مانیپولاسیون (درمان دستی) چیست؟

دکتر سلمان فلاح [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drsalmanfallah.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان حکیم نظامی ، خیابان شریعتی غربی ، نبش کوچه 16 ، جنب مسجد امام حسن عسکری ، طبقه اول تلفن مطب : 91011414 - 031

درمان دستی ستون فقرات (SMT) یک تکنیک است که با استفاده از نیرو بر مفاصل ستون فقرات، درد کمر ، گردن و سایر بیماری های اسکلتی-عضلانی را درمان می کند. با این ایده که چنین درمانی در مناطق ناکارآمد ستون فقرات می تواند یکپارچگی ساختاری ستون فقرات را بازیابی کرده و کاهش درد و آغاز فرایندهای طبیعی بهبودی بدن را موجب شود.

مانیپولاسیون یک مداخله است که فیزیوتراپیست ها از ابتدای تمرین فیزیوتراپی استفاده می کردند. با این حال، فیزیوتراپیست هایی که دستکاری ستون فقرات را انجام می دهند، تحت نظارت سایر مشاغل قرار گرفته اند. هرچند که مانیپولاسیون منحصر به هیچ حوزه یا حرفه ای نیست.

مزایا درمان دستی

فیزیوتراپیست معین می کند که آیا درمان های دستی برای وضعیت و بیماری مناسب است یا نه. وی همچنین به دلایل زیر درمان های دستی را برای عضلات و مفاصل مورد استفاده قرار می دهد:

• کاهش درد
• بهبود بافت های اسکاری
• از بین بردن ناهنجاری ها یا رشد بافت اسکار
• کمک در حذف مواد محرک شیمیایی
• روان تر کار کردن مفاصل
• شل کردن عضلات
• بهبود حرکتی
• از بین بردن موانع مکانیکی حرکت مفاصل که به دلیل درد به وجود آمده اند

کاربرد درمان دستی

بیماری هایی که با درمان های دستی مانیپولاسیون قابل درمان هستند، شامل:

• محدودیت حرکتی در مفاصل بین مهره ای (مفاصل فاست)
• انواع بیماری های دیسک
• آرتروز ستون فقرات
• کمردرد یا گردن دردهای مکانیکال
• تنگی کانال نخاعی

اگرچه دیسک بیرون زده با درمان های مختلف کمی جمع می شود و اغلب در اولین جلسه درمان، بیمار بهبودی قابل توجهی را تجربه می کند اما اصطلاح جااندازی دیسک را نمی توان به کار برد. جااندازی غالبا برای مفاصل محیطی بکار می رود.

به طور کلی دو روش برای اعمال مانیپولاسیون روی ستون فقرات وجود دارد:

1. مانیپولاسیون ستون فقرات: فشارهای با سرعت بالا و دامنه کم، که به آن تعدیل کایروپراکتیک یا درمان های دستکاری کننده استئوپاتی نیز گفته می شود، با استفاده از نیروی کافی برای فشار دادن مفصل نخاعی به خارج از محدوده حرکتی، با هدف بهبود مفصل انجام می شود. هنگامی که دستکاری با سرعت بالا روی ستون فقرات انجام می شود، معمولاً شامل صدای ترک خوردن یا ترکیدن حباب می شود که قابل شنیدن است. برخی از افراد احساس آرامش می کنند یا از صدای ترک خوردن لذت می برند، در حالی که دیگران احساس خوبی ندارند.
2. متحرک سازی ستون فقرات: دستکاری های با سرعت کم و دامنه کم، که به تدریج کار مفاصل ستون فقرات را از محدوده حرکتی قابل تحمل خود به جای فراتر از حد طبیعی خود سوق می دهد. دستان فیزیوتراپیست مهره را به آرامی حرکت داده و هر سطح ستون فقرات مورد کار را کش می دهد. متحرک سازی ستون فقرات معمولاً شامل صدای ترک خوردن نمی شود.

تکنیک های متعددی برای دستکاری و متحرک سازی ستون فقرات وجود دارد. بسته به نیازها و ترجیحات منحصر به فرد بیمار و همچنین مجموعه مهارت های پزشک ممکن است از تکنیک های مختلفی استفاده شود.
علاوه بر این اگر دستکاری هایی روی ستون فقرات گردنی انجام شود، تمایل به انجام آن روی ستون فقرات قفسه سینه (قسمت فوقانی کمر) نیز وجود دارد زیرا این دو ناحیه به هم مرتبط هستند و می توانند درد و سفتی را به عقب ارجاع دهند.

اثربخشی مانیپولاسیون

بسیاری از مردم گزارش کرده اند که حداقل با کاهش درد گردن و بهبود دامنه حرکتی از طریق دستکاری یا متحرک سازی دستی مواجه شده اند. با این حال، اکثر مطالعاتی که به دستکاری و متحرک سازی دستی پرداخته اند، کارآزمایی های کوچک یا تصادفی کنترل شده بوده اند. برای مطالعاتی که درمان دستی برای کمک به تسکین درد گردن یا بهبود عملکرد گردن مفید بوده است، شواهد ضعیف بوده و مزایای آن موقتی است.

خطرات مانیپولاسیون

هنگامی که مانیپولاسیون توسط یک متخصص پزشکی که دارای مجوز و آموزش این تکنیک ها است انجام شود، دستکاری و متحرک سازی دستی ستون فقرات گردنی نسبتاً بی خطر است. از آنجا که دستکاری شامل حرکت دادن مفصل از محدوده طبیعی حرکت خود است، مهم است که قبل از انجام دستکاری با سرعت بالا در ستون فقرات گردنی، هرگونه بیماری زمینه ای جدی مانند بی ثباتی ستون فقرات یا میلوپاتی گردنی را رد کرد.
در حالی که بسیار نادر است، گزارش هایی از سکته مغزی ناشی از کالبد شکافی شریان مهره ای پس از دستکاری ستون فقرات گردنی گزارش شده است.

همچنین لازم به ذکر است که همه این گزارش ها نمی توانند علت دقیق سکته مغزی را تأیید کنند. برخی از مطالعات گزارش می دهند که هیچ تفاوتی در خطر بالینی سکته مغزی در بیمارانی که برای درد گردن به پزشک کایروپراکتیک مراجعه می کنند، در مقایسه با بیمارانی که برای درد گردن به پزشک عمومی (بدون دستکاری) مراجعه می کنند، وجود ندارد.