علت قوس و گودی زیاد کف پا

دکتر بیژن فروغ [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drforogh.ir
آدرس مطب : تهران ، بزرگراه چمران ، ابتدای باقرخان غربی ، پلاک 89 قدیم ، 26 جدید ، طبقه همکف تلفن مطب : 66576424 - 021

به طور کلی لبه ی داخلی پا به گونه ای وسط کف پا را بالا آورده که یک حالت قوس مانند به پا بدهد. ارتفاع قوس کف پا از یک شخص به شخص دیگر متفاوت است. هنگامی که این ارتفاع بیشتر از حد معمول باشد، مشکلی به وجود می آید که به آن «گودی کف پا» می گویند.

ظاهر گودی کف پا:

وقتی یک شخص مبتلا به گودی کف پا می ایستد، به نظر می رسد وسط پا نسبت به حالت طبیعی بالاتر از سطح زمین قرار دارد. ممکن است پاشنه ی پا به سوی پهلوی درونی کشیده شده باشد و همچنین انگشتان نیز به سمت داخل کشیده شده باشند. برخی افراد مبتلا به گودی کف پا، انگشتانشان پیچ می خورد که به آن انگشت چنگالی می گویند.

اگرچه آشکارترین چیزی که در مورد گودی کف پا قابل مشاهده است، وجود یک قوس با ارتفاع زیاد است، با این حال این قوس ظاهری در واقع ناشی از تغییر شکل های اساسی تری در پا است. در تمام پاهایی که مشکل گودی دارند، قسمت جلویی پا بیشتر از حد معمول به سمت پایین کشیده شده است و قسمت رویی اطراف انگشت شست پا معمولاً بیشتر از همه به سمت پایین کشیده شده است. نتیجه این است که نوک قوس به سمت بالاست و همچنین نوک پا به سمت بیرونی آن است. این ترکیب، ظاهری از یک قوس با ارتفاع زیاد و یک فضای بزرگ در زیر پا ایجاد می کند.

عوارض گودی کف پا:

در تعداد کمی از افرادی که به گودی کف پا مبتلا هستند و عضلات ساق پایشان ضعیف است، پاشنه پا نیز به سمت پایین کشیده شده و این مشکل به ارتفاع قوس می افزاید. بقیه ی افراد که تاندون های آشیل آنها سفت شده است، پاشنه پایشان به سمت بالا کشیده شده است. این امر منجر به افزایش فشار به مچ و قسمت گوشتی کف پا می شود. پاشنه پای افراد دیگر نه به سمت بالا کشیده شده و نه به سمت پایین. ممکن است به دلیل کج شدن قسمت های دیگر پا، پاشنه ی پای با گودی زیاد به سمت داخل نیز متمایل شود. در ابتدا پاشنه ی کج شده قابل انعطاف است اما با گذشت زمان، بافت ها و مفاصل سفت می شوند و ممکن است کج شدگی پاشنه ثابت بماند.

دلایل گودی کف پا:

در بسیاری از افراد، علت گودی کف پا مشخص نیست. این افراد در پای خود تغییر شکل خفیفی دارند و گاهی اوقات ظاهر پای آنها به صورت ارثی است و در خانواده شان نیز وجود دارد.
بسیاری از مشکلات پزشکی که باعث ضعف یا فقدان هماهنگی عضلات می شود می تواند علت قوس کف پا باشد. نمونه هایی از این مشکلات عبارتند از اسپینا بیفیدا (ستون فقرات شکافدار)، نقص تغذیه ی عضلانی و مشکلاتی که در آنها عصب های کوچک ساق پا درست کار نمی کنند.
تصور می شود که حتی هنگامی که نمی توان هیچ عارضه ی پزشکی مشخصی پیدا کرد، احتمالاً گودی کف پا به دلیل ضعف بسیار جزئی عضلات ساق پا است.

علائم:

علائم و نشانه های زیاد بودن قوس کف پا بسته به شدت ارتفاع قوس، میزان حرکت مفاصل در پا برای کمک به کاهش قوس و سطح فعالیت فرد مبتلا به گودی کف پا (بسته به شغل او) متفاوت خواهد بود. بسیاری از افراد مبتلا به گودی کف پا هیچ گونه درد یا علائم دیگری ندارند.

ممکن است علائم از یک مشکل خفیف مانند فیت نشدن کفش تا ناتوانی های قابل توجهی که در زیر آمده است متفاوت باشد:

• مشکل در پیدا کردن کفش مناسب و اندازه؛ زیرا کفش ها با توجه به قوس زیاد و انگشتان چنگالی این افراد، به اندازه ی کافی عمیق نیستند
• طول پا کوتاه می شود
• درد گرفتن پا در هنگام راه رفتن، ایستادن و دویدن
• درد و التهاب در قسمت گوشتی کف پا همراه با درد در جلوی پا (معمولاً اولین و پنجمین سر انگشتان در کف پا)، با یا بدون پینه و میخچه
• درد و سفتی وسط قوس یا هرجایی در امتداد بخش میانی پا
• تومور عصب مورتون همراه با درد در قسمت گوشتی کف پا و کمتر در انگشتان
• درد در پاشنه پا و کف پا ناشی از التهاب غلاف کف پایی
• شکستگی های کف پا و دیگر استخوان های پا
• فشار غیر طبیعی ممکن است منجر به زخم کرومیوم پاشنه و قسمت گوشتی کف پا شود؛ به خصوص در بیماران دیابتی و کسانی که مشکلات گردش خون دارند
• فشار و بیماری های از بین برنده ی مفاصل اندام های تحتانی ( آرتروز )
• ضربه هایی مانند تپش که باعث تغییر شکل در(Haglund) در پشت پاشنه ی پا می شود
• ناراحتی مرتبط به داخل و نزدیک مفصل مچ پا
• بی ثباتی مچ پا همراه پیچ خوردن مکرر آن
• سفت شدن تاندون های آشیل
• ممکن است زانوها، باسن و قسمت پایینی کمر منبع اولیه ی درد و ناراحتی باشد
• درد مزمن در اندام های تحتانی ممکن است منجر به عدم فعالیت و کاهش رفاه شخص شود

تشخیص گودی زیاد کف پا:

در صورتی که پزشک متخصص مغز اعصاب به وجود بیماری عصبی یا عضلانی یا عصب تروما مشکوک باشد، ممکن است تست های زیر را انجام دهد:

• الکترومیوگرافی
• ام آر آی ستون فقرات
• مطالعات هدایت عصبی
• تست اشعه ایکس (تصویربرداری رادیولوژی) از پا
• تست اشعه ایکس از ستون فقرات

درمان:

در ابتدا لازم است یک بررسی بسیار دقیق انجام شود تا احتمال وجود هرگونه بیماری عصبی که باعث گودی زیاد کف پا می شود، رد شود. درمان به عواملی که باعث بروز درد شده است و نوع قوس کف پا بستگی دارد. به طور مثال، اگر قوس زیاد کف پا انعطاف پذیر باشد ممکن است نیاز به هیچ گونه درمانی نداشته باشد.

درصورت نیاز به درمان موارد زیر می تواند کمک کننده باشند:

• کفش هایی با کفی و عمق مناسب به طوری که قوس کف پا را حمایت کنند و به کاهش درد و بهبود راه رفتن کمک کنند
• از بین بردن بافت پینه و میخچه
• پدهای از جنس سیلیکون و یا پشم برای کاهش فشار وارده به نواحی دردناک
• کنترل وزن و کاهش بار روی پاها
• روش های فیزیوتراپی مانند لیزر درمانی برای التهاب های مربوط به این عارضه
• ماساژ پا و مفصل مچ پا برای کمک به افزایش دامنه حرکت
• استفاده از ابزارهای ارتوتیک پا (پا را صاف نگه می دارند) که برای مفاصل تحت فشار و بافت های نرم یک ساپورت و تکیه گاه فراهم می کند
• ارتوز پا (نوعی کفی طبی برای پا) به منظور افزایش ضربه گیری و کمک به توزیع مجدد فشار وارده به کف پا (معمولاً ارتوز پا به صورت سفارشی و از مواد نیمه سخت یا نیمه انعطاف پذیر ساخته می شود و به جلوگیری از برگشتن پا به سمت بالا کمک می کند)
• در ضمن ساپورت های بیش از حد از قوس کف پا ممکن است برای موارد خفیف گودی کف پا مفید باشد، اما اغلب برای موارد شدید گودی کف پا خیلی مناسب نیستند.