انسداد دستگاه ادرارى چیست؟

دکتر پیمان صالحی [ متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری و ناباروری ]آدرس وب سایت : www.drsalehi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، اتوبان آقا بابایی ، بعد از روگذر حکیم شفائی ، بلوار سلامت، شهرک سلامت اصفهان ، طبقه دوم تلفن مطب : 35548081 - 031

احتباس یا انسداد در هر قسمت ازسیستم ادرار ،از کلیه ها گرفته تا مجرای ادرار که ادرار را از بدن خارج می کند ، می تواند باعث ایجاد فشار داخل مجرای ادرار وکاهش جریان ادرارشود . احتباس ادرار ممکن است به طور ناگهانی ایجاد شود و یا به تدریج و طی چندین روز اتفاق بیفتد . احتباس ادرار ممکن است مجرای ادرار را به طور کامل مسدود کرده یا باعث گرفتگی بخشی از مجرای ادرار شود . در برخی موارد فقط یک کلیه آسیب می بیند اما این امکان وجود دارد که احتباس ادرار به هر دو کلیه نیز آسیب وارد نماید . در این مقاله به بررسی انسداد دستگاه ادراری می پردازیم .

به طور معمول ، جریان ادرار به سمت خارج از کلیه ها ، فشار بسیار کمی دارد . اگر جریان ادرار مسدود شود ، ادرار پشت نقطه مسدود شده جمع می شود ، در نهایت به لوله های کوچک کلیه و محل تجمع این لوله ها ( لگن کلیوی ) رسیده ، باعث تورم کلیه شده و فشار را در ساختار های داخلی آن افزایش می دهد .

علل انسداد دستگاه ادراری

شایع ترین علل کلی انسداد دستگاه ادراری عبارت اند از :

• ناهنجاری های ساختاری و نقایص مادرزادی مانند دریچه های قسمت پشتی مجرای ادرار ( به نام دریچه های پیشابراه پشتی )
• تشکیل سنگ در کلیه یا مجاری ادراری یا هر نقطه از سیستم ادراری
• پولیپ ها در حالب
• لخته خون در حالب
• تومور ها در مجرای ادرار یا در نزدیکی آن
• اختلالات عضلات یا اعصاب داخل مجرای مثانه
• جمع شدن انتهای تحتانی مجرای ادرار به مثانه (حالبوسل)
• هایپرپلازی خوشخیم پروستات (BPH) یا سرطان پروستات ، تومورها و سنگ ها
• تومور ، آبسه و کیست مثانه ، گردن رحم ، رحم ، پروستات یا سایر اندامهای لگن
• تشکیل بافت فیبروز داخل یا اطراف مجرای ادرار ناشی از جراحی ، پرتودرمانی یا دارو ها ( خصوصا متیسرسید )

علائم انسداد دستگاه ادراری

درد در ناحیه میانی پهلو یکی از علائم ابتدایی انسداد و گرفتگی حالب ها می باشد . شدت و ناحیه دقیق درد در افراد مختلف متفاوت بوده و همچنین این عارضه ممکن است باعث ایجاد درد در هر دو طرف بدن شود .

تب ، حالت تهوع و استفراغ از علائم شایع انسداد مجاری ادرار هستند . همچنین رفلکس جریان ادرار به سمت کلیه ها باعث ایجاد درد در آنها می شود . هرگونه تغییر در عادت تخلیه ادرار ممکن است از علائم انسداد حالب ها باشد . این تغییرات عبارت اند از :

• دشواری در دفع ادرار
• جریان آهسته ادرار و یا قطع و وصل شدن ادرار
• شب ادراری و عدم تحمل ادرار
• احساس عدم تخلیه کامل مثانه
• وجود خون در ادرار
• کاهش برون دهی کلیه
• کاهش میزان تخلیه ادرار از علائم انسداد در یکی از کلیه ها می باشد ، اما اگر جریان ادرار به طور کامل قطع شود هر دو کلیه درگیر هستند و دچار انسداد شده اند .

درمان انسداد دستگاه ادراری

هدف از درمان انسداد مجاری ادرار ، از بین بردن انسداد در صورت امکان و یا بای پس انسداد است که شاید بتواند آسیب کلیوی را ترمیم کند . درمان می تواند شامل آنتی بیوتیک هایی برای از بین بردن عفونت های مربوطه باشد .

ممکن است نیاز به روشی فوری برای تخلیه ادرار و تسکین موقت درد هایی باشد که در نتیجه انسداد است . روش های زیر در درمان انسداد مجاری ادراری مورد استفاده قرار می گیرند :

• استنت گذاری : اگر انسداد در کلیه یا حالب باشد ، لوله یا استنت در حالب ، بین کلیه و مثانه قرار داده می شود تا به این ترتیب ادرار بتواند رو به بیرون جریان پیدا کند . متخصص برای استنت گذاری ، اسکوپ مجهز به منبع نور را وارد میزراه می کند .
• در روش دیگر لوله از پشت وارد کلیه می شود . جایگذاری این لوله ها انسداد حالب را موقتا برطرف می کند . سپس عمل دومی برای رفع کامل علت انسداد انجام می شود .
• همچنین ممکن است از روش های جراحی برای رفع انسداد استفاده شود . انتخاب روش جراحی به شرایط بیمار بستگی دارد .
• جراحی آندوسکوپی ، روشی با تهاجم بسیار کم است . در این روش آندوسکوپ ، از مجرای ادرار وارد مثانه و قسمت های دیگر دستگاه ادرار می شود . جراح برشی در قسمت آسیب دیده یا مسدود شده حالب ایجاد می کند تا عریض تر شود . سپس استنت را در آنجا قرار می دهد که حالبباز بماند . این روش ، هم در شرایط تشخیصی و هم درمانی قابل استفاده است .
• جراحی لاپاراسکوپی ، از طریق لوله کوچکی که چراغ و دوربین دارد ، انجام می شود که به جراح اجازه می دهد قسمت های داخلی بیمار را ببیند . جراح یک یا چند برش کوچک در پوست ایجاد می کند تا لوله و وسایل مورد نیاز دیگر در این روش را ، در آنها جای دهد .