بررسی منیسک های زانو با سونوگرافی

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

وضوح تصاویر سونوگرافی طی سال‌های اخیر به سرعت بهبود یافته است. دستگاه‌های سونوگرافی با مبدل‌های آرایه خطی با فرکانس بالا (۱۲-۱۵ مگاهرتز) وضوح تصویر بهتری را ارائه می‌دهند و به طور گسترده‌ای برای ارزیابی ساختارهای سطحی بافت نرم مانند عضله، تاندون، رباط و منیسک استفاده می‌شوند؛ بنابراین معمولاً از آنها به عنوان دستگاه‌های سونوگرافی اسکلتی عضلانی (MSUS) یاد می‌شود. اکنون پزشکان می‌توانند اسکن سریع را انجام داده، یک پروتکل درمانی دقیق تهیه کرده و بلافاصله درمان شخص آسیب دیده را شروع کنند. سونوگرافی برای تهیه تصویر از درون بدن از امواج صوتی استفاده می‌کند. این تصاویر می‌توانند وجود هرگونه غضروف آزاد شده‌ای که ممکن است در مفصل زانو گیر کند را تعیین ‌کنند. در ادامه به کاربرد سونوگرافی در بررسی منیسک های زانو پرداخته می‌شود.

منیسک زانو

دردهای زانو از شایع‌ترین انواع دردهای مفصلی و استخوانی هستند. زانو درد به دلایل مختلف اتفاق می‌افتد. یکی از عوامل آسیب‌دیدگی و دردهای زانو، پارگی منیسک است. منیسک از دو عضو حلالی شکل تشکیل‌شده است که در بالای استخوان تیبیا یا همان استخوان ساق پا قرار گرفته است. منیسک، جنسی غضروفی دارد. منیسک میانی در وجه داخلی زانو قرار گرفته است و منیسک جانبی همان‌طور که از نامش پیدا است، در قسمت خارجی زانو قرار دارد.

منیسک ها مثل غضروف‌ها بدون رگ و عصب هستند؛ یعنی بدن قادر نیست به آنها هیچ دستوری بدهد و همچنین این بافت‌ها قابل ترمیم هم نیستند؛ چراکه هیچ نوع رگ خونی برای تغذیه به آنها وارد نمی‌شود. البته خارجی‌ترین بخش منیسک داخلی از حمایت رگ‌های خونی بهره می‌برد. این نوع ساختار بافتی منیسک ها عملاً باعث ایجاد مشکل می‌شود، به این دلیل که وقتی منیسک ها دچار مشکل شوند، مثلاً وقتی پاره می‌شوند، دیگر هیچ راهی برای تغذیه و حمایت و ارسال ترکیبات لازم برای بازسازی وجود ندارد. در نتیجه باید گفت که منیسکی که پاره می‌شود، دیگر به صورت خود به خودی و توسط بدن قابل درمان نیست.

عملکرد منیسک زانو

کار منیسک این است که به عنوان یک لایه محافظ و ضربه گیر و در واقع مثل یک بالش میان استخوان تیبیا (استخوان ساق پا) از پایین و استخوان فمور (استخوان ران) از بالا قرار بگیرد. منیسک با میانجی‌گری بین این دو استخوان قادر خواهد بود وزنی که به مفصل زانو وارد می‌شود را به خوبی توزیع کند. به علاوه به خاطر وجود همین منیسک است که زانوی ما قادر است دامنه حرکتی زیادی که تجربه می‌کنیم را داشته باشد.

علائم پارگی منیسک زانو

هنگام پارگی منیسک، صدای از جا درآمدن اطراف مفصل زانو شنیده می‌شود و پس از آن علائم پارگی مینیسک زانو بروز می‌یابد:

• درد، به ویژه هنگام لمس زانو
• ورم
• دشواری در حرکت دادن زانو یا ناتوانی در حرکت دادن آن در دامنه کامل حرکتی
• احساس قفل کردن زانو
• احساس خالی کردن زانو یا ناتوانی زانو در تحمل وزن بدن
• همچنین احتمال دارد که بیمار احساس کند که زانو لغزیده یا از جا درآمده است. این حس معمولاً علامت این است که بخشی از غضروف جدا شده و مانع از حرکت مفصل زانو می‌شود. اگر زانو قفل کرد و پس از آن نتوانستید زانویتان را صاف کنید، به سرعت با پزشک تماس بگیرید.

علل آسیب‌ دیدگی منیسک زانو

پارگی منیسک یکی از شایع‌ترین آسیب‎های زانو است. این اتفاق در هر شرایطی و با هر فعالیتی ممکن است که رخ دهد؛ ولی در ورزشکاران و افراد مسن بیشتر اتفاق می‌افتد. هنگام فعالیت‌های شدید بدنی یا هنگامی‌که زانو کاملاً چرخیده و فشار وزن روی آن افتاده باشد، پارگی منیسک زانو رخ می‌دهد. از عمده‌ترین علل اصلی پارگی منیسک، صدماتی است که اغلب در ورزش و برای ورزشکاران اتفاق می‌افتد. همچنین در افراد مسنی که دچار شکنندگی غضروف شده‌اند نیز رخ می‌دهد. از دیگر عواملی که خطر پارگی منیسک زانو را افزایش می‌دهد، چاقی و اضافه وزن است.

نحوه انجام سونوگرافی زانو

پزشک برای انجام سونوگرافی خوب در تهران از ناحیه زانو، سر دستگاه را روی مفصل زانو قرار می‌‌دهد و امواج صدا به این نقطه ارسال می‌‌شوند که کامپیوتر سیگنال دریافتی را به تصاویری تبدیل می‌‌کند که روی صفحه مانیتور قابل مشاهده هستند.

مزایا و محدودیت سونوگرافی منیسک زانو

در سونوگرافی برخلاف سی تی اسکن یا تصویر برداری با اشعه ایکس از هیچ نوع پرتوی رادیو اکتیو برای بررسی وضعیت پای بیمار استفاده نمی‌شود و مانند اسکن ام ‌آر آی بیمار درون دستگاه مخصوص قرار نخواهد گرفت. یکی دیگر از مزایا این است که می‌توان به خوبی به ارزیابی زانو پرداخت و آن را به طور پویا معاینه کرد که این مسئله بدین معنا است که یا پزشک از بیمار می‌‌خواهد در طول معاینه پایش را حرکت دهد و یا آنکه پزشک سر دستگاه اولتراسوند را روی زانوی او می‌لغزاند. تنها محدودیتی که در خصوص دستگاه التراسوند وجود دارد این است که در این روش فقط ساختار استخوانی نمایش داده می‌شود و هر چیزی که پشت این بافت استخوانی وجود دارد قابل مشاهده نخواهد بود.

عوارض سونوگرافی زانو

سونوگرافی زانو از امواج فراصوت برای تولید تصویر استفاده می‌کند و هیچ اشعه‌ای ندارد، بنابراین بدون خطر می‌باشد.