سرطان بیضه شایع ترین سرطان در مردان جوان

دکتر امیر بهنام فر [ فلوشیپ جراحی سرطان های دستگاه ادراری و تناسلی ]آدرس وب سایت : www.doctorbehnamfar.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شیخ مفید ، بین چهارراه دهش و رکن الملک تلفن مطب : 36631677 - 031

کیسه ی بیضه، پوست کیسه مانند شلی است که در زیر آلت تناسلی قرار دارد. بیضه ها برای باروری، هورمون های جنسی مردانه و اسپرم تولید می کنند. سرطان بیضه در درون بیضه ها که در کیسه بیضه قرار دارند ایجاد می شود. سرطان بیضه در مقایسه با انواع دیگر سرطان ها نادر است. سرطان بیضه تا حدود بسیار زیادی قابل درمان است، حتی در صورتی که توده ی سرطانی به خارج از بیضه ها نیز گسترش پیدا کرده باشد. بسته به نوع و مرحله پیشرفت سرطان بیضه، ممکن است درمان متفاوتی دریافت شود. سرطان بیضه شایعترین بدخیمی در مردان 20 تا 35 ساله است؛ اما ممکن است در هر سنی دیده شود.

علائم سرطان بیضه

شایع ترین علائم سرطان بیضه عبارتند از:

• یک توده یا تورم در کیسه بیضه که ممکن است دردناک باشد یا نباشد.
• احساس سنگینی در کیسه بیضه
• درد مبهم یا احساس فشار در قسمت پایینی شکم یا کشاله ران
• به وجود آمدن برجستگی بر روی بیضه یا بزرگ شدن یکی از بیضه ها
• درد مبهم در ناحیه شکم و کشاله ران
• تجمع ناگهانی مایع در داخل کیسه بیضه
• درد یا ناراحتی در یکی از بیضه ها یا در کیسه بیضه
• بزرگی یا لمس دردناک سینه ها
• کمر درد

سرطان بیضه معمولاً یکی از بیضه ها (بیضه راست یا بیضه چپ) را درگیر می کند.

علل سرطان بیضه

در اغلب موارد، علت ابتلا به سرطان بیضه مشخص نیست. پزشکان می دانند که سرطان بیضه زمانی ایجاد می شود که سلول های سالم موجود در بیضه دچار تغییر می شوند. سلول های سالم برای کمک به عملکرد صحیح بدن، به میزان دقیقی رشد کرده و تقسیم می شوند؛ اما گاهی برخی از سلول ها دچار اختلالاتی می شوند و در نتیجه بیش از حد تقسیم سلولی انجام می دهند با وجودی که بدن به سلول های جدید نیازی ندارد. تجمع این سلول های اضافی موجب تشکیل توده سرطانی در بیضه می شود. تقریباً تمامی سرطان های بیضه از سلول های ژرم آغاز می شود. این سلول ها وظیفه تولید اسپرم را به عهده دارند. دلیل بروز اختلال در سلول های ژرم و تکثیر غیرعادی آنها نامعلوم است.

عوامل خطر سرطان بیضه

عواملی که در افزایش احتمال ابتلا به سرطان بیضه مؤثر هستند عبارتند از:

• بیضه نزول نیافته: در دوران جنینی، بیضه ها در درون شکم جنین رشد پیدا می کنند و بلافاصله قبل از تولد به داخل کیسه بیضه وارد می شوند. در برخی از موارد این اتفاق قبل از تولد نمی افتد و بیضه ها به داخل کیسه بیضه نزول پیدا نمی کنند. مردانی که دچار این اختلال هستند، بیش از دیگران در معرض بروز سرطان بیضه هستند. حتی در صورتی که شخص جراحی انجام دهید و بیضه ها درون کیسه بیضه قرار گیرند، همچنان خطر بروز سرطان بیضه پابرجا است.
• شکل گیری غیرعادی بیضه: برخی بیماری ها مانند سندرم کلاین فلتر (Klinefelter) که باعث شکل گیری غیرعادی بیضه ها می شوند، خطر بروز سرطان بیضه را نیز افزایش می دهند.
• سوابق خانوادگی: اگر یکی از اعضای خانواده به سرطان بیضه مبتلا شده باشد، احتمال بروز این بیماری در شما نیز بیشتر است.
• سن: سرطان بیضه اغلب در نوجوانان و جوانان و خصوصاً در سنین 15 تا 35 سالگی ایجاد می شود. البته احتمال بروز این بیماری در هر سنی وجود دارد.
• نژاد: سرطان بیضه در بین افراد سفیدپوست بیش از افراد سیاه پوست شایع است.

انواع سرطان بیضه

انواع مختلف سرطان بیضه با توجه به نوع سلول هایی که سرطان در آنها شروع می شود قابل طبقه بندی هستند. شایع ترین نوع سرطان بیضه، سرطان سلول ژرمینال (زایا) است که حدود 95 درصد از کل موارد را تشکیل می دهد. سلول های ژرمینال نوعی سلول هستند که بدن از آن برای ایجاد اسپرم استفاده می کند.

دو نوع اصلی از سرطان بیضه سلول ژرمینال وجود دارند که به شرح زیر هستند:

1. سمینوما: در 20 سال گذشته به صورت تصاعدی افزایش یافته است و اکنون 40 تا 45 درصد از سرطان های بیضه را تشکیل می دهد.
2. غیر سمینوما: بخش دیگر سرطان سلول ژرمینال را تشکیل می دهد و شامل تراتوم، کارسینوما جنینی، کوریوکارسینوما و تومورهای کیسه زرده (در پسران جوان شایع می باشد) است.

انواع کمتری از سرطان بیضه شامل موارد زیر هستند:

• تومورهای سلول لیدیگ که حدود یک تا سه درصد موارد را تشکیل می دهند.
• تومورهای سلول سرتولی که کمتر از یک درصد موارد را تشکیل می دهند.

تشخیص سرطان بیضه

برای تشخیص سرطان بیضه راه های مختلفی وجود دارد از جمله:

• تست خون

در این روش مارکرهای سرطانی مانند آلفا فیتوپروتئین، گونادوتروپین جفتی انسانی و لاکتات دهیدروژناز چک میشود. هر چند ممکن است با وجود سرطان، آزمایش خون طبیعی باشد.

• سونوگرافی بیضه

سونوگرافی بیضه میتواند وجود یک تومور و اندازه ی آن را مشخص کند. سونوگرافی بهترین ابزار تصویر برداری برای تشخیص سرطان بیضه میباشد. در واقع وجود هرگونه توده هیپواكو در بیضه مساوی با وجود سرطان بیضه است مگر آنكه خلافش ثابت شود.

• نمونه برداری بیضه ای

نمونه ای کوچک از بافت بیضه تهیه کرده و آن را با میکروسکوپ مشاهده میکنند تا تشخیص دهند توده بدخیم (سرطانی) است یا خوش خیم (غیر سرطانی).

درمان سرطان بیضه

انتخاب روش درمانی برای سرطان بیضه به موارد متعددی بستگی دارد. این موارد شامل نوع و درجه سرطان، وضعیت کلی سلامتی و انتخاب بیمار بستگی دارد.

• جراحی برای برداشتن بیضه: این درمان یک درمان اولیه برای همه انواع و سطوح سرطان بیضه است. برای خارج کردن بیضه، جراح شکافی را در کشاله ران ایجاد می کند و کل بیضه را از این طریق خارج می کند . در صورت صلاحدید یک پروتز به شکل یک بیضه پراز سالین به جای بیضه خارج شده قرار داده می شود. در مواردی که سرطان بیضه در مراحل اولیه خود باشد، جراحی خارج کردن بیضه تنها درمان مورد نیاز خواهد بود.
• درمان برای خارج کردن گره های لنفی اطراف: برای انجام این جراحی شکافی در شکم ایجاد می شود. جراح مراقب است که آسیبی به اعصاب واقع در اطراف گره های لنفی وارد نکند؛ اما با این همه در مواردی هم آسیب دیدن اعصاب غیر قابل اجتناب است . در صورت آسیب دیدن اعصاب ممکن است انزال دچار مشکل شود؛ ولی این کار از نعوظ جلوگیری نمی کند. اگر جراحی تنها راه درمان سرطان بیضه باشد، پزشک به بیمار توصیه می کند که بعد ازآن هم در فواصل زمانی متعدد برای بررسی اوضاع مراجعه کند. در این قرار ملاقات ها که در سال های اول هر چند ماه یکبار انجام می شود و بعد از آن فاصله ی آنها زیادتر خواهد شد، فرد تحت آزمایش خون، سی تی اسکن و دیگر آزمایش ها قرار می گیرد تا علائم و نشانه های بازگشت احتمالی سرطان به دقت بررسی شود.
• رادیوتراپی (پرتو درمانی): در این روش از ذرات با انرژی بالا مانند اشعه ایکس برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. در جریان پرتو درمانی فرد روی یک تخت قرار داده شده و یک دستگاه بزرگ اطراف او حرکت می کند و ذرات پر انرژی به نقاط مخصوصی از بدن تابانده می شود. پرتو درمانی یک روش درمانی است که گاهی در افراد مبتلابه تومور سمینوما استفاده می شود. حتی بعد از برداشتن بیضه هم پرتو درمانی توصیه می شود.
• شیمی درمانی: در شیمی درمانی از داروها برای کشتن سلول های سرطانی استفاده می شود. داروهای شیمی درمانی در سرتاسر بدن سلول های سرطانی ناشی از تومور اصلی را از بین می برند. گاهی شیمی درمانی تنها روش درمانی است و گاهی هم قبل یا بعد از عمل جراحی برداشتن گره های لنفی پیشنهاد می شود.