تست بیوفیزیکال پروفایل BPP چیست و آیا برای مادر و جنین خطر دارد؟

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

ارزیابی های سلامت جنین یکی از مهم ترین دغدغه های مادران و پدران است. تست های بسیاری در این خصوص در رابطه با امکان وجود مشکلات مختلف انجام می شود. یکی از این آزمایش ها، بیوفیزیکال پروفایل جنینی است. تست BPP یکی از آزمایش های پیش از تولد است که در آن وضعیت جنین مورد ارزیابی قرار می گیرد. در این تست از ضربان قلب جنین (توسط تست بدون استرس یا NST) و سونوگرافی جنین برای ارزیابی ضربان قلب، تنفس، حرکات، تون عضلانی و سطح مایع آمنیوتیک استفاده می شود. سپس نتایج NST و سونوگرافی در هم آمیخته شده و نمره هر جنین تعیین می شود.

بیوفیزیکال پروفایل یک آزمایش ساده و بدون درد است که طی دوران بارداری به منظور ارزیابی میزان سلامت جنین انجام می شود. خصوصاً برای اطمینان از اینکه جنین، اکسیژن کافی از رحم دریافت می کند یا خیر. این آزمایش اغلب زمانی انجام می گیرد که از تاریخ مقرر زایمان گذشته باشد. همچنین اگر بارداریِ پرخطر داشته باشید، این آزمایش می تواند در سه ماهه ی سوم نیز انجام گیرد.

دلایل انجام تست بیوفیزیکال پروفایل

تست بیوفیزیکال پروفایل در موارد زیر انجام می شود:

بررسی سلامت جنین:

روش های ویژه سونوگرافی مانند این تست برای پیگیری حرکات، افزایش ضربان قلب با حرکت، میزان تنفس و میزان مایع آمنیوتیک اطراف نوزاد شما مورد استفاده قرار می گیرد. اگر این پنج مورد در محدوده طبیعی قرار داشته باشند، جنین شما سالم است. همچنین از این تست برای بررسی سلامتی جنین در صورت وجود شرایط زیر استفاده می شود:

• هیپرتیروئیدیسم
• مشکلات خونریزی
• لوپوس
• بیماری مزمن کلیه
• دیابت نوع یک یا دیابت حاملگی.
• فشار خون بالا
• پره اکلامپسی
• مقدار کمی مایع آمنیوتیک
• بارداری چندقلویی (مانند دوقلوها یا سه قلو).
• بارداری که از 40 تا 42 هفته طول بکشد.

افراد مناسب جهت تست بیوفیزیکال پروفایل در بارداری

مادران باردار با حاملگی پر خطر مانند فشار خون بالا، زنان دیابتی (نوع 2)، زنان با مشکل کلیوی و قلبی معمولاً کاندید انجام بیوفیزیکال پروفایل هستند. در حاملگی های دو یا چندقلویی و زنانی که از تاریخ زایمان آنها گذشته است نیز بیوفیزیکال پروفایل انجام می شود تا از سلامت جنین اطمینان حاصل گردد.

زمان انجام تست بیوفیزیکال پروفایل

در صورتی که پزشک تشخیص دهد که شما به این آزمون نیاز دارید، شما احتمالاً در سه ماهه آخر بارداری خود باید آن را انجام دهید. این تست معمولاً پس از هفته 32 بارداری انجام می شود. برخی زنان این تست را زودتر (پس از هفته 24 بارداری) نیز انجام می‏دهند. پزشک شما ممکن است در ادامه بارداری هم تست BPP را به منظور پیگیری تکرار کند.

آمادگی های پیش از انجام تست بیوفیزکال پروفایل BPP

هیچ آمادگی خاصی نیاز نیست. اگر در ماه های ابتدایی و میانی هستید کافی است 6 تا 8 لیوان آب بنوشید؛ چراکه مثانه پر لازمه ی یک سونوگرافی دقیق است. اگر در ماه های پایانی هستید نیازی به نوشیدن آب هم نیست و مثل روتین تمام سونوگرافی ها با مالیدن ژل و حرکت دادن حسگر دستگاه سونوگرافی انجام می شود و مادر می تواند جنین را در مانیتور مشاهده کند.

این آزمون حدود 20-30 دقیقه طول می کشد و گاهی به علت خواب بودن جنین از مادر خواسته می شود آبمیوه ای شیرین میل کند و یا با ایجاد یک صدای بلند جنین را بیدار خواهند کرد.

نحوه انجام تست بیوفیزیکال پروفایل

شخص بر روی تخت معاینه دراز می کشید و رادیولوژیست پروب (مبدل) دستگاه سونوگرافی را بر روی شکم وی نگه می‎دارد. قسمت دیگر این تست مربوط به آزمون غیر استرسی می باشد که ضربان قلب نوزاد را در طی 20 دقیقه می سنجد.

پزشک یک کمربند الاستیک را همراه با دو سنسور، دور شکم قرار می‎دهد تا ضربان قلب جنین را بیابد. این بخش معمولاً قبل از سونوگرافی جنین انجام می‎گیرد. در صورتی که نوزاد شما خوابیده باشد باید تا زمانی که بیدار می‎شود و شروع به حرکت می‎نماید منتظر بمانید. در برخی موارد ممکن است رادیولوژیست، با ایجاد صداهایی سعی کند جنین را از خواب بیدار کند. برخی پزشکان تنها بخش سونوگرافی این تست را انجام می‎دهند و بخش غیر استرس آن را در صورت درخواست اطلاعات بیشتر توسط پزشک معالج انجام می‎دهند.

نتایج تست بیوفیزیکال پروفایل

در روش سونوگرافی بیوفیزیکال استاندارد، ۵ عامل (حرکت جنین، تنفس، تونوسیته، میزان مایع و NST) مورد بررسی قرار می گیرد و نمرات هر یک از آنها ۰ یا ۲ می باشد. در صورتی که مجموع نمرات، بیشتر یا مساوی ۸ باشد، طبیعی است و در صورتی که کمتر یا مساوی ۶ باشد غیر طبیعی در نظر گرفته می شود. در روش بیوفیزیکال پروفایل مدیفیه، مجموع بزرگترین پاکه های عمودی مایع آمنیوتیک در چهار رُبع رحم AFI و NST ارزیابی می شود. در صورتی که AFI بالای 5 سانتیمتر و NST واکنشی (reactive) باشد، طبیعی و در صورت غیر طبیعی بودن هر یک از این دو، غیر طبیعی در نظر گرفته می شود.

محدودیت ها و عوارض تست بیوفیزیکال پروفایل

تست bpp یک آزمایش غیر تهاجمی است که خطرات جسمی را متوجه شما یا جنین نمی کند.

با اینکه پروفایل بیوفیزیکال می تواند در مورد سلامتی جنین اطمینان لازم را دهد؛ اما گاهی نیز اضطراب زا است. علاوه بر این، این آزمایش ممکن است برخی مشکلات را تشخیص ندهد یا به طور کاذب نتیجه مثبت گزارش کند، در حالی که جنین هیچ مشکلی ندارد. در حالت دوم ممکن است به اشتباه ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی انجام سایر آزمایش های غیر ضروری یا زایمان زودرس را توصیه کند. همچنین به خاطر داشته باشید که تأثیر تست در بهبود نتایج بارداری مشخص نیست.