سلولهای بنیادی bulgue فولیکول مو

کلینیک پوست ارکیده [ پوست ، مو و زیبایی ]آدرس وب سایت : www.orkideclinic.ir
آدرس مطب : شهرکرد ، خیابان فردوسی ، حدفاصل چهارراه مولوی و چهارراه فردوسی ، مجتمع پالادیوم ، طبقه دوم تلفن مطب : 32263360 - 038

پيدايش و گسترش بیماری های مختلف در قرن اخير، مشكلات فراواني را براي ارائه دهندگان خدمات سلامت ايجاد كرده است. امـروزه بـا پيـشرفت فنـاوري، روش های جديـدي ازجملـه سلول درمانی، جايگزين درمان های قبلي گرديده و در برخي زمینه ها نيز بسيار كارآمـد و موفـق بوده اند. جهت استفاده از هر منبع سلولي، شناخت دقيـق آن منبـع ضـروري اسـت، لـذا در ايـن مطالعه، مروري بر متون علمي منبع جديدي از سلول های بنيادي بـالغ كـه در ناحیه ی bulge فوليكول مو وجود دارند، انجام گرفت.

مو از ضمايم پوست بوده و دو قسمت ريـشه و سـاقه دارد. دو سـوم پروگزيمـال ریشه ی مـو، فوليكول مو ناميده می شود كه توسط دو غلاف اپيدرمي و درمـي احاطـه شـده اسـت. غـلاف اپيدرمي شامل غلاف ریشه ای داخلي و خارجي است. غلاف ریشه ای خارجي در محل اتـصال عضله ی راست کننده ی مو و غده ی سباسه، برجستگي ناحیه ی بالج را ايجاد می نماید كه حاوي سلول های بنيادي می باشد. در فولیکول موی انسان، درست در زیر غده سبابه در ناحیه برجسته ای به نام Bulge، سلول های بنیادی مو قرارگرفته اند. هر بار که یک سیکل مو می خواهد آغاز شود یکی از این سلول ها وارد چرخه شده، تکامل یافته و پیاز مو را می سازد.

گاهی به علت وجود شرایط و مشکلات گوناگون و همچنین عدم آگاهی مردم از این عضو مهم، ممکن است فولیکول ها ضعیف و یا دچار آسیب های بسیار زیادی شوند. هرگونه آسیبی که به این عضو وارد شود، می تواند باعث ریزش های مقطعی و دائمی، شدید و یا خفیف و در نهایت ممکن است موجب طاسی سر فرد شود. به همین علت تمامی افرادی که حتی درگیر ریزش مو نیستند، می بایست تمامی موارد مربوط به فولیکول ها را بدانند تا در صورت بروز هرگونه مشکل آمادگی لازم را داشته باشند.

ساختار فولیکول مو

• Papila: این بخش که به فارسی «پستانک» ترجمه شده، در واقع به شکل حلقه های مویرگی است که شکل آن در واقع مانند یک بافت محکم می باشد. معمولاً تقسیم سلولی در این بخش بسیار بندرت و یا اصلاً اتفاق نمی افتد. اطراف پستانک را بخش دیگری بنام «ماتریکس مو» (که به آن در اصطلاحات علم پزشکی trichocytes نیز می گویند و در اصل مسئول تشکیل سلول های پایه ای جهت ساخت مو است) در بر گرفته است.
• Root Sheath یا غلاف ریشه مو: همانطور که از اسمش پیدا است یکی از بخش های مهم و پایه ای موها است. این بخش در اصل دارای دو بخش داخلی و خارجی می باشد. بخش خارجی غلاف ریشه، زمانی که عمل رنگ آمیزی «هماتوکسیلین و ائوسین» در ریشه موها صورت می گیرد، به صورت سلول های مکعبی شکل ظاهر می شوند.از طرف دیگر بخش داخلی این غلاف از سه قسمت تشکیل شده:

1. لایه هنل: سومین لایه داخلی غلاف ریشه است که از سلول های مکعبی تشکیل شده که درون آن هسته های تخت قرار دارند.
2. لایه هاکسلی: دومین لایه این بخش است که حاوی سلول های تخت و پایه ای پولک مانند هستند.
3. لایه سفت شده درونی (اصطلاحاً Cuticle): این بخش به بیرونی ترین بخش خارجی مو متصل است.

• Bulge یا برآمدگی: این بخش در واقع در بخش خارجی غلاف ریشه مو و درست در کنار ماهیچه Pili قرار دارد. (این ماهیچه کارش سر پا نگه داشتن و صاف کردن موها است که البته این کار به صورت ناخودآگاه صورت می گیرد. ماهیچه «پیلی» به بخش مرکزی فولیکول مو متصل است و زمانی که بر اثر سرما اصطلاحاً موها راست می شوند و یا فردی دچار برق گرفتگی شده و موهایش سیخ می شوند، این ماهیچه عمل می کند. همچنین این بخش که یکی از بخش های بسیار مهم و حیاتی مو است، شامل سلول های بنیادین می شود که با استفاده از آنها، باقی فولیکول های مو را با استفاده از سلول های جدید می سازد. از طرف دیگر این بخش در بهبود زخم هایی که در روی پوست سر ممکن است رخ دهد نیز نقش دارد.
• Cup یا جام: این بخش که اصطلاحاً در علم پزشکی به آن Infundibulum نیز می گویند، فولیکول های مو در آن رشد می کنند.
• غدد چربی: این بخش هم که احتمالاً با آن آشنایی دارید، مسئول ایجاد چربی های اطراف تارهای مو است که این چربی ها در واقع نوعی ماده روغنی است و برای محافظت و نرم ماندن موها و حتی پوست سر مفید است. طبیعتاً هر چه تراکم موها بیشتر باشد، تعداد غدد چربی موها نیز بیشتر است.
• گیرنده های حسی فولیکول مو: این گیرنده ها در واقع موقعیت و جهت موها را حس می کنند.

عملکرد فولیکول مو

واحدهای فولیکول موی بسیار زیادی بر روی پوست سر انسان قرار دارند که هرکدام به صورت مجزا باعث تولید و رشد تارهای مو می شوند. فولیکول های مو باعث تولید پیاز مو در نهایت تولید ریشه مو می شوند. در واقع فولیکول های مو می توانند با استفاده از مویرگ های خونی، مواد مغذی و مواد موردنیاز برای رشد تارهای مو را تأمین کنند. برخی از دانشمندان از فولیکول مو به عنوان محل زایش و تولد تارهای مو یاد کرده اند.
فولیکول های مو، بسیار حائز اهمیت هستند و هرگونه آسیب به آن می تواند باعث از بین رفتن آن و در نهایت ریزش موی شدید بدون جایگزینی تارهای موی جدید شود و در نهایت کم پشتی و یا کچلی و طاسی را به دنبال داشته باشد.

سلول های بنیادی بالج مو

مشخـصات اين سلول ها شناسايي شد و نشان داده شد كـه داراي قـدرت خود ترميمي طولانی مدت بوده و در احياي فوليكول مو و ترميم زخم شركت می کنند. اين یافته ها، بـالج را به عنوان زيـستگاه سلول های بنيادي فوليكول مـو واجـد شـرايط نمـود. ايـن سلول ها، توان بالقوه ی بـالايي بـراي تـرميم داشـته و به دلیل سـيكل طولانی مدت، در اپـيدرم به صورت خاموش باقي می مانند. آنهـا در محـيط آزمايـشگاه ظرفيت تمايزي خود را حفـظ می کنند.

ايـن سلول ها مـستقيماً بـه روش مكانيكي و آنزيمي جدا شده و كشت داده می شوند و به ویژه سلول های بنيـادي غني از CD200 هستند و مـسئول احيـاي پيوسته فوليكول مو در طول سيكل رشـد مـو هـستند. اين سلول ها در زيستگاه حاوي سلول های درم، مـستقر هستند. در طـول مرحله ی آنـاژن چرخه ی رشد مو، سلول های بنيـادي بـالج به صورت دوره اي در فواصل معين، به تمـامي انـواع سلول های فوليكول شامل اپـيدرم، سلول های قاعده ای غده ی سباسه، سلول های ماتريكس مو، غلاف ریشه ای داخلـي و خارجي، متمايز می شوند.

مزایای سلولهای بنیادی bulgue فولیکول مو

برخلاف سلول های بنيـادي جنينـي، سلول های بنيادي فوليكول مو، خطر سرطان زایی شناخته شده ای ندارند. مانند سلول های اتولوگوس مزيت ايمني دارنـد، در نقاط شناخته شـده بـدن انـسان قـرار گرفته اند و به آسانی قابل دسترسي هـستند. هـمچنـين به خاطر ظرفيت ذاتي براي خود تجديدي و چنـد ظرفيتي بـودن، بــه رده های مختلفــي تمــايز می یابند. ايــن مــوارد سلول های بنيادي فوليكول مو را علاوه بر احياي پوست و مو و تـرميم زخـم، كانديـد مناسـبي بـراي پزشـكي ترميمي می کند.

کاربرد سلول های بنیادی در کاشت مو

شرایط مختلفی که در مورد آنها تحقیق شده و نشان داده شده که کاشت مو توسط سلول های بنیادی یک درمان مؤثر می باشد، موارد زیر می باشند:

1. طاسی با الگوی مردانه که به طاسی آندروژنتیک مردانه شناخته شده است.
2. طاسی با الگوی زنانه که به طاسی آندروژنتیک معروف است.
3. طاسی سیکاتریسیل (Cicatricial alopesia) و طاسی فیبروزینگ پیشانی، شرایطی که در آن بافت های زخمی پس از تخریب فولیکول های مو، جایگزین آنها می شوند.