رنال کولیک چیست؟

دکتر امیر بهنام فر [ فلوشیپ جراحی سرطان های دستگاه ادراری و تناسلی ]آدرس وب سایت : www.doctorbehnamfar.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شیخ مفید ، بین چهارراه دهش و رکن الملک تلفن مطب : 36631677 - 031

ادرار حاوی بسیاری از مواد معدنی و املاح محلول است. هنگامی که ادرار دارای سطوح بالایی از این مواد معدنی و نمک باشد، می تواند سنگ ایجاد کنید. سنگ های کلیه در ابتدا کوچک هستند اما می توانند از نظر اندازه بزرگ تر شوند، حتی ساختارهای توخالی داخلی کلیه را پر کنند. برخی از سنگ ها در کلیه باقی می مانند و هیچ مشکلی ایجاد نمی کنند. گاهی اوقات، سنگ کلیه می تواند از حالب، لوله بین کلیه و مثانه عبور کند. اگر سنگ به مثانه برسد، می تواند از طریق ادرار از بدن خارج شود. اگر سنگ در حالب گیر کند، جریان ادرار از کلیه را مسدود کرده و باعث درد می شود.

علائم رنال کولیک:

سنگ های کوچک ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکنند. سنگ های بزرگ تر می توانند باعث رنال کولیک شوند، به خصوص اگر حالب را مسدود کنند. علائم رنال کولیک عبارتند از:

• درد شدید در کنار بدن بین دنده ها و لگن یا در قسمت پایین شکم
• دردی که به کمر یا کشاله ران سرایت می کند
• حالت تهوع یا استفراغ

درد کولیک کلیوی اغلب به صورت موجی ظاهر می شود. این امواج می توانند از 20 تا 60 دقیقه طول بکشند.

سایر علائم رنال کولیک عبارتند از:

• درد هنگام ادرار کردن
• وجود خون در ادرار که ممکن است صورتی، قرمز یا قهوه ای باشد
• ادرار کدر یا بدبو
• شن یا تکه های ریز سنگ در ادرار
• نیاز فوری به ادرار کردن
• ادرار کردن بیشتر یا کمتر از حد معمول
• تب و لرز در صورت بروز عفونت

علل رنال کولیک:

رنال کولیک زمانی اتفاق می افتد که سنگی در مجاری ادراری، اغلب در حالب، گیر می کند. سنگ منطقه را کشیده و پهن کرده و باعث درد شدید می شود.

حدود 12 درصد از مردان و 6 درصد از زنان در طول زندگی خود به یک یا چند سنگ ادراری مبتلا می شوند. میزان کولیک کلیوی به دلیل تغییر در رژیم غذایی و عادات سبک زندگی ما در حال افزایش است.

چند عامل خطر ابتلا به سنگ های ادراری را افزایش می دهند، از جمله:

• رژیم غذایی سرشار از موادی که باعث تشکیل سنگ می شود، مانند اگزالات یا پروتئین
• سابقه خانوادگی یا شخصی سنگ ها
• کم آبی بدن به دلیل ننوشیدن مایعات کافی یا از دست دادن بیش از حد مایعات از طریق تعریق، استفراغ یا اسهال
• چاقی
• جراحی «بای پس» معده که باعث افزایش جذب کلسیم و سایر مواد تشکیل دهنده سنگ در بدن می شود.
• اختلالات متابولیک، بیماری های ارثی، پرکاری پاراتیروئید و سایر شرایطی که می توانند میزان مواد تشکیل دهنده سنگ را در بدن افزایش دهند.
• عفونت مجاری ادراری

انواع سنگ دستگاه ادراری:

پزشکان اغلب از آزمایش خون برای بررسی افزایش سطوح مواد تشکیل دهنده سنگ در بدن افراد استفاده می کنند. آزمایش تصویربرداری نیز می تواند به یافتن سنگ های مهم در دستگاه ادراری کمک کند، مانند عکسبرداری با اشعه ایکس، سی تی اسکن یا سونوگرافی.

درمان پزشکی اغلب به نوع سنگ بستگی دارد. انواع مختلفی از سنگ وجود دارد که عبارتند از:

• سنگ های کلسیمی: این ها رایج ترین انواع سنگ هستند و از اگزالات کلسیم تشکیل شده اند.
• سنگ های اسید اوریک: این سنگ ها زمانی ایجاد می شوند که اسید اوریک در ادرار متمرکز شود.
• سنگ های سیستین: سنگ های سیستین نادر هستند و به دلیل سیستینوری ایجاد می شوند.
• سنگ های استروویت: باکتری های موجود در دستگاه ادراری می توانند باعث ایجاد سنگ های استروویت شوند، اگرچه کمتر رایج هستند.

افراد مبتلا می توانند بیشتر سنگ های کوچک را از طریق ادرار دفع کنند. پزشکان هیدراتاسیون را توصیه می کنند و ممکن است برای کمک به فرد برای مقابله با درد، داروهای مسکن تجویز کنند.

درمان رنال کولیک:

طیف وسیعی از روش ها می تواند به فرد کمک کند تا سنگ های بزرگ تر را برداشته و کولیک کلیوی را تسکین دهد. این زوش ها شامل موارد زیر است:

• استخراج سنگ با هدایت اورتروسکوپی: در این روش جراحی تهاجمی پزشک یک اسکوپ نازک همراه با یک دوربین سبک و لامپ را به دستگاه ادراری فرد وارد می کند. استفاده از این به آن ها اجازه می دهد تا سنگ را پیدا کرده و از بین ببرند.
• سنگ شکنی برون بدنی با موج شوک (ESWL): یک درمان غیرتهاجمی است که طی آن امواج صوتی به سمت کلیه ها روانه می شود تا سنگ ها را به قطعات کوچک تقسیم کنند. سپس فرد می تواند این قطعات را از طریق ادرار دفع کند.
• نفرولیتوتومی از راه پوست: پزشکان معمولاً این روش را تحت بیهوشی عمومی انجام می دهند. آن ها یک برش کوچک در پشت فرد ایجاد می کنند تا به کلیه دسترسی پیدا کرده و با استفاده از یک دوربین روشن و ابزار جراحی کوچک سنگ را خارج می کنند.
• قرار دادن استنت: گاهی اوقات، پزشکان یک لوله نازک را در حالب فرد قرار می دهند تا به رفع انسداد و افزایش دفع سنگ کمک کند.
• جراحی باز: برخی از افرادی که نمی توانند سنگ ها را دفع کنند ممکن است به جراحی باز نیاز داشته باشند. با این حال این روش، مدت زمان بهبودی طولانی تری نسبت به سایر روش ها دارد. پزشکان اغلب سعی می کنند سنگ ها را بیرون بیاورند یا بشکنند تا فرد بتواند قبل از جراحی باز، آن ها را دفع کند.

درمان همچنین ممکن است شامل داروهایی باشد که به تسکین علائم یا کاهش تجمع سنگ کمک می کند. این درمان ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آنتی بیوتیک ها
• عوامل قلیایی کننده
• کورتیکواستروئیدها
• مسدود کننده های کانال کلسیم
• مسدود کننده های انتخابی آلفا-1

عوارض رنال کولیک:

رنال کولیک از علائم سنگ های ادراری است و عوارض خاص خودش را ندارد. اگر سنگ های ادراری درمان نشود، ممکن است عوارضی مانند عفونت دستگاه ادراری یا آسیب کلیه ایجاد کند.

جلوگیری از رنال کولیک:

برای جلوگیری از ابتلا به کولیک کلیوی در آینده، اقدامات زیر را برای جلوگیری از سنگ های ادراری انجام دهید:

• حداقل 8 تا 10 لیوان آب در روز بنوشید. همچنین مصرف نوشابه های گازدار را کاهش دهید، به خصوص آن هایی که حاوی اسید فسفریک هستند.
• میزان نمک را در رژیم غذایی خود کاهش دهید.
• مصرف پروتئین های حیوانی را از غذاهایی مانند گوشت قرمز، ماهی و تخم مرغ محدود کنید.
• مصرف غذاهای حاوی اگزالات بالا مانند اسفناج، آجیل و ریواس را محدود کنید.