احتباس یا تخلیه ناکامل ادرار چیست و چگونه درمان میشود؟

دکتر امیر بهنام فر [ فلوشیپ جراحی سرطان های دستگاه ادراری و تناسلی ]آدرس وب سایت : www.doctorbehnamfar.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شیخ مفید ، بین چهارراه دهش و رکن الملک تلفن مطب : 36631677 - 031

هر کدام از دو مشکل فوق می تواند درهر دو جنس و با دلایل متفاوت رخ دهد . احتباس ادرار ، اغلب بدون هشدار اتفاق می افتد و به شکل ناتوانی درادرار کردننمود می یابد . در برخی افراد ، این اختلال تدریجی و در برخی دیگر ناگهانی بروز پیدا می کند . احتباس ادراری حاد یک حالتاورژانسبوده و نیاز به درمان فوری خواهد داشت . این اختلال در مردان نسبت به زنان شیوع بیشتری دارد . در این مقاله به بررسی دقیق تر علل و درمان تخلیه ناکامل ادرار می پردازیم .

علل تخلیه ناکامل ادرار

عدم تخلیه کامل مثانه می تواند علل زیادی داشته باشد . از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• انسداد مجاری ادرار : انسداد مجاری ادرار علل مختلفی دارد . سنگ کلیه یکی از عواملی است که موجب انسداد مجاری ادراری و به دنبال آن عدم تخلیه کامل ادرار می شود .
• همچنین نقص در محلی که حالب به مثانه یا به کلیه متصل می شود ، موجب مسدود شدن جریان ادرار می شود .
• یبوست ؛ روده پر و سفت ، جریان ادرار را مسدود می کند .
• بزرگ شدن غده پروستات در آقایان یکی از علل انسداد جریان عادی ادرار است .
• افتادگی واژن
• عوامل غیر انسدادی : عواملی دیگری به جز انسداد مجاری نیز وجود دارند که می توانند منجر به تخلیه ناکامل ادرار شوند .
• آسیب عصبی مثانه ، نخاع یا مغز در اثر سانحه رانندگی ، ام اس ، سکته مغزی ، بیماری پارکینسون ، دیابت و دمانس
• کشیده شدن بیش از حد عضله مثانه ، برای مثال در اثر احتباس ادرار کوتاه مدت یا بلند مدت
• عوارض پس از جراحی
• مصرف بعضی دارو ها
• عوارض پس از زایمان
• عوارض پس از تزریق بوتاکس برای درمان مثانه پرکار
• یکی دیگر از عواملی که می تواند منجر به احتباس ادراری شود این است که هنگامی که مثانه فرد پر است و نیاز به تخلیه آن دارد ، به آن بی توجهی می کند ، این بی توجهی به احساس ادرار می تواند اختلال عصبی درسیستم مجاری ادرار به وجود آورد . همچنین عدم تخلیه مثانه و باقی ماندن ادرار در مجاری ادراری باعث می شود که ، این ادرار توسط کلیه ها دوباره جذب شوند و مشکلات دیگری را برای فرد به وجود می آورد .

علائم تخلیه ناکامل ادرار

تخلیه ناکامل ادرار علائم زیر را به دنبال دارد:

1. ناتوانی در تخلیه ادرار
2. تکرر ادرار : بیمار مدت کوتاهی بعد از تخلیه ادرار احساس می کند که دوباره باید به دستشویی برود .
3. دفع مقدار کمی ادرار در هر بار دستشویی رفتن
4. بی اختیاری ادرار
5. سرعت کم جریان ادرار و زور زدن هنگام دفع ادرار
6. ادرار متناوب : قطع و وصل شدن جریان ادرار
7. نفخ شکم یا احساس دفع ناقص
8. احساس درد در کمر یا شکم
9. در صورتی که این عارضه تحت درمان قرار نگیرد ، می تواند باعث ایجاد ناراحتی ، درد شدید و دیگر علائم پزشکی شود ، حتی در برخی موارد نیز ممکن است زندگی فرد را نیز تهدید کند ، بنابراین در صورت بروز علائم ذکر شده ، فرد باید بلافاصله به دنبال درمان پزشکی باشد .

درمان تخلیه ناکامل ادرار

انتخاب روش درمان به علت عارضه بستگی دارد .

• در صورتیکه عامل انسدادی سبب تخلیه ناکامل ادرار شده باشد ، معمولا انسداد با جراحی رفع می شود .
• در مواردی که یک ضایعه عصبی ، مثل دیسک کمر ، تنگی کانال نخاعی ، تومور نخاعی ، پارکینسون ، ام اس و غیره منجر به اختلال عضلانی در مثانه شده است ، علاوه بر درمان های اختصاصی بیماری های مغز و نخاع ، تخلیه باقیمانده ادرار با سوند انجام می شود .
• سوند زدن : بهتر است از سوند یکبار مصرف هر شش ساعت یکبار یا پس از هر بار ادرار کردن برای تخلیه باقیمانده ادرار استفاده شود .
• بیوفیدبک : بیوفیدبکدر واقع در آن دسته از بیماران که تخلیه ناقص ادرار در آنان به علت اسپاسم عضلات کف لگن و اسفنکتر خارجی است ، کاربرد دارد .
• درمان دارویی : درمان دارویی معمولا شامل استفاده از دارو هایی است که انقباض عضله مثانه را تقویت می کنند ؛ مثل بتانکول.
• همچنین در صورتیکه بزرگ شدن پروستات عامل تخلیه ناکامل ادرار باشد ، می توان با مصرف دارو هایی مثل مسدود کننده های آلفا و مهار کننده های ۵ آلفا ردوکتاز آن را درمان کرد .