رادیوگرافی فول اسپاین

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

رادیوگرافی از مهم‌ترین وسایل تشخیصی در بیماری‌های ستون مهره است. در بسیاری از موارد پزشک بعد از صحبت با بیمار و معاینه وی درخواست تهیه رادیوگرافی را می‌دهد. فول اسپاینیکی از انواع تکنیک‌های Stitching در رادیولوژی است که برای بررسی اسکولیوز و سایر انحرافات ستون فقرات مانند کیفوز، لوردوز و … به کار می‌رود. این انحرافات ممکن است مادرزادی باشد و یا در اثر عوامل محیطی به وجود بیاید. مواردی مانند نشستن نادرست روی صندلی، حمل اشیای سنگین مانند کیف و کوله دانش‌آموزان به صورت یک‌طرفه، در بلندمدت منجر به ایجاد انحراف در راستای ستون فقرات خواهد شد.

برای بررسی وضعیت ستون فقرات و استخوان‌های بلند تحتانی، در کلینیک‌های رادیولوژی، از تکنیکی به نام Stitching (اتصال تصاویر) استفاده می‌شود تا در یک تصویر بتوان تمام طول ستون‌فقرات یا اندام‌های بلند را به صورت به‌هم‌پیوسته مشاهده نمود. در این تکنیک چند تصویر پی‌در‌پی از بیمار گرفته می‌شود و سپس تصاویر به دقت به یکدیگر متصل (STITCH) می‌شوند تا یک تصویر کامل ارائه شود. رادیوگرافی فول اسپاین به متخصص کمک می‌کند که تغییرات ستون فقرات و دیسک بین مهره‌ای، هم ترازی و انحراف ستون فقرات، عدم ثبات ستون فقرات، نقص‌های ارثی ستون فقرات، آسیب‌های ایجاد شده توسط ضربه، پوکی استخوان (کمبود کلسیم در استخوان ها)، عفونت و تومور را اندازه‌گیری کند. گاهی متخصص پیشنهاد می‌دهد که تصویربرداری اشعه ایکس در موقعیت‌های مختلف انجام شود تا دقیق‌تر مشکل را بررسی کند.

چگونگی تصویربرداری فول اسپاین

بستگی به محلی که باید از آن عکس گرفته شود، به بدن یا عضو فرد حالت مناسب را می‌دهند. تکنسین رادیولوژی پس از تنظیم حالت شما و قرار دادن ماشین عکس‌برداری در حالت مناسب، خود به یک قسمت دورتر از شما که تا حدی حفاظت‌شده است رفته و در آنجا با فشار دادن یک دکمه عکس رادیولوژی گرفته می‌شود. ممکن است در حین تصویربرداری از وسایل سربی برای پوشاندن قسمت‌های دیگر بدن که نیاز نیست اشعه به آنها تابیده شود، استفاده گردد. برای مثال پیش‌بندهای سربی (Apron) که برای حفاظت تخمدان‌ها در زنان و یا پوشش‌های مخصوص برای حفاظت دستگاه تناسلی مردان از اشعه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

زنان باردار نیز باید تا آنجا که امکان دارد از اشعه پرهیز کنند و درصورتی‌که چاره‌ای نباشد حتی‌الامکان با پوشش سربی روی شکم تصویربرداری کنند.

کودکان در حال رشد نیز به اشعه X حساس‌تر از بزرگ‌سالان بوده و باید زمانی عکس ساده بگیرند که سایر تکنیک‌های بدون اشعه مثل سونوگرافی یا MRI در دسترس نباشد و در این صورت هم باید تا حد امکان قسمت کمتری از بدن آنها در معرض اشعه قرار گیرد.

روش تشخیص انواع انحراف ستون فقرات

عمده‌ترین و شایع‎‌ترین انحرافات ستون فقرات به سه گروه اصلی تقسیم‌بندی می‌شوند:

1. اسکولیوز: انحراف ستون فقرات به طرفین
2. کیفوز: گوژپشتی
3. لوردوز: گودی کمر و گردن

این بدشکلی‌های ستون مهره‌ها که به دلایل مختلفی ممکن است ایجادشده باشند، با کمک رادیوگرافی فول اسپاین به‌راحتی قابل‌تشخیص بوده و شدت انحراف نیز توسط رادیولوژیست تعیین می‌گردد. علاوه بر روش فول اسپاین، ممکن است پزشک در برخی موارد، انجام سی‌تی‌اسکن، ام آر آی و میلوگرام را با توجه به وضعیت بیمار درخواست نماید.

انواع رادیولوژی ستون فقرات

به دلیل آنکه ستون فقرات به چهار بخش عمده تقسیم‌ بندی می‌شود، به منظور تهیه تصاویر دقیق‌ تر، رادیولوژی در تهران برای این نواحی را نیز به چهار بخش عمده تقسیم می‌ نمایند:

• رادیوگرافی ستون فقرات گردنی
• رادیوگرافی ستون فقرات توراسیک
• رادیوگرافی ستون فقرات کمری
• رادیوگرافی ساکروم

اقدامات قبل از انجام رادیوگرافی فول اسپاین

• اگر در بدن خود ایمپلنت فلزی دارید یا اگر باردار هستید به پزشک خود اطلاع دهید.
• هیچ آماده‌سازی خاصی لازم نیست اگرچه یک روز قبل خود را استراحت دهید، به شما کمک خواهد کرد.
• سعی کنید از قرار دادن جواهرات و چیزهای دیگری که روی آنها فلز است خودداری کنید. فلز نتایج اسکن شما را مختل می کند.
• اگر شما آرام و سالم هستید، فقط باید به خاطر داشته باشید که در تمام مراحل کار بی‌حرکت باشید. برای دستیابی به این هدف، ممکن است در برخی بیماران به آرامش‌بخش نیاز باشد.

عوارض رادیوگرافی فول اسپاین

در صورت مواجهه با هرگونه تشعشعی و حتی سطوح پایین تشعشع مورد استفاده در این روش، همواره خطری هر چند اندک برای آسیب به سلول­ ها یا بافت‌های بدن وجود دارد. البته خطرات ناشی از اشعه ایکس معمولاً در مقایسه با منافع بالقوه این آزمایش بسیار ناچیز می‌باشد.