سونوگرافی کالرداپلر عروق چیست؟

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

بیماری عروقی به گروهی از مشکلات اطلاق می شود که عروق خونی (عروق قلب یا مغز) را درگیر می کند. کسانی که دچار بیماری های عروقی هستند، به احتمال زیاد مشکلاتی مثل بیماری های عروق کرونر، سکته قلبی و حمله قلبی دارند. سونوگرافی داپلر عروق، یک روش برای اندازه گیری جریان خون در شریان ها و عروق خونی می باشد. در طی این سونوگرافی ، جریان خون غیرطبیعی درون رگ های بدن شناخته می شود و لخته شدن خون، گردش خون ضعیف و … را می توان تشخیص داد.

متخصص مغز و اعصاب خوب با آنالیز و تفسیر اطلاعات به دست آمده از سونوگرافی داپلر در صورت وجود سفتی یا تنگی رگ ها بهترین اقدامات پیشگیری کننده از سکته مغزی را شروع کند. چراکه درمان رگ ها بعد از سکته مغزی بسیار سخت است و در بسیاری موارد غیرقابل ترمیم و درمان می باشند و از این جهت سونوگرافی داپلر مغز در پیشگیری از سکته مغزی بسیار مؤثر است.

نحوه انجام سونوگرافی کالر داپلر عروق

سونوگرافی داپلر شبیه سونوگرافی معمولی بوده و با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا که با گوش قابل شنیدن نیستند، انجام می شود. سونوگرافی داپلر با کمک وسیله ای به نام پروب انجام می شود. برای انجام این سونوگرافی، ابتدا ژل مخصوص بر روی شکم خانم باردار مالیده شده و سپس پروب روی پوست قرار داده می شود تا تصاویر گوناگونی از جفت و جنین ایجاد شود. سونوگرافی داپلر بر خلاف سونوگرافی معمولی، می تواند جریان خون جنین و سرعت جریان خون را در عروق جنینی بررسی نموده، جهت آن را تعیین کرده و وجود لخته خون را مشخص نماید.

موارد انجام سونوگرافی کالر داپلر عروق

1. بررسی علت سرگیجه خصوصاً افراد مسن که ممکن است سرگیجه ها ناشی از عدم خون رسانی مغز باشد.
2. در افرادی که دچار خونریزی های آراکوئید مغزی شده اند، برای ارزیابی اسپاسم عروق مغز از سونوگرافی داپلر عروق استفاده می شود.
3. در کودکانی که کم خونی سلول داسی شکل دارند برای ارزیابی جریان خون مغز و کاهش ریسک سکته مغزی در اثر گرفتگی عروق مغز، انجام سونوگرافی کالر داپلر عروق نقش مهمی دارد.
4. برای بررسی اختلالات عروقی مغز مثل تنگی و یا گرفتگی رگ های مغز و کاروتید در افرادی که سابقه سکته مغزی و حوادث عروقی مغز داشته اند و یا در معرض خطر آن هستند. مثل افراد مبتلا به فشارخون بالا، چربی، چاقی و دیابت، این سونوگرافی بهترین گزینه می باشد.

کاربردهای سونوگرافی کالرداپلر عروق

تکنولوژی داپلر عروق با نشان دادن مسیر عروق خونی و مشخصات این عروق و مشخصات و پارامترهای جریان خون در عروق، استفاده وسیعی در نقاط مختلف بدن دارد ازجمله:

۱- تنگی های شریانی (سرخرگی)

• تنگی های شریانی (سرخرگی) که در جریان بیماری های مختلف نظیر تصلب شرایین (ارترواسکلروز) و یا دیابت در نقاط مختلف بدن رخ می دهد نظیرتنگی شریانی در عروق گردن شامل عروق کاروتید و ورتبرال (که می تواند منجر به سکته های مغزی و یا عدم تعادل گردد)
• تنگی های شریانی در اندام فوقانی (دست) و اندام تحتانی (پا) که با ضعف عضلانی و خستگی زودرس همراه می گردد
• تنگی های شریانی در عروق کلیه که منجر به فشار خون و در نهایت نارسایی کلیه می گردد.

۲- وجود لخته در سیستم وریدی (سیاهرگ ها)

• که مهم ترین آنها در اندام تحتانی (پاها) رخ داده، با علائمی نظیر تورم، درد، قرمزی و گرمی اندام شروع می گردد و در مراحل حاد (اولیه) خطرناک بوده و می تواند منجر به جدا شدن لخته ها، تشکیل آمبولی و حرکت آنها به سمت ریه قلب و مغز گردد .
• وجود لخته در وریدها با سونوگرافی داپلر رنگی قابل تشخیص است.

آمادگی قبل از انجام سونوگرافی داپلر عروق

1. برای انجام TCD نیاز به آمادگی خاصی نیست و فقط توصیه می شود ۲ ساعت قبل از انجام سونوگرافی داپلر از مصرف مواد حاوی نیکوتین مثل سیگار و قلیان خودداری شود، چون ممکن است باعث انقباض عروق خونی شود و نتایج غیر مطلوبی نشان دهد.
2. برای انجام سونوگرافی داپلر مغز بیمار باید به پشت دراز بکشد و یا روی صندلی نشسته باشد و در تمام مدت انجام سونوگرافی داپلر باید آرام باشد و صحبت نکند.
3. مدت زمان انجام سونوگرافی داپلر ترانس کرانیال و کاروتید حدود ۲۰ دقیقه است.

تفسیر نتایج سونوگرافی کالر داپلر عروق

در صورتی که نتایج آزمایش نرمال باشد نشان می دهد که بیمار هیچ گونه تنگی یا انسدادی در رگ های خود ندارد، همچنین فشار خون در عروق، طبیعی است؛ اما الگوهای غیرطبیعی جریان خون از جمله تنگ یا بسته شدن رگ ها می تواند نشان دهنده موارد زیر باشد:

• انسداد در شریان ها که ممکن است به دلیل تجمع کلسترول باشد.
• لخته شدن خون در ورید یا شریان
• گردش خون ضعیف که می تواند توسط عروق خونی آسیب دیده ایجاد شود.
• انسداد یا بسته شدن ورید
• بیماری شریانی اسپاستیک، بیماری که در آن عروق به دلیل استرس یا قرار گرفتن در معرض هوای سرد منقبض می شوند.
• انسداد یا لخته شدن در پیوند بای پس مصنوعی

برخی از عوامل نیز ممکن است نتایج را به خطر بیندازند، این بدان معناست که سونوگرافی داپلر باید دوباره انجام شود. این عوامل عبارت اند از:

• سیگار کشیدن، کمتر از یک ساعت قبل از انجام سونوگرافی
• چاقی بیش از حد
• دیس ریتمی قلب و آریتمی یا ریتم نامنظم قلب
• بیماری های قلبی و عروقی

کاندید مناسب جهت سونوگرافی داپلر عروق

• کسانی که یک بار و یا بیشتر دچار سکته مغزی شده اند و با مواردی همچون آنژیوگرافی و یا استنت گذاری به درمان و یا پیشگیری از سکته پرداخته اند.
• افراد با افزایش سن در معرض گرفتگی عروق قرار می گیرند، بنابراین بهتر است برای چکاب به پزشک و دکتر مغز و اعصاب مراجعه کنند و این تست را انجام دهند.
• کسانی که با انجام این تست متوجه گرفتگی در رگشان شده اند و تحت درمان دارویی برای از بین بردن آن پلاک و گرفتگی قرار دارند بهتر است در زمان های مشخصی این سونوگرافی داپلر را انجام دهند.
• افرادی که سیگاری هستند و نتوانستند آن را ترک کنند بهتر است تا برای بررسی رگ های مغزشان این تست را انجام دهند.

عوارض سونوگرافی کالر داپلر عروق

امواج سونوگرافی داپلر ، آسیبی به بیمار نمی رسانند. این امواج فراصوتی با عبور از اعضای بدن و در طول موج مناسب در زمان بازگشت تصویری از آن عضو را برمی گردانند و پزشک می تواند این تصویر را بر روی صفحه مانیتور مشاهده نماید؛ بنابراین این دستگاه نه دردی را ایجاد نموده و نه برای بیمار مضر است.