با بازگشایی مدارس مراقب شیوع شپش سر باشید

دکتر علیرضا واعظ شوشتری [ متخصص پوست ، مو و زیبایی ]آدرس وب سایت : www.drvaez.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان توحید میانی ، قبل از چهارراه پلیس ، مقابل اداره ثبت ، ساختمان آریا ، طبقه اول تلفن مطب : 91620100 - 031

شپش سر (پدیکولوز کاپیتس) یک عفونت شایع و بسیار مسری است که در سرتاسر جهان و همه نژادها از هزاران سال قبل دیده می شود. این بیماری اغلب در مهد کودک ها، مراکز مراقبت های شبانه روزی، سربازخانه ها و مدارس رخ می دهد. علت آن آلودگی به شپش سر است و معمولاً بسیار خارش دار است. شپش حشرات بسیار کوچک بدون بال و شش پایی است که از خون انسان تغذیه می کند. شپش تخمهای خود را به پایه مو نزدیک پوست سر می چسباند و شپش ها 7-10 روز بعد از تخم خارج می شوند. شپش بالغ نمی تواند بیش از 2 روز در خارج سر انسان زنده بماند و برای، زندگی وابسته به گرما و خون پوست سر است. شپش ها از طریق تماس نزدیک به سر و از طریق به اشتراک گذاشتن وسایل آلوده به شپش از کودکی به کودک دیگر منتقل میشوند. تخم شپش یا نیت کمتر از یک میلی متر است و به صورت توده شفاف شبیه قطره اشک به ساقه مو محکم می چسبد. تشخیص شپش سر اغلب با دیدن تخم شپش تأیید می شود. این موجودات ریز حتی در بهداشتی‌ترین شرایط هم می‌توانند بر روی پوست سر پیدا شوند و لزوماً در نتیجه عدم رعایت بهداشت متولد نخواهند شد.

درمان شپش سر را می‌توان از طریق روش‌های خانگی انجام داد یا از داروهای مختلف استفاده کرد. در حال حاضر مشاهده شده است که بعضی از انواع این حشرات در برابر درمان‌های بدون نسخه مقاوم شده‌اند و برای از بین بردن آنها باید به سراغ داروهای جدیدتری رفت.

علت ابتلا به شپش سر

داشتن شپش سر آزاردهنده است؛ اما خطرناک نیست و باعث شیوع بیماری نمی‌شود. ابتلا به شپش، نشانه این نیست که بهداشت فرد ضعیف بوده است بلکه شپش سر به خون احتیاج دارد و فرقی نمی‌کند که این خون متعلق به فردی تمیز است که بهداشت را کاملاً رعایت می‌کند یا فردی که نامرتب و غیربهداشتی است. ابتلا به شپش سر از دو طریق صورت میگیرد:

انتقال شپش به روش مستقیم

• انتقال شپش بیشتر به صورت مستقیم و رو در رو رخ می‌دهد؛ زیرا شپش سر میخزد؛ اما قادر به پرش یا پرواز نیست.
• تماس با فردی که قبلاً آلوده بوده است در طول بازی، مدرسه یا فعالیتهای ورزشی و در مدرسه، خانه، مهمانی
• پوشیدن لباسهای آلوده، مانند کلاه، روسری، کت، لباس ورزشی یا اکسسوری‌های مو
• استفاده از شانه، برس یا حوله آلوده
• استفاده از هدفون آلوده
• درازکشیدن روی تخت، کاناپه، بالش، فرش یا حیوانی که اخیراً با فرد مبتلا به شپش در تماس بوده است

انتقال شپش به روش غیرمستقیم

انتقال غیرمستقیم شپش، روشی غیرمعمول است و می‌تواند از طریق لباس‌هایی که در کنار هم به چوب ‌رختی آویزان شده‌اند، انجام شود. به‌عنوان‌مثال، کلاه یا روسری هایی که به یک قلاب آویزان شده یا در یک کمد مشترک نگهداری می‌شوند.

علائم ابتلا به شپش سر

• خارش
• مشاهده حشره در کف سر
• وجود تخم شپش چسبیده به ریشه موها شبیه به شوره سر
• زخم و خراشیدگی
• برآمدگی هایی مانند جوش

افراد در معرض خطر شپش سر

شپش سر ممکن است در هر کسی رخ دهد؛ اما کودکان 3 تا 11 ساله به احتمال بیشتری مبتلا می شوند. همه افراد می توانند دچار شپش سر شوند و ابتلا به بیماری ارتباطی با تمیزی شخص یا محیط اطراف او ندارد. از آنجا که پنجه های شپش قادر به چسبیدن به برخی از موهای خاص هستند، کسانی که موهای فر دارند، کمتر از کسانی که نوع موهای نرم تری دارند تحت تأثیر قرار می گیرند. دختران بیشتر از پسران دچار شپش می‌شوند، احتمالاً به این دلیل که تمایل بیشتری به داشتن موهای بلندتر دارند. حیوانات خانگی و حیوانات دیگر عفونت را گسترش نمی دهند.

درمان شپش سر

داروهای بدون نسخه (OTC) یا Over-the-counter برای معالجه افراد مبتلا و خانواده‌های آنها استفاده می‌شود. این مراحل درمانی را دنبال نمایید:

1. تمام لباس‌ها را دور کنید و شپش‌ها را بزدایید.
2. مطابق دستورالعمل‌های برچسب داروهای ضد شپش که به آن pediculicide نیز گفته می‌شود، عمل کنید. اگر کودکی موهایی بیش از اندازه بلندی دارد، نیاز به استفاده از سری دوم دارو است. قبل از استفاده از داروهای شپش، از شامپو یا نرم کننده ترکیبی یا خامه‌ای استفاده نکنید. در حین درمان، موها را به مدت یک یا دو روز نشورید.
3. فرد آلوده پس از درمان لباس تمیز بپوشد.
4. اگر بعضی از شپش‌های زنده، هشت تا 12 ساعت بعد از درمان یافت می‌شوند؛ اما کندتر از گذشته حرکت می‌کنند، عقب نشینی نکنید. با استفاده از یک شانه ریز دندانه‌دار (شانه شپش)، شپش‌های زنده و باقی مانده را از مو جدا کنید. گاهی داروها برای از بین بردن شپش‌ها به زمان بیشتری نیاز دارند.
5. اگر شپش‌های مرده دیده نشوند و به نظر می‌رسد که شپش‌ها پس از هشت تا 12 ساعت در حین درمان همچنان فعال هستند ممکن است دارو کار نکرده باشد. به منظور یافتن داروی دیگر به یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مراجعه کنید و دستورالعمل‌های درمانی آن‌ها را دنبال نمایید.
6. شانه‌های نیت (تخم شپش سر) که اغلب در بسته‌های داروهای شپش یافت می‌شوند باید برای از بین بردن تخم‌ها و شپش‌ها از ساقه مو استفاده شوند. بسیاری از شانه‌های ریز ساخته شده، برای گربه‌ها و سگ‌ها نیز مؤثر هستند.
7. بعد از درمان اولیه، هر دو تا سه روز یک‌بار تخم‌ها و شپش‌ها را از مو جدا نمایید.
8. حداقل برای هفت تا 10 روز از ادامه درمان عقب نشینی نکنید.
9. تمام افراد تحت درمان را دو تا سه هفته بررسی نمایید تا مطمئن شوید که همه شپش‌ها و تخم‌ها از بین رفته‌اند.