علت و درمان گرفتگی، اسپاسم و خشکی عضلات ران

دکتر سلمان فلاح [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drsalmanfallah.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان حکیم نظامی ، خیابان شریعتی غربی ، نبش کوچه 16 ، جنب مسجد امام حسن عسکری ، طبقه اول تلفن مطب : 91011414 - 031

این درد بر اثر اسپاسم عضلانی است که در واقع زمانی رخ می دهد که عضله به شدت منقبض می شود. این گرفتگی معمولا در عضلات ساق پا، زیر زانو و پشت زانو ایجاد می شود.

گرفتگی عضلات ران پا یکی از مشکلات بسیار شایع خصوصا در بین زنان باردار، افراد مسن و افرادی است که فعالیت ورزشی دارند. انقباض ناگهانی عضلات، خصوصا عضلات ساق پا، موجب بروز درد شدیدی در پا می شود.

راه های ساده ای برای کنترل گرفتگی عضلات ران پا وجود دارند:

• اگر گرفتگی پا زمانی که دراز کشیده اید یا در تخت خوابیده اید اتفاق افتاد، کافی است بلند شوید و روی پایی که دچار گرفتگی شده است وزن بیاندازید. گاهی اوقات همین کار ساده برای جلوگیری از گرفتگی پا کفایت می کند.
• برای افزایش گردش خون در عضله و همچنین شل کردن عضلات، می توانید از کمپرس گرم استفاده کنید. غوطه ور کردن پا در آب گرم حاوی سولفات منیزیم نیز برای رفع گرفتگی پا مفید است.
• در صورتی که درد پا نسبت به درمان مقاوم است و به آسانی بهبود پیدا نمی کند، می توانید از دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوبروفن استفاده کنید.
• همچنین می توانید کشش های ساده ی عضلات ساق پا و کف پا را انجام دهید.

عضلات کوچک کف پا نیز گاهی دچار گرفتگی می شوند. درد ناشی از گرفتگی عضلات پا معمولا برای چند دقیقه است . در مواردی این درد تنها چند ثانیه طول می کشد و در مواردی نیز ممکن است تا 10 دقیقه ادامه داشته باشد. شدت این درد در افراد مختلف متفاوت است. بعد از برطرف شدن گرفتگی و درد شدید عضله، تا 24 ساعت عضله همچنان به لمس کردن حساس است. گرفتگی عضلات پا معمولا زمانی که شما در حال استراحت هستید (اغلب شب ها هنگام خواب) رخ می دهند و ممکن است شما را از خواب بیدار کنند. در صورتی که این مشکل مرتبا برای شما پیش بیاید و خواب شما به هم بریزد، به وضعیت بسیار آزاردهنده ای تبدیل می شود.

علل گرفتگی عضلات پا

علت نا مشخص (اسپاسم ایدیوپاتیک)

در اغلب موارد، علت گرفتگی عضلات ران پا نامعلوم است. یکی از نظریه هایی که در این مورد وجود دارد این است که عضله ای که از ابتدا در حالت کوتاه شده قرار دارد، تحریک شده و منقبض می شود و از آن جایی که عضله در حالت کوتاه شده و منقبض بوده و مجددا سیگنال انقباض بیشتر به آن منتقل می شود، حالت اسپاسم رخ می دهد. این اتفاق معمولا شب ها هنگام خواب می افتد، چرا که ما معمولا با پا های نیمه خمیده می خوابیم و در این حالت انگشتان پا کمی به سمت پایین هستند. در این حالت عضله ی ساق پا نسبتا در حالت کوتاه شده است و درنتیجه احتمالا بیشتر در معرض بروز اسپاسم و گرفتگی می باشد.

علل ثانویه

در برخی از موارد، گرفتگی عضلات پا علامت ثانویه ی مشکل دیگری است، برای مثال:

• مصرف برخی دارو ها می تواند (به عنوان عارضه ی جانبی) گرفتگی عضلات پا را به دنبال داشته باشد و یا موجب شود که این مشکل بیشتر برای شخص رخ دهد. این دارو ها عبارتند از دارو های مدر مانند یورتیک های تیازیدی و دیورتیک های لوپ، نیفدیپین، سایمتیدین، سالبوتامول، استاتین، تربوتالین، لیتیوم، پنیسیلامین و فنوتیازین ها (پروکلرپرازین، پرفنازین، کلرپرومازین).
• استفاده بیش از حد از عضلات
• کم آبی بدن
• بیماری هایی که موجب برهم خوردن تعادل الکترولیت های موجود در خون می شود (مانند بالا یا پایین رفتن سدیم یا پتاسیم خون)
• برخی افرادی که تحت دیالیز کلیوی قرار می گیرند، دچار گرفتگی عضلات پا می شوند.
• بارداری خصوصا در ماه های آخر
• کم کاری تیروئید که تحت درمان قرار نگرفته
• بیماری عروق محیطی. در این بیماری رگ های پا دچار گرفتگی می شوند و در نتیجه گردش خون در پا با اختلال مواجه می شود.
• مصرف زیاد الکل
• برخی از بیماری های سیستم عصبی که کمتر شایع هستند
• علل نادر گرفتگی عضلات پا عبارتند از سیروز یا زخم کبد، مسمومیت با سر و یک بیماری التهابی به نام سارکوئیدوز

در صورتی که شخص یکی از شرایط بالا را داشته باشد، در این صورت گرفتگی عضلات پای او تنها نشانه و علامت یک مشکل زمینه ای دیگر است. در صورتی که هیچ یک از این شرایط را ندارید و در سلامت کامل به سر می برید، احتمالا گرفتگی پای شما از نوع ایدیوپتیک (با علت نامشخص) است.

درمان گرفتگی عضلات پا و ران

گرما درمانی

گرما درمانی می تواند برای رفع گرفتگی عضلات موثر باشد. کمپرس گرم را با دمایی که با آن احساس راحتی می کنید روی قسمت دردناک پا قرار دهید.

دارو درمانی

دارو های مسکن معمولا برای درمان گرفتگی عضلات پا موثر نیستند چراکه به اندازه ی کافی سریع عمل نمی کنند. با این حال، دارو های مسکنی مانند پاراستامول (استامینوفن) می توانند در کاهش درد عضلانی و حالت حساسیت به لمس که تا 24 ساعت پس از گرفتگی عضله وجود دارد، موثر باشند

فیزیوتراپی برای درمان گرفتگی عضلات پا

برای افرادی که مکررا از گرفتگی عضلات پا رنج می برند، مراجعه به فیزیوتراپی می تواند به تشخیص علت اصلی گرفتگی عضلات پا، درمان این مشکل، کمک کند. فیزیوتراپیست همچنین به شما کمک می کند که عواملی که منجر به گرفتگی عضلات پا می شود را شناسایی و اصلاح کرده و درنتیجه احتمال بروز مجدد این مشکل را کاهش دهید. روش های درمانی مرتبط با فیزیوتراپی عبارتند از:

• ماساژ بافت های عمقی
• انجام کشش
• جا اندازی مفصل
• گرما درمانی
• الکتروتراپی (مانند اولتراسوند)
• ورزش برای بهبود قدرت عضلانی، انعطاف پذیری، تعادل و آمادگی جسمانی
• آموزش به بیمار
• توصیه برای اصلاح و بهبود فعالیت ها
• اصلاح بیومکانیکال
• توصیه در مورد پوشیدن کفش مناسب
• کمک به بازگشت تدریجی به روند قبلی فعالیت ها

ورزش برای رفع گرفتگی عضلات پا

ورزش هایی که در ادامه آورده شده اند معمولا برای بیماران مبتلا به این مشمل تجویز می شوند. لازم است که شما قبل از انجام این حرکات، در مورد مناسب بودن آن ها برای شرایط خودتان، با فیزیوتراپیست خود مشورت کنید و نظر او را بخواهید. به طور کلی این حرکات باید3 بار در روز انجام شود و تنها در صوتی انجام شوند که موجب افزایش درد و ناراحتی شما نمی شوند. این تمرینات را می توان بلافاصله پس از بروز گرفتگی عضله نیز انجام داد.

کشش ران

دستان خود را به دیوار تکیه دهید و یکی از پا ها را جلو تر از پای دیگر قرار دهید تا پشت پا کشیده شود. هر دو پاشنه ی پای شما باید با زمین در تماس باشد، زانو ها صاف و انگشتان پا کاملا به طرف جلو باشند. به آرامی به سمت جلو متمایل شوید تا جایی که کشش ملایمی را در پشت ران و زانوی خود حس کنید. این حالت را برای 15 ثانیه نگه دارید و سپس عضلات را شل کنید. این حرکت را 4 بار و در حد کشش ملایم تا متوسط انجام دهید.

کشش ران (سولئوس)

دستان خود را به دیوار تکیه دهید و یکی از پا ها را جلو تر از پای دیگر قرار دهید. هر دو پاشنه ی پای شما باید با زمین در تماس باشد. به آرامی زانوی خود را به سمت جلو حرکت دهید تا جایی که کشش را درپشت پا یا تاندون آشیل حس کنید. این حالت را برای 15 ثانیه نگه دارید و سپس عضلات را شل کنید. این حرکت را 4 بار و در حد کشش ملایم تا متوسط انجام دهید.

کشش ران با کمک حوله

روی زمین بنشینید و حوله را دور پای خود قرار داده و با هر دو دست دوسر حوله را بگیرید. زانوی خود را صاف نگه دارید و به آرامی و با کمک حوله، انگشتان پای خود را به سمت خودتان بکشید تا جایی که کشش ملایم تا متوسطی را در پای خود حس کنید. این حالت را برای 15 ثانیه نگه دارید و سپس عضلات را شل کنید. این حرکت را 4 بار تکرار کنید.