سرطان کلیه چه بیماری است و چگونه درمان میشود؟

دکتر امیر بهنام فر [ فلوشیپ جراحی سرطان های دستگاه ادراری و تناسلی ]آدرس وب سایت : www.doctorbehnamfar.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شیخ مفید ، بین چهارراه دهش و رکن الملک تلفن مطب : 36631677 - 031

به طور معمول هر فردی دارای دو اندام به اندازه ی مشت دست است که در دو طرف ناحیه ی بالای لگن و در پشت شکم قرار دارند. این دو اندام وظیفه دارند تا بوسیله های ساختارهای لوله ای شکل درون خود خون را تصفیه کرده و از مواد زائد عاری کنند. پس از فیلتراسیون مواد زائد ماده ای که حاوی مواد زائد است ادرار نام می گیرد. سرطان کلیه معمولا در درون لوله های داخل کلیه ایجاد می شود. سرطان در حقیقت نوعی بیماری است که در آن سلول های بدن بصورت غیرطبیعی رشد می کنند، تکثیر می شوند و سپس به اندام های دیگر بدن سرایت می کنند. سلول های غیرطبیعی و سرطانی از طریق جریان خون به سایر بافت ها منتقل می شوند که به این فرایند متاستاز گویند. در مورد سرطان کلیه نیز انواع مختلفی از این بیماری شناخته شده اند که شایع ترین آن کارسینومای سلول های رنال (renal cell carcinoma) نام دارد. احتمال ایجاد سرطان کلیه با افزایش سن افزایش می یابد با این حال نوع خاصی از سرطان کلیه وجود دارد که کودکان را درگیر می کند و تومور ویلمز (Wilms' tumor) نام دارد.

فاکتورهای خطر برای ایجاد سرطان کلیه شامل چه مواردی است؟

فاکتورهای خطر عواملی هستند که احتمال ایجاد یک بیماری را افزایش می دهند. در مورد سرطان کلیه چندین فاکتور خطر شناخته شده اند که از جمله ی آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استعمال دخانیات از جمله سیگار
• مشکلات ژنتیکی
• استفاده از داروهای مسکن بصورت نادرست و به مدت طولانی

علائم سرطان کلیه شامل چه مواردی است؟

گاهی سرطان کلیه علامت خاصی بروز نمی دهد؛ به این معنی که ممکن است تومورهای سرطانی در کلیه ایجاد شده باشند اما فرد از وجود آنها بی اطلاع باشد و در طی بررسی سایر اندام های بدن و بصورت اتفاقی تشخیص داده شوند. با این حال در صورتی که این بیماری علائم خود را بروز دهد این علائم شامل موارد زیر هستند:

1. وجود خون در ادرار
2. احساس وجود توده در شکم
3. کاهش ناگهانی و شدید وزن بدون اینکه دلیل مشخصی داشته باشد یا بصورت اختیاری ایجاد شود.
4. درد در دو طرف ناحیه ی شکم از جمله در قسمت پشتی آن که با گذشت زمان رفع نمی شود.
5. کاهش اشتها

روش درمان سرطان بدخیم کلیه چیست؟

در صورتی که با بررسی های کلینیکی و تصویربرداری ها مشخص شود که فرد دچار سرطان است روش های درمانی مختلفی را بر اساس میزان پیشرفت سرطان می توان به کار برد. برای افرادی که سرطان آنها متاستاز چندانی نکرده و یا در محدوده ی بافت های اطراف کلیه و گره های لنفی گسترش یافته است روش اولیه شامل جراحی برای برداشتن تومور خواهدبود. در صورتی که تومورها در اثر متاستاز به سایر اندام ها نیز گسترش یافته باشند از ترکیب چندین روش درمانی برای درمان سرطان کلیه ی بدخیم استفاده خواهدشد.

1. روش درمانی پایش فعال (Active surveillance): این روش زمانی به کار می رود که بدن فرد به دلیل سبک زندگی یا افزایش سن در شرایط مناسبی جهت انجام روش های درمانی مختلف بر روی آن نیست. این روش از جمله در مورد تومورهای کوچک کاربرد دارد. در این روش سعی می شود تا سرطان در طی زمان با استفاده از آزمایشات خون و ادرار مورد بررسی و پایش قرار بگیرد. سایر مداخلات درمانی تنها زمانی شروع می شوند که سرطان در حال پیشرفت باشد یا وضعیت سلامتی فرد بهبود یابد.
2. جراحی برای درمان سرطان کلیه: تومورهایی که در کلیه یا اطراف آن گسترش یافته اند معمولا با جراحی برداشته می شوند. در این نوع جراحی ها تلاش می شود تا حداکثر میزان ممکن از بافت کلیه باقی بمانند با این حال ممکن است گاهی به دلیل وخامت وضعیت بیماری، پزشک مجبور به برداشتن تمام بافت کلیه شود. امروزه این جراحی ها با روش لاپروسکوپی انجام می شوند که می توانند زخم کمتر، زمان بستری کمتر و درد کمتری ایجاد کنند.
3. روش درمان سرطان کلیه با استفاده از جریان انرژی: در این روش از گرما یا سرما برای درمان سرطان استفاده می شود. مزیت این روش این است که نیازی به ایجاد برش در کلیه وجود ندارد و بافت آن بصورت کامل باقی می ماند. روش Cryoablation روشی است که در آن با استفاده از یک پروب نازک و دراز، سلول های سرطانی فریز می شوند. در روش Radiofrequency ablation (RFA) نیز مانند روش قبل رفتار می شود با این تفاوت که در این روش سلول های سرطانی به دلیل گرما از بین می روند.
4. روش درمانی هدفمند برای درمان سرطان کلیه: سلولهای سرطانی مانند هر سلول دیگری نیاز به استفاده از ملکلولهای خاصی از جمله پروتئین ها دارند. این ملکلولها در بقا، رشد و گسترش سرطان نقش مهمی ایفا می کنند. در روش درمانی هدفمند، از داروهایی استفاده می شود که به ملکولهای هدف یا ژن های ایجادکننده ی سرطان متصل می شوند و از این طریق در روند رشد یا گسترش سرطان مانع ایجاد می کنند. در حقیقت این روش درمانی بر اساس رابطه ی گیرنده ی سلولی با پروتئین است. بیشتر هدف روش درمانی هدفمند در درمان سرطان کلیه منجر به جلوگیری از ایجاد رگ خونی اضافی برای تغذیه ی سلول های سرطانی می شود. بنابراین در این روش، سلولهای سرطانی بصورت مستقیم تخریب نمی شوند بلکه مسیرهای رشد آنها مسدود می شوند. همچنین این روش می تواند تاثیرگذاری روش ‎های دیگر مانند شیمی درمانی را نیز افزایش دهد.
5. ایمنی درمانی برای درمان سرطان کلیه: در این روش نیز سلولهای سرطانی بصورت مستقیم مورد تهاجم قرار نمی گیرند بلکه از داروهایی استفاده می شود که سیستم ایمنی بدن را تحریک می کنند تا بتواند سلول های سرطانی را از بین ببرد.
6. شیمی درمانی برای درمان سرطان کلیه: به نظر می رسد که روش های مرسوم شیمی درمانی برای درمان سرطان کلیه تاثیر قابل قبولی ندارند. معمولا این نوع روش درمانی برای افرادی که سرطان مدیولاری کلیه دارند موثرتر است.
7. رادیوتراپی برای درمان سرطان کلیه: شکل استاندارد امواج استفاده شده در رادیوتراپی نمی تواند تاثیر چندانی بر روی سلول های سرطانی کلیه بگذارد اما سلول های سالم کلیه را تحت تاثیر قرار می دهد که همین مسئله باعث کاهش کاربرد این روش درمانی می شود. با این حال در برخی موارد از جمله زمانی که سرطان کلیه به سایر بافت ها نیز گسترش پیدا کرده باشد می تواند به کاهش درد و کم شدن سایر علائم بیماری منجر شود.
8. محدودکردن رگ زایی برای درمان سرطان کلیه: رگ زایی یکی از فرایندهای مهم و تاثیرگذار در رشد سرطان است. سلول های سرطانی با ایجاد رگ جدید در اطراف خود می توانند به منبع غذا، انرژی و اکسیژن دسترسی داشته باشند و مواد زائد خود را دفع کنند. برخی داروها می توانند جلوی فرایند رگ زایی (angiogenesis) را بگیرند.