بدن
تصحیح و درست کردن حرکات نادرست و نامناسب بدن (یا همان بیومکانیک)
آموزش نکات و مباحث مختلف
توصیه برای جلوگیری از ایجاد التهاب
توصیه و نکات برای تصحیح فعالیت های روزانه
و در نهایت بازگشت تدریجی به فعالیت های معمول روزانه و داشتن فعالیت به شکل عادی

روشهای دیگر برای بهبود و درمان التهاب بورس ایسکیوگلوتئال

برای تشخیص التهاب بورس ایسکیوگلوتئال، پزشک ممکن است از روشهایی مانند استفاده از اشعه ایکس، مافوق صوت، ام آر آی یا سی تی اسکن استفاده کند. برای درمان این التهاب می توان از تزریق کورتیکواستروئید یا تخلیه بورس و روشهای دیگری که توسط متخصص درد انجام می پذیرد؛ بهره برد.

حرکاتی برای بهبود التهاب بورس ایسکیوگلوتئال

معمولاً به کسانی که دچار مشکل التهاب بورس ایسکیوگلوتئال شده اند، ورزش های مخصوص و انجام حرکات مشخصی توصیه می شود. البته پیش از اینکه سراغ انجام این ورزش ها بروید، باید حتماً از مناسب بودن آن ها برای شرایط خودتان مطمئن شوید و با یک پزشک مشورت کنید. این حرکات و ورزش ها به طور معمول روزانه 2 تا 3 بار انجام می شوند و به گونه ای در نظر گرفته شده اند که خودشان باعث پیشرفت بیشتر بیماری یا تحریک و افزایش علائم نشوند.

ورزش هایی که معرفی شده اند، در سه سطح آغازین، نیمه پیشرفته و پیشرفته قرار دارند. ترتیب انجام این ورزش ها مهم است و بنابر این باید اول ورزش های آغازین، بعد نیمه پیشرفته و در آخر ورزش های پیشرفته انجام شوند. البته باز هم شروع ورزش های آغازین باید با تأیید پزشک همراه باشد. پزشک است که باید مشخص کند چه موقع ورزش ها را شروع کنید. نکته کلی که در مورد این سه سطح وجود دارد این است که رفتن به مرحله بعد باید زمانی انجام شود که در طول دوره انجام ورزش های مربوط به سطحی که بیمار در آن هست، هیچ گونه افزایش علائم بیماری مشاهده نشود.

در ادامه ورزش های رایج سطح آغازین شرح داده می شوند.

حرکت کشیدن عضله همسترینگ

یکی از پاهایتان را روی پله یا یک صندلی بگذارید. در این حالت باید کمر و پاهای خود را کاملاً صاف نگه دارید. بعد به آرامی و با حفظ حالت کمر و پا، از ناحیه باسن به سمت جلو خم شوید تا جایی که کشیدگی در قسمت ران، باسن یا پشت زانو ها را احساس کنید. این حالت را به مدت 15 ثانیه حفظ کنید. بعد به حالت قبل برگردید. این حرکت را 4 بار تکرار کنید و مقدار خم شدن و در نتیجه کشیدگی که احساس می کنید را هر بار بیشتر کنید. البته دقت داشته باشید که انجام این حرکت نباید همراه با احساس درد باشد.

حرکت کشیدن عضله گلوتئال

ابتدا بر روی زمین و روی کمر دراز بکشید. بعد با استفاده از دست ها، یکی از زانو ها را به سمت شانه مخالف بکشید تا جایی که احساس کشیدگی در قسمت پشت یا جلوی باسن کنید. این حالت را به مدت 15 ثانیه حفظ کنید و بعد 4 بار دیگر تکرار کنید. دفعات بعد این حرکت را با شدت کشیدگی بیشتر در عضلات تکرار کنید این حرکت را برای هر دو پا انجام دهید و دقت داشته باشید که این حرکت باید بدون درد باشد.

یکی از مشکلاتی که اغلب افراد به طور حاد و مزمن در زندگی خود تجربه می نمایند، احساس درد است. درد جدای از عامل ایجاد آن، می تواند کار و زندگی روزمره شما را تحت تأثیر قرار دهد و در مواردی، به شدت ناتوان کننده باشد. اگر در جایی از بدن خود دردی احساس می کنید، با مراجعه به کلینیک درد دکتر علی نقره کار دارای بورد تخصصی آنستزیولوژی و درد، می توانید به بهبود این شرایط بپردازید.