درباره ی تومور مثانه چه می دانید؟

دکتر امیر بهنام فر [ فلوشیپ جراحی سرطان های دستگاه ادراری و تناسلی ]آدرس وب سایت : www.doctorbehnamfar.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شیخ مفید ، بین چهارراه دهش و رکن الملک تلفن مطب : 36631677 - 031

مثانه ساختاری کیسه مانند است که جزوی از مجرای ادراری محسوب شده و با لوله هایی به نام لوله ی حالب به دو کلیه وصل شده است. زمانی که کلیه ها خون را تصفیه مواد زائدی جدا می شوند که ادرار نام دارند. ادرار از طریق دو لوله ی حالب از دو کلیه به مثانه منتقل می شود و تا زمان خروج از بدن در آنجا ذخیر می گردد. دیواره ی عضلانی مثانه این امکان را برای مثانه فراهم می کند تا بین 400 تا 600 میلی لیتر ادرار را در خود جای دهند. گاهی سلول های سازنده ی مثانه دچار جهش می شوند و توانایی تنظیم تقسیم سلولی خود را از دست می دهند.
در نتیجه ی این جهش ها، سلول ها رشد کرده و با تقسیم های غیر قابل کنترل خود موجب ایجاد توده های سلولی غیرطبیعی به نام تومور می شوند. سلول های تشکیل دهنده ی تومورها گاهی از محل تشکیل خود به سایر بافت ها و اندام ها منتقل می شوند و موجب ایجاد تومورهای جدید در بافت دیگر می شوند. در صورتی که تومورها تنها در محل ایجاد خود باقی بمانند از نوع خوش خیم و در صورتی که به بافت دیگری نیز گسترش یابند، تومورهایی از نوع بدخیم هستند. متاسفانه بیشتر تومورهای مثانه از نوع بدخیم و سرطانی هستند.

علائم تومور مثانه چیست؟

شناخت علائم تومور مثانه از این نظر اهمیت دارد که تشخیص به موقع تومور مثانه می تواند تاثیر روند درمانی را به شدت افزایش دهد. اولین نشانه ای که اکثر افراد دارای تومور مثانه گزارش می دهند وجود خون در ادرار یا هماتوریا است. خون موجود در ادرار می تواند بصورت رگه هایی مشخص از خون باشد که به سادگی با چشم قابل مشاهده است. برخی اوقات خون بصورت ذرات بسیار ریز در ادرار پراکنده است بصورتی که بصورت مجزا قابل تشخیص نیست اما رنگ ادرار را به صورتی، قرمز یا قهوه ای تغییر می دهد. گاهی نیز ادرار در خون تنها با روش های آزمایشگاهی قابل تشخیص است، بدون اینکه اثر قابل مشاهده ای در ادرار داشته باشد. سایر علائم مرتبط با تومور مثانه شامل موارد زیر هستند:

• درد در ناحیه ی پشت، شکم، پهلوها و لگن
• پیوسته نبودن ادرار
• تکرر ادرار
• سوزش یا درد در هنگام ادرار
• احساس نیاز به ادرار بدون اینکه مثانه پر باشد.
• کاهش جریان خروجی ادرار
• کاهش اشتها
• وجود علائم عفونت مجرای ادراری مانند درد و سوزش در هنگام ادرار که با مصرف آنتی بیوتیک بهبود نیابد.
• خون ریزی در بانوان پس از دوران یائسگی

مراحل سرطان مثانه چیستند؟

سرطان مثانه را در 4 سطح یا درجه می توان مشاهده کرد:

1. سطح یک: در این درجه، سرطان در لایه ی درونی مثانه ایجاد شده و تنها در همان لایه حضور دارد.
2. سطح دو: در این درجه، تومور به لایه ی عضلانی نیز کشیده شده است اما از سطح عضله جلوتر نرفته است.
3. سطح سه: در این درجه، تومور مثانه از دیواره ی مثانه به سایر بافت های مجاور مثانه کشیده شده است.
4. سطح چهار: در این درجه، سلول های سرطانی به گره های لنفی و اندام های غیرمجاور و دور از مثانه مانند ریه ها یا استخوان ها متاستاز کرده است.

فاکتور خطر تومور مثانه چیست؟

فاکتور خطر یک بیماری به هر عاملی گفته می شود که احتمال ایجاد بیماری را بالا می برد. در مورد تومور مثانه می توان به فاکتورهای خطر زیر اشاره کرد:

• مصرف دخانیات از جمله سیگار
• سابقه ی خانوادگی تومور مثانه
• تماس به مواد شیمیایی صنعتی، رنگ ها، فلزات سمی، محصولات پتروشیمی و ...
• سابقه ی پرتودرمانی در ناحیه ی لگنی یا استفاده از برخی داروهای ضد سرطان
• مصرف آب مناطقی با آرسنیک بالا
• مصرف آب تصفیه شده با کلرین
• سابقه ی عفونت مثانه
• افزایش سن

باید توجه داشت که این فاکتورهای خطر لزوما در نهایت به سرطان مثانه منجر نمی شوند. همچنین در افرادی که هیچ یک از این فاکتورهای خطر را ندارند نیز امکان ایجاد جهش و تشکیل تومور مثانه وجود دارد.

روش تشخیص تومور مثانه چگونه است؟

روش های مختلفی برای تعیین وجود تومور مثانه و سرطان وجود دارند. از جمله ی این روش ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بررسی وضعیت جسمانی و تاریخچه ی بیماری ها
• بررسی اندام های داخلی مانند مسیر واژینال و رکتوم توسط انگشت برای بررسی وجود توده ی غیرطبیعی
• تست ادرار برای بررسی وجود سلول های خونی، محتوای قندی، پروتئین ها و ...
• تست سایتولوژی ادرار که بوسیله ی میکروسکوپ وجود سلول غیرطبیعی تشخیص داده می شود.
• سایتوسکوپی: در این روش به مشاهده ی ساختارهای درونی مثانه و مجاری ادراری برای بررسی وجود توده های غیرطبیعی پرداخته می شود. در این روش از سایتوسکوپ استفاده می شود که یک لوله ی نازک و دارای لامپ و عدسی برای مشاهده است.
• تصویربرداری IVP: در این روش ابتدا ماده ای به درون شریان های بدن وارد می شود که با برخورد اشعه ی ایکس می تواند واکنش داده و تصویر شفافی از محل حضور خود ایجاد کند. در صورت انسداد یک مسیر، تجمع این رنگ ها در محل انسداد می تواند در تصویربرداری اشعه ایکس مشخص گردد.
• بایوپسی: در این حالت بخشی از سلول های اندام موردنظر از آن جداشده و در آزمایشگاه بررسی می شود.

پس از تشخیص وجود قطعی تومور در مثانه، آزمایشات مختلفی انجام می شود تا مشخص شود که این سلول ها به اندام های دیگر نیز گسترش یافته اند یا نه.

درمان تومور مثانه چگونه انجام می شود؟

برای درمان تومور مثانه روش های مختلفی وجود دارند. هر یک از این روش ها دارای مزایا و مضرات ویژه ی خود هستند. روش های درمانی بسته به وضعیت تومور، مرحله ی سرطان، وضعیت جسمانی فرد و دیگر عوامل انتخاب می شوند. روش های درمان تومور مثانه شامل موارد زیر هستند:

• جراحی
• شیمی درمانی
• ایمنوتراپی (Immunotherapy)
• درمان هدفمند (Targeted therapy)
• درمان موضعی (Local therapy)
• پرتودرمانی یا رادیوتراپی

باید توجه داشت که وجود تومور در مثانه الزاما یک مشکل غیرقابل درمان نیست. امروزه روش های درمانی برای درمان انواع سرطان ها به شدت در حال پیشرفت هستند و امیدها برای درمان سرطان مثانه روز به روز بیشتر می شود. انتخاب روش درمانی مناسب و پزشک مجرب نیز از فاکتورهای موثر در تاثیر فرایند درمانی هستند.